Bius thoracicus

Bius thoracicus – gatunek chrząszcza z rodziny czarnuchowatych i podrodziny Tenebrioninae. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję. Gatunek reliktowy, saproksyliczny.

Bius thoracicus
(Fabricius, 1792)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Nadrodzina	czarnuchy
Rodzina	czarnuchowate
Podrodzina	Tenebrioninae
Plemię	Tenebrionini
Rodzaj	Bius
Gatunek	Bius thoracicus
Synonimy
Trogossita thoracica Fabricius, 1792 Bia thoracica (Fabricius, 1792) Dendroscopius thoracicus (Fabricius, 1792) Tenebrio laevis Stephens, 1835

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1792 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Trogossita thoracica^[1][2]. W 1834 roku Pierre F.M.A. Dejean umieścił go w nowym rodzaju Bius, wówczas monotypowym, w związku z czym omawiany takson stanowi jego gatunek typowy^[3][2].

Morfologia

Chrząszcz o ciele w zarysie wydłużonym, walcowatym z równoległymi bokami, osiągającym od 6 do 8 mm długości. Ubarwienie ma rdzawobrązowe do ciemnobrązowego, lekko błyszczące^[4][5]. Wierzch ciała pokrywa gęste i grube punktowanie oraz drobna, ziarenkowata mikrorzeźba^[4].

Głowa jest dłuższa niż szersza, o lekko wykrojonym nadustku, trochę powydłużanym punktowaniu ciemienia^[5], dość mocno występami zaokrąglonych policzków wykrojonych przednich krawędziach poprzecznych oczu i wyraźnie rozszerzonych członach czułków od siódmego do jedenastego^[4].

Przedplecze jest kwadratowe w zarysie^[5], tylko trochę szersze od głowy, najszersze w połowie długości, dość płaskie^[4], o krawędziach bocznych i tylnej obrzeżonych wąską listewką oraz o wyraźnie wyciętych przed tylnymi kątami bokach^[5]. Pokrywy są wyraźnie szersze od przedplecza^[4], najszersze za środkiem, równomiernie pokryte płytszymi i mniejszymi niż na przedpleczu punktami. Tylna para skrzydeł jest dobrze rozwinięta. Spód ciała jest mocno i gęsto punktowany^[5].

Ekologia i występowanie

Owad borealno-górski, zaliczany do reliktów lasów pierwotnych. Zasiedla obumierające lub martwe, ale wciąż stojące drzewa. Najczęściej związany jest ze świerkami, ale bywa znajdywany także w brzozach, dębach i olszach. Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe bytują pod odstającą korą, w zmurszałym drewnie i w chodnikach larw chrząszczy z rodziny kózkowatych i kołatkowatych. Larwy omawianego gatunku odżywiają się odchodami, drzewną mączką i trocinami utworzonymi poprzez żerowanie ksylofagicznych i kariofagicznych larw innych chrząszczy. Cykl życiowy jest co najmniej dwuletni. Przepoczwarczenie ma miejsce w sierpniu, wrześniu lub jesienią, a po opuszczeniu poczwarki postać dorosła zimuje^[6][5].

Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Francji (na zachód po Pireneje^[6]), Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Polski, Czech, Słowacji, Białorusi, Rumunii, Chorwacji oraz europejskiej części Rosji (na północ po Karelię i Półwysep Kolski^[6]), w Azji zaś z syberyjskiej i dalekowschodniej części Rosji, Kazachstanu, Mongolii i Japonii^[2][4]. Na południu zasięgu ograniczony jest do nielicznych, izolowanych stanowisk. W Polsce znaleziony został jednokrotnie, w połowie XX wieku w Puszczy Białowieskiej^[6]. Na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce znalazł się jako gatunek przypuszczalnie wymarły (EX?)^[7].