Bernhard (książę holenderski)

Bernhard, książę Niderlandów (ur. 29 czerwca 1911 w Jenie, zm. 1 grudnia 2004 w Utrechcie) – niemiecki arystokrata, mąż królowej Holandii Juliany. Ojciec królowej Beatrycze.

Książę Bernhard

Książę Bernhard (1942)
Książę Niderlandów (Książę małżonek)
Okres	od 6 września 1948 do 30 kwietnia 1980
Poprzednik	Henryk Mecklenburg-Schwerin
Następca	Claus van Amsberg
Dane biograficzne
Data i miejsce urodzenia	29 czerwca 1911 Jena
Data i miejsce śmierci	1 grudnia 2004 Utrecht
Żona	Juliana
Dzieci	Beatrycze, Irena, Margriet, Krystiana, Alicia von Bielefeld, Alexia Grinda
Odznaczenia

Młodość

Urodził się jako Bernhard Leopold Friedrich Eberhard Julius Curt Karl Gottfried Peter zu Lippe-Biesterfeld, syn księcia Bernharda zur Lippe (młodszego brata panującego ówcześnie księcia Lippe w północnej Nadrenii-Westfalii) i baronessy Armgard von Sierstorpff-Cramm. Małżeństwo rodziców nie spełniało wymogów dworu panującego Lippe, w związku z czym nowo narodzony członek rodu otrzymał jedynie tytuł hrabiowski. Wkrótce (jeszcze w 1911) panujący książę Lippe Leopold IV nadał mu tytuł księcia zur Lippe-Biesterfield.

W wyniku I wojny światowej ród utracił panowanie w księstwie. Książę Bernhard spędził młode lata w pruskiej Prowincji Poznańskiej, później Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej, w dobrach rodzinnych Reckenwalde w Nowej Marchii, obecnie Wojnowo koło Sulechowa (Züllichau) w Polsce. Tam też zdobył podstawowe wykształcenie; gimnazjum ukończył w Berlinie w 1929 r. Studiował prawo na uniwersytetach w Lozannie (Szwajcaria) i Berlinie. Prowadził rozrywkowy tryb życia, był znany jako miłośnik szybkich samochodów, jazdy konnej i wypraw myśliwskich safari.

W okresie dochodzenia do władzy Hitlera odbywał służbę wojskową jako pilot i podjął później pracę w przedsiębiorstwie chemicznym IG Farben. Jego młodszy brat Aschwin publicznie poparł politykę Hitlera i NSDAP. On sam – co ujawniono w 1941 i potwierdzają to odtajnione w 2010 roku dokumenty – był członkiem konnej SS^[1]. W połowie lat 30. książę Bernhard – protestant, pochodzący z rodu książęcego – został zaakceptowany przez królową Holandii Wilhelminę jako kandydat na męża jej córki Juliany, następczyni tronu. Wybór ten wzbudził w Holandii kontrowersje, przyszły mąż Juliany uchodził za zwolennika polityki niemieckiej, która groziła wybuchem wojny na skalę europejską. W czasie spotkania z Bernhardem Hitler wskazywał na szanse sojuszu niemiecko-holenderskiego, którego osoba księcia miała być gwarantem.

Małżeństwo i działalność powojenna

Książę Bernhard z żoną Julianą i córką Beatrycze (księżną, późniejszą królową Holandii)

Małżeństwo Bernarda i Juliany zostało zawarte 7 stycznia 1937 w Hadze^[2]. Po ślubie młoda para udała się w podróż poślubną do Polski, przebywając m.in. w Krakowie, Krynicy i w Nawojowej^[3]. Po wybuchu wojny swoimi działaniami ks. Bernard zyskał uznanie Holendrów. Wspomagał rodzinę królewską w wyjeździe do Anglii po ataku niemieckim, wysłał następnie żonę z dziećmi do Kanady. Sam pozostał w Anglii, gdzie służył jako pilot (nie zaakceptowano jego oferty pracy w wywiadzie), wspierał holenderski ruch oporu w kraju oraz był osobistym sekretarzem królowej Wilhelminy. W 1944 został naczelnym dowódcą wojsk holenderskich, rok później wraz z rodziną powrócił do Holandii. Uczestniczył w rozmowach kapitulacyjnych w maju 1945.

Po wojnie pozostał w służbie wojskowej, pełniąc m.in. funkcję szefa połączonych sztabów. Pracował także w organizacjach międzynarodowych i miał opinię gospodarczego ambasadora Holandii. W 1948, po abdykacji matki, na tron holenderski wstąpiła jego żona Juliana.

Był inicjatorem tzw. Grupy Bilderberg, forum debat liderów intelektualnych i gospodarczych Europy Zachodniej; na spotkaniach Grupy padła m.in. inicjatywa powołania Unii Europejskiej. W 1961 książę Bernhard współtworzył fundację ochrony środowiska World Wildlife Fund.

Odegrał znaczącą rolę w uznaniu zasług 1.SBS i gen. Stanisława Sosabowskiego dla wyzwalania Holandii. Wbrew naciskom brytyjskim i stanowisku holenderskiego ministerstwa obrony, wspierał inicjatywę mieszkańców gmin, o które walczyli Polacy, i wolę królowej w sprawie odznaczenia Polaków holenderskimi orderami^[4].

Skandale

Był bohaterem kilku skandali gospodarczych i obyczajowych, przede wszystkim afery Lockheed; w 1976 ujawniono, że miał przyjąć od amerykańskiej korporacji lotniczej milion dolarów łapówki w zamian za wspieranie działalności firmy w Holandii. Afera Lockheed zatoczyła szerokie kręgi i sięgała m.in. nieuczciwej współpracy z rządem argentyńskim Juana Perona. Inny zarzut wobec księcia i jego działalności wysunął Nelson Mandela; domagał się on wyjaśnienia roli funduszu World Wildlife Fund w Południowej Afryce, zarzucając współfinansowanie reżimu apartheidu.

Do skandali politycznych i gospodarczych należy dodać obyczajowe. Książę Bernhard był ojcem dwóch nieślubnych córek, jednej w Paryżu, drugiej w USA.

Uroczystość pogrzebowa księcia Bernharda, Nowy Kościół, Delft, 2004

Książę Bernhard zmarł po chorobie nowotworowej, 1 grudnia 2004, pół roku po śmierci żony.

Potomstwo

Z małżeństwa z królową Julianą, która abdykowała w 1980, urodziły się cztery córki:

• Beatrix Wilhelmina Armgard (ur. 31 stycznia 1938), od 1980 do 2013 królowa Holandii.
• Irene Emma Elisabeth (ur. 5 sierpnia 1939), żona Karola Hugona Parmeńskiego.
• Margriet (Małgorzata) Francisca (ur. 19 stycznia 1943), żona Pietera van Vollenhoven.
• Marijke (Maria) Christina (ur. 18 lutego 1947), żona Jorge Pérez y Guillermo.