Bagrationowsk

Bagrationowsk^[2], Iława Pruska^[3], Iławka ros. Багратионовск, niem. Preußisch Eylau, lit. Prūsų Ylava, ros. hist. Прусская Илава, Pruskaja Iława – miasto w obwodzie królewieckim w Rosji (6,4 tys. mieszkańców w 2021), położone przy granicy z Polską. Centrum rejonu bagrationowskiego.

Szybkie fakty Państwo, Obwód ...

Iława Pruska leży w krainie historycznej Prusy Dolne (na obszarze dawnej Natangii), która została włączona do państwa zakonu krzyżackiego po II powstaniu pruskim. Obszar ten należał do komturii w Bałdze.

W 1325 roku wielki mistrz krzyżacki Werner von Orseln założył zamek, wokół którego powstała później osada. Budową kierował Arnolph von Eylenstein i na ponad 200 lat stał się siedzibą Zakonu Krzyżackiego, m.in. Konrada von Wallenroda. W 1348 komtur bałgijski lokował przy zamku osadę.

Nazwa zamku, a później osady i miasta brzmiała Iława (w 1326 Yle, w 1379 Eylaw), a następnie Pruska Iława (w 1400 Prussche Ylow, później zwykle Preußisch Eylau), dla odróżnienia od Niemieckiej Iławy (Deutsch Eylau) w Prusach Górnych założonej w 1305 roku (dzisiejsza Iława). Prawdopodobnie oznacza miejsce wśród błot lub nawiązuje do rodzaju gleby (por. Iława w województwie lubuskim).

Miasto opowiedziało się po stronie Związku Pruskiego, na którego wniosek w 1454 król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk ogłosił przyłączenie Prus, włącznie z miastem, do Korony Królestwa Polskiego, jednakże w 1455 przeszło na stronę krzyżacką, po czym było oblegane przez stronę związkową^[4]. Zamek został zniszczony przez pożar w 1455 r., później został odbudowany. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej w 1466 miasto pozostało w państwie krzyżackim, znajdując się zarazem pod zwierzchnictwem polskim jako lenno. Po wypowiedzeniu posłuszeństwa przez Krzyżaków i wybuchu kolejnej wojny polsko-krzyżackiej osada była dwukrotnie zniszczona podczas bezskutecznego oblężenia zamku przez Polaków w 1520^[4] i 1525. W 1521 zamek dostał pod zastaw Fabian von Lehndorff. Po wojnie miasto pozostało polskim lennem do 1657 jako część Prus Książęcych. W 1585 książę Jerzy Fryderyk Hohenzollern nadał Iławie pełne prawa miejskie oraz herb. W okolicach miasta urodził się pułkownik Krystian Kalkstein

W 1802 miasto zniszczył wielki pożar.

7 i 8 lutego 1807 roku w pobliżu miasta rozegrała się krwawa bitwa pomiędzy wojskami francuskimi pod wodzą Napoleona a armią rosyjską, dowodzoną przez generała Bennigsena, wspomaganą przez kontyngent pruski. Jednym z dowodzących bitwą był generał rosyjski Piotr Bagration, od którego nazwiska wzięła się obecna, rosyjska nazwa miasta.

W 1814 zrujnowany zamek nabywa rodzina Valentini i wznosi obok dwór. Po pruskiej reformie administracyjnej od 1819 siedziba powiatu. W 1866 do miasta dotarła linia kolei Królewiec – Ełk.

Podczas I wojny światowej miasto zostało zajęte przez Rosjan.

W 1939 miasto liczyło 7485 mieszkańców. 10 lutego 1945 miasto zostało zdobyte przez wojska 3 Frontu Białoruskiego i poważnie ucierpiało w czasie walk.

Początkowo linia demarkacyjna pomiędzy Polską i ZSRR przechodziła 1 km na północ od miasta, które podlegało polskiej administracji. W dniu 27 czerwca 1945 roku komendant wojenny mjr Małachow złożył polskiemu staroście powiatowemu Piotrowi Gagatko akt zdawczo-odbiorczy i przekazał mu miasto. Wówczas została ustalona urzędowa polska nazwa miasta Iławka^[5]. Jednak 16 października radziecki dowódca wojsk pogranicznych płk Gołowkin powiadomił starostę o przesunięciu granicy kilometr na południe od Pruskiej Iławki. Mimo protestów strony polskiej 17 października Gołowkin zamknął granicę. W dniu 12 grudnia 1945 roku polski burmistrz Pruskiej Iławki zdał miasto administracji radzieckiej i włączono ją do ZSRR^[6]. Powiat iławecki mimo przeniesienia siedziby do Górowa Iławeckiego zachował swą nazwę do 1958 r.

Po wojnie był tu więziony polski duchowny Wojciech Zink.

Historia

Zabytki

Zobacz też

Przypisy

Linki zewnętrzne

Bibliografia

Wikiwand - on