Brygida Helbig

Brygida Helbig, właściwie Brigitta Helbig-Mischewski (ur. 12 listopada 1963 w Szczecinie^[1]) – polska literaturoznawczyni, nauczycielka akademicka i pisarka. Zainteresowania naukowe: literaturoznawstwo (specjalność: literatura i kultura polska), slawistyka, germanistyka, komparatystyka, krytyka literacka, gender, asymilacja kulturowa i komunikacja międzykulturowa. Jako autorka mieszkająca od 1983 w Niemczech pisze w języku polskim i niemieckim.

Brigitta Helbig-Mischewski
(Brygida Helbig)

Państwo działania	Polska Niemcy Czechy
Data i miejsce urodzenia	12 listopada 1963 Szczecin
Doktor habilitowana nauk humanistycznych
Specjalność: literatura polska kultura polska
Alma Mater	Uniwersytet Ruhry w Bochum
Doktorat	1 grudnia 1994 Ruhr-Universität w Bochum
Habilitacja	7 lipca 2004 Uniwersytet Humboldtów w Berlinie
Pracownik naukowy Nauczyciel akademicki
Uniwersytet	Uniwersytet Humboldtów w Berlinie Uniwersytet Karola
Okres zatrudn.	1994–2006 2006–2007
Uniwersytet	Uniwersytet Szczeciński
Okres zatrudn.	2008–2013
Uniwersytet	Collegium Polonicum w Słubicach (UAM w Poznaniu)
Okres zatrudn.	październik 2013–
Odznaczenia
Złota Sowa Polonii (2016)

Życiorys

Jej przodkami od strony ojca byli Niemcy galicyjscy, którzy przed 1940 mieszkali w Steinfels i Bandrowie^[2]. Po maturze w II Liceum Ogólnokształcącym w Szczecinie rozpoczęła studiowanie polonistyki na Wyższej Szkole Pedagogicznej w Szczecinie^[a]. W listopadzie 1983 roku wyemigrowała do Niemiec i kontynuowała studia (slawistyka i germanistyka) na Uniwersytecie Ruhry w Bochum. Studia ukończyła w 1990 roku z tytułem magistra na podstawie pracy dyplomowej „Pałuba” Karola Irzykowskiego – Konstrukcja i psychologiczna koncepcja powieści. W 1991 roku otrzymała stypendium promocyjne od Fundacji Stypendialnej Katolickich Biskupów Niemieckich „Cusanuswerk” na realizację projektu doktorskiego i uzyskała w grudniu 1994 roku na podstawie rozprawy dotyczącej analizy ruchu kulturowego New Age. Rozprawę pisała u prof. Marii Janion. Stopień doktora nauk humanistycznych uzyskała na uniwersytecie w Bochum.

W grudniu 1994 roku przeprowadziła się do Berlina i została pracownikiem naukowym, później asystentem profesora, Instytutu Slawistyki Uniwersytetu Humboldtów. Habilitowała się rozprawą habilitacyjną dotyczącą twórczości oraz osobowości Marii Komornickiej uzyskując 7 lipca 2004 stopień naukowy doktor habilitowanej nauk humanistycznych na Uniwersytecie Humboldtów. Od 2005 roku wykładała jako Privatdozentin na Uniwersytecie Humboldtów, zaś podczas semestru zimowego 2006/07 oraz semestru letniego 2007 na Uniwersytecie Karola w Pradze. Od 2008 do 2013 roku była profesor wizytującą na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Szczecińskiego.

Od października 2013 roku jest profesorem Polsko-Niemieckiego Instytutu Badawczego w Collegium Polonicum w Słubicach^[3]. W październiku 2014 została przewodniczącą Rady Programowej Uniwersytetu Trzech Pokoleń (UTP) w Berlinie^[4]. Od 2018 jest autorką felietonów radiowego gatunku feature w rozgłośni WDR-COSMO^[5].

Nagrody i nominacje

W okresie 1991–1994 otrzymywała stypendium promocyjne od Fundacji Stypendialnej Katolickich Biskupów Niemieckich „Cusanuswerk” w Bonn w celu realizacji przewodu doktorskiego. W 2011 roku otrzymała fundację Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz została wyróżniona nagrodą naukową rektora Uniwersytetu Szczecińskiego za 565-stronicową monografię o Marii Komornickiej.

Została dwukrotne nominowana do Nagrody Literackiej Nike: w 2012 za zbiór opowiadań Enerdowce i inne ludzie^[6] oraz w 2014 za powieść Niebko (finał Nagrody)^[7]. Finalistka Nagrody Literackiej Gryfia 2012 za Enerdowce i inne ludzie.

Za powieść Niebko została w 2013 roku nominowana w Katowicach do Śląskiego Wawrzynu Literackiego oraz otrzymała 2 kwietnia 2016 w Wiedniu Złotą Sowę Polonii w kategorii „Literatura”^[8]. Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej w Berlinie oraz Stowarzyszenie Willa Decjusza w Krakowie przyznały jej granty w celu realizacji projektów naukowych^[9]. W 2017 nominowana do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy za powieść Inna od siebie^[10].

Brygida Helbig otrzymała w 2025 Stypendium Literackie Miasta Szczecina przyznane przez Niemieckie Forum Kultury Europy Środkowej i Wschodniej w Poczdamie^[11].

Publikacje

tomiki wierszy:

• Wiersze Jaśminy. Berlin 1997
• Hilfe. Wydawnictwo Forma, Szczecin 2010

zbiory opowiadań:

• Enerdowce i inne ludzie, czyli jak nie zostałem bohaterem. Wydawnictwo Forma, Szczecin 2011 i 2014
  • w jęz. niemieckim: Ossis und andere Leute. freiraum-verlag, Greifswald 2015, ISBN 978-3-943672-71-8.

powieści:

• Pałówa. Gdańsk 2000
• Anioły i świnie. W Berlinie!!. Wydawnictwo Forma, Szczecin 2005
  • w jęz. niemieckim: Engel und Schweine. freiraum-verlag, Greifswald 2016, ISBN 978-3-943672-91-6.
• Niebko. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2013
  • w jęz. niemieckim: Kleine Himmel. Klak Verlag, Berlin 2019, ISBN 978-3-948156-07-7.
• Inna od siebie. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2016, ISBN 978-83-280-2137-2.
• z Justiną Helbig (córka): W imię matki i córki. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2025, ISBN 978-83-8387-609-2.

literaturoznawstwo:

• „Pałuba” Karola Irzykowskiego – Konstrukcja i psychologiczna koncepcja powieści. (praca magisterska), Ruhr-Universität, Bochum 1990.
• New-Age-Diskurs in der polnischen Literaturwissenschaft und Literaturkritik der 70er und 80er Jahre (w języku polskim: Dyskurs New Age w polskim literaturoznawstwie i krytyce literackiej lat 70-tych 80-tych). (praca doktorska), Verlag Otto Sagner, München 1995, ISBN 978-3-87690-611-9.
• Strącona bogini. Rzecz o Marii Komornickiej. (rozprawa habilitacyjna 2004), Universitas, Kraków 2010, ISBN 978-83-242-0823-4.

Adaptacje teatralne

• z Janiną Szarek (reżyseria): Pfannkuchen, Schweine, Heiligenscheine, Teatr Studio am Salzufer w Berlinie 2014 oraz Teatr Współczesny w Szczecinie 2014 według Anioły i świnie. W Berlinie!!. Sztuka została również wystawiona w czerwcu 2015 na festiwalu teatralnym Unithea w Słubicach^[12].

Uwagi

1. Od 1985 roku Uniwersytet Szczeciński.