Wilhelmina (królowa Holandii)

Wilhelmina Orańska-Nassau (nid. Wilhelmina Helena Pauline Maria; ur. 31 sierpnia 1880 w Hadze, zm. 28 listopada 1962 w zamku Het Loo) – królowa Niderlandów w latach 1890–1948.

Wilhelmina Orańska-Nassau

Wilhelmina Helena Pauline Maria

Fotografia Wilhelminy z lat 40. XX wieku
Królowa Niderlandów
Okres	od 23 listopada 1890 do 4 września 1948
Koronacja	6 września 1898[1]
Poprzednik	Wilhelm III Holenderski
Następca	Juliana Orańska-Nassau
Dane biograficzne
Dynastia	Orańska-Nassau
Data i miejsce urodzenia	31 sierpnia 1880 Haga
Data i miejsce śmierci	28 listopada 1962 Het Loo
Data pogrzebu	8 grudnia 1962
Miejsce spoczynku	Nieuwe Kerk, Delft
Ojciec	Wilhelm III Holenderski
Matka	Emma Waldeck-Pyrmont
Rodzeństwo	Wilhelm Maurycy Aleksander
Mąż	Henryk Mecklenburg-Schwerin
Dzieci	Juliana
Odznaczenia

Życiorys

Narodziny i chrzest

Urodziła się 31 sierpnia 1880 roku w Pałacu Noordeinde w Hadze jako jedyna córka króla Holandii, Wilhelma III, oraz jego żony, Emmy Waldeck-Pyrmont. Dla swojego ojca była czwartym dzieckiem, dla matki – pierwszym. Król był obecny w czasie porodu swojej córki. Chociaż opinia publiczna była rozczarowana, że na świat przyszła dziewczynka, a nie chłopiec, para królewska była szczęśliwa z narodzin swojego dziecka. Król miał nazwać swoją córkę „pięknym dzieckiem”^[2].

Została ochrzczona 12 października 1880 roku w Willemskerk w Hadze^[3]. Otrzymała imiona Wilhelmina Helena Paulina Maria (nid. Wilhelmina Helena Pauline Maria). Pierwsze imię było tradycyjnym imieniem holenderskiej rodziny królewskiej, natomiast następne trzy dziewczynka otrzymała po swoich ciotkach, siostrach matki – Helenie, Paulinie oraz Marii Waldeck-Pyrmont^[2].

Miała trzech przyrodnich braci – Wilhelma (1840–1879), Maurycego (1843–1850) i Aleksandra (1851–1884).

Królowa Holandii

Kiedy się urodziła, żył jeszcze jej przyrodni brat Aleksander, z małżeństwa jej ojca z Zofią Wirtemberską, i Wilhelmina nie była brana pod uwagę jako przyszła królowa. Jednak jej ojciec przeżył swego syna i zmarł, kiedy dziewczynka miała 10 lat. Na skutek zmian w prawie mogła objąć tron, jednak do uzyskania przez nią pełnoletniości władzę sprawowała jej matka (jako regentka).

W 1901 poślubiła Henryka, księcia Meklemburgii-Schwerinu, o którym mówiono, iż był playboyem i alkoholikiem. Podobno ją zdradzał i miał kilkoro nieślubnych dzieci. Ich jedyne dziecko – Juliana – przyszło na świat 30 kwietnia 1909. Dzień ten był uroczyście świętowany w Holandii, a narodziny Juliany zostały – jak się uważa – odebrane jako cud^{[potrzebny przypis]}.

II wojna światowa

10 maja 1940 wojska hitlerowskich Niemiec uderzyły na Holandię. Królowa Wilhelmina chciała zostać w kraju – planowała przeniesienie się na południe, do Zelandii, gdzie mogłaby koordynować działania własnych wojsk w oparciu o bazę w miejscowości Breskens, w oczekiwaniu na nadejście alianckiej odsieczy tak, jak król Belgii, Albert I zrobił w czasie I wojny światowej. Opuściła więc Hagę na pokładzie brytyjskiego niszczyciela, który miał ją zawieźć na południe, jednak gdy była na morzu, Zelandia znalazła się pod silnymi nalotami Luftwaffe i uznano, że jej powrót będzie zbyt niebezpieczny. Wilhelminie nie pozostało nic innego niż skorzystać z oferty Jerzego VI i przyjąć azyl w Wielkiej Brytanii. Udała się więc do Wielkiej Brytanii, gotowa wrócić do kraju tak szybko, jak się tylko da^{[potrzebny przypis]}.

Holenderskie siły zbrojne skapitulowały 15 maja. Królowa Wilhelmina stanęła na czele holenderskiego rządu na uchodźstwie, ustalając zakresy obowiązków i natychmiast powiadamiając o tym naród. Stosunki między rządem a królową były napięte, a wzajemna niechęć narastała w miarę trwania wojny. Tymczasem Wilhelmina była bardzo popularna i szanowana przez światowych przywódców. Rząd nie miał parlamentu, który mógłby go wspierać, a urzędników niewielu. Premier Dirk Jan de Geer uważał, że alianci przegrają wojnę i zamierzał wynegocjować z Niemcami separatystyczny układ pokojowy. W tej sytuacji Wilhelmina nie widziała innego wyjścia, jak zdymisjonować premiera.

W okupowanej Holandii posiadanie jej zdjęcia było oznaką oporu przeciw okupantom. Królowa Wilhelmina regularnie nadawała audycje do narodu na falach Radio Oranje. Nazywała w nich Hitlera „nieprzyjacielem całej ludzkości”. Jej nocne audycje były z napięciem oczekiwane i słuchane, mimo że było to nielegalne. Dziennik „New York Times” opublikował informację obrazującą, jak bardzo była ważna dla swych poddanych: Mimo że obchodzenie urodzin królowej było przez nazistów zakazane, wszyscy czcili je jak święto. Gdy podczas mszy wierni z małej rybackiej mieściny Huizen wstali i odśpiewali z tej okazji tylko jeden wers hymnu narodowego „Wilhelmus van Nassauwe”, miasto musiało zapłacić 60 000 guldenów kontrybucji^{[potrzebny przypis]}.

Królowa Wilhelmina odwiedziła Stany Zjednoczone w dniach 24 czerwca – 11 sierpnia 1942 na zaproszenie amerykańskiego rządu. Spędziła wakacje w Lee w stanie Massachusetts, odwiedziła Nowy Jork i Boston. 5 sierpnia 1942, jako pierwsza królowa w dziejach Ameryki, wystąpiła przed obiema izbami Kongresu. W czerwcu 1943 odwiedziła również Kanadę, gdzie w Ottawie uczestniczyła w chrzcinach swej wnuczki, księżniczki Margriet.

Podczas wojny królowa ledwie uniknęła śmierci podczas bombardowania, w którym zginęło kilku ochroniarzy, a jej wiejska posiadłość w Anglii została poważnie uszkodzona. W 1944 Wilhelmina, jako druga kobieta w historii, została odznaczona Orderem Podwiązki. Churchill mawiał o niej, że jest to jedyny prawdziwy mężczyzna wśród przedstawicieli rządów na wychodźstwie w Londynie^{[potrzebny przypis]}.

Późniejsze lata

W roku 1945 powróciła triumfalnie do Holandii. Trzy lata później – 4 września 1948, po 58 latach i 50 dniach rządów – chora Wilhelmina abdykowała na rzecz córki, Juliany. Zmarła 28 listopada 1962 roku w Het Loo^{[potrzebny przypis]}.

Upamiętnienie

Na jej cześć nazwano krążownik pancernopokładowy Hr.Ms. „Koningin Wilhelmina der Nederlanden”^[4][5].

Tytulatura

Z Bożej łaski Wilhelmina, królowa Niderlandów^[6]

Odznaczenia

• Order Wojskowy Wilhelma – Wielka Mistrzyni w latach 1890–1948^[7][8][9]
• Order Lwa Niderlandzkiego – Wielka Mistrzyni w latach 1890–1948^[8][9]
• Order Oranje-Nassau – Wielka Mistrzyni w latach 1892–1948 (fundator)^[7][8][9]
• Order Domowy Orański – Wielka Mistrzyni w latach 1905–1948 (fundator)^[7][8][9]
• Order Domowy Nassauski Lwa Złotego – Wielka Mistrzyni w latach 1905–1948
• Krzyż Zasługi Niderlandzkiego Czerwonego Krzyża^[8]
• Order Królowej Marii Luizy (1890, Hiszpania)^[10][8][9]
• Order Wiktorii i Alberta (1898, Wlk. Brytania)^[9]
• Order Korony Wendyjskiej (1901, Meklemburgia)^[9]
• Order Korony Dębowej (1914, Luksemburg)^[9]
• Order Słońca (Persja)^[9]
• Order Dobroczynności (Turcja)^[8][9]
• Order Świętej Katarzyny Męczennicy (Rosja)^[9]
• Order Orła Białego (Serbia)^[9]
• Order Domowy Chakri (Syjam)^[9]
• Order Zbawiciela (Grecja)^[8]
• Order Maltański^[9]
• Order Leopolda (Belgia)^[9]
• Order Legii Honorowej (Francja)^[9]
• Order Skarbu Korony (Japonia)^[9]
• Order Krzyża Południa (Brazylia)^[8]
• Order Zasługi Juana Pablo Duarte (Dominikana)^[8]
• Order Zasługi Piotra Fryderyka Ludwika (Oldenburg)^[9]
• Order Elżbiety (Austria)^[9]
• Order Świętej Elżbiety (Portugalia)^[9]
• Wstęga Trzech Orderów (Portugalia)^[9]:
  • Order Chrystusa (Portugalia)^[8]
  • Order Świętego Benedykta z Avis (Portugalia)^[8]
  • Order Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)^[8]
• Order Królowej Ludwiki (Prusy)^[9]
• Order Gwiazdy (Rumunia)^[9]
• Order Henryka Lwa (Brunszwik)^[8]
• Krzyż Zasługi Japońskiego Czerwonego Krzyża^[8]
• Order Gwiazdy Jerzego Czarnego (Jugosławia)^[8]
• Order Oswobodziciela (Wenezuela)^[8]
• Order Pionierów Republiki (Liberia)^[8]
• Order Domowy Lippeński (Lippe-Detmold)^[8]
• Order Ludwika (Hesja)^[8]
• Order Doskonałości (Egipt)^[8]
• Order Świętego Olafa (Norwegia)^[8]
• Order Orła Azteckiego (Meksyk)^[8]
• Order Karola I (Rumunia)^[8]
• Order Salomona (Etiopia)^[8]
• Order Królewski Serafinów (1922, Szwecja)^[8]
• Order Słonia (1922, Dania)^[8]
• Order Orła Białego (1923, Polska)^[11][8]
• Order Lwa Białego (1929, Czechosłowacja)^[12]
• Order Białej Róży Finlandii (1932, Finlandia)^[13]
• Order Podwiązki (1944, Wlk. Brytania)^[14]

Genealogia

Prapradziadkowie	Stadhouder Zjednoczonych Prowincji Wilhelm V Orański (1748-1806) ∞1767 Wilhelmina Pruska (1751–1820)	Król pruski Fryderyk Wilhelm II Hohenzollern (1744–1797) ∞1769 Fryderyka Luiza Hessen-Darmstadt (1751–1805)	Car Rosji Piotr III Romanow (1728–1762) ∞1745 Caryca Rosji Katarzyna II Wielka (1729–1796)	Książę Fryderyk Eugeniusz Wirtemberski (1732–1797) ∞1753 Fryderyka Dorota Zofia z Brandenburgii-Schwedt (1736–1798)	Jerzy I Waldeck-Pyrmont (1747–1813) ∞ Augusta von Schwarzburg-Ebeleben (1766–1849)	Wiktor II von Anhalt-Bernburg-Schaumburg-Hoym (1767–1812) ∞1793 Amalia Nassau-Weilburg (1776–1841)	Książę Fryderyk Wilhelm Nassau-Weilburg (1768–1816) ∞1788 Luiza Izabela Kirchberg (1772–1827)	Paweł Wirtemberski (1785–1852) ∞1805 Charlotta Wettyn (1787–1847)
Pradziadkowie	Król Zjednoczonych Niderlandów Wilhelm I Oranje-Nassau (1772–1843) ∞1791 Wilhelmina Pruska (1774–1837)		Car Rosji Paweł I Romanow (1754–1801) ∞1776 Zofia Wirtemberska (1759–1828)		Jerzy II Waldeck-Pyrmont (1789–1845) ∞1823 Emma Anhalt-Bernburg-Schaumburg-Hoym (1802–1858)		Wilhelm Nassau-Weilburg (1792–1839) ∞1829 Paulina Wirtemberska (1810–1856)
Dziadkowie	Król Holandii Wilhelm II Oranje-Nassau (1792–1849) ∞ 1816 Anna Pawłowna Romanowa (1795–1865)				Jerzy Wiktor Waldeck-Pyrmont (1831–1893) ∞1853 Helena Wilhelmina Nassau (1831–1888)
Rodzice	Król Holandii Wilhelm III Oranje-Nassau (1817–1890) ∞ 1839 Emma Waldeck-Pyrmont (1858–1934)
Wilhelmina Oranje-Nassau (1880–1962), królowa Holandii