Apus

Apus – rodzaj ptaków z podrodziny jerzyków (Apodinae) w obrębie rodziny jerzykowatych (Apodidae).

Apus[1]
Scopoli, 1777[2]
Jerzyk blady (A. pallidus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	krótkonogie
Rodzina	jerzykowate
Podrodzina	jerzyki
Plemię	Apodini
Rodzaj	Apus
Typ nomenklatoryczny
Hirundo apus Linnaeus, 1758
Synonimy Micropus Wolf, 1810[3] Cypselus Illiger, 1811[4] Apodium Rafinesque, 1814[5] Drepanis[a] Rafinesque, 1815[6] Brachypus[b] Meyer, 1814[7] Brevipes[c] Palmer, 1836[8] Caffrapus Roberts, 1922[9] Colletoptera Roberts, 1922[10] Epicypselus Roberts, 1922[9] Tetragonopyga Bannerman, 1932[11]
Gatunki
17 gatunków – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i Afryce^[12].

Morfologia

Długość ciała 12–18 cm; masa ciała 22–52 g^[12].

Systematyka

Etymologia

• Apus: epitet gatunkowy Hirundo apus Linnaeus, 1758; łac. apus, apodis „jerzyk, rodzaj jaskółki, o której mówi się, że nie ma nóg”, od gr. απους apous, αποδος apodos „ptak typu jaskółki”, od negatywnego przedrostka α- a-; πους pous, ποδος podos „noga”^[13].
• Micropus: gr. μικροπους mikropous, μικροποδος mikropodos „mało-stopy”, od μικρος mikros „mały”; πους pous, ποδος podos „stopa”^[14]. Gatunek typowy: Micropus murarius Wolf, 1810 (= Hirundo apus Linnaeus, 1758).
• Cypselus: łac. cypselus „typ jaskółki lub jerzyka”, od gr. κυψελος kupselos „jaskółka”^[15]. Gatunek typowy: Hirundo apus Linnaeus, 1758.
• Apodium: rodzaj Apus Scopoli, 1777 (jaskółka), od łac. apus, apodis „jerzyk, rodzaj jaskółki, o której mówi się, że nie ma nóg”, od gr. απους apous, αποδος apodos „ptak typu jaskółki”, od negatywnego przedrostka α- a-; πους pous, ποδος podos „noga”^[16]. Nowa nazwa dla Apus Scopoli, 1777.
• Drepanis: gr. δρεπανη drepanē lub δρεπανηις drepanēis „sierp”, od δρεπω drepō „skubać”^[17].
• Brachypus: gr. βραχυς brakhus „krótki”; πους pous, ποδος podos „stopa”^[18].
• Brevipes: łac. brevis „krótki”; pes, pedis „stopa”, od gr. πους pous, ποδος podos „stop”^[19].
• Caffrapus: zbitka wyrazowa nazwy gatunkowej Apus caffer (M.H.C. Lichtenstein, 1823)^[20]. Gatunek typowy: Cypselus caffer M.H.C. Lichtenstein, 1823.
• Colletoptera: gr. κολλητος kollētos „sklejony, spojony, dobrze dopasowany”; -πτερος -pteros „-pióry”, od πτερον pteron „pióro”^[21]. Gatunek typowy: Cypselus affinis John Edward Gray.
• Epicypselus: gr. επι epi „w kierunku, oprócz”; rodzaj Cypselus Illiger, 1811 (jerzyk)^[22]. Gatunek typowy: Cypselus horus von Heuglin, 1869.
• Tetragonopyga: gr. τετραγωνος tetragōnos „kwadrat”, od τετρα- tetra- „cztery-”, od τεσσαρες tessares „cztery”; γωνια gōnia „kąt”; πυγη pugē „kuper”^[23]. Gatunek typowy: Cypselus affinis J.E. Gray, 1830.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[24]:

• Apus acuticauda (Jerdon, 1864) – jerzyk ostrosterny
• Apus cooki (Harington, 1913) – jerzyk czarnogrzbiety
• Apus pacificus (Latham, 1801) – jerzyk białorzytny
• Apus caffer (M.H.C. Lichtenstein, 1823) – jerzyk widłosterny
• Apus batesi (Sharpe, 1904) – jerzyk czarny
• Apus horus (von Heuglin, 1869) – jerzyk białogardły
• Apus nipalensis (Hodgson, 1837) – jerzyk nepalski
• Apus affinis (J.E. Gray, 1830) – jerzyk mały
• Apus niansae (Reichenow, 1887) – jerzyk brązowy
• Apus bradfieldi (Roberts, 1926) – jerzyk brunatny
• Apus barbatus (P.L. Sclater, 1866) – jerzyk afrykański
• Apus berliozi Ripley, 1966 – jerzyk klifowy
• Apus balstoni (E. Bartlett, 1880) – jerzyk madagaskarski
• Apus unicolor (Jardine, 1830) – jerzyk jednobarwny
• Apus alexandri E. Hartert, 1901 – jerzyk wyspowy
• Apus pallidus (Shelley, 1870) – jerzyk blady
• Apus apus (Linnaeus, 1758) – jerzyk zwyczajny

Uwagi

1. Nomen nudum
2. Nowa nazwa dla Micropus Wolf, 1810.
3. Alternatywna nazwa dla Brachypus Meyer, 1814.