Chrześcijańscy Demokraci i Flamandowie

Chrześcijańscy Demokraci i Flamandowie (niderl. Christen-Democratisch en Vlaams, CD&V) – belgijska partia polityczna o profilu chadeckim, działająca na terenie Flandrii. Uczestniczy w strukturach władzy na różnych szczeblach, w tym krajowym. Powstała w 1972, do 2001 funkcjonowała pod nazwą Chrześcijańska Partia Ludowa (niderl. Christelijke Volkspartij, CVP).

Chrześcijańscy Demokraci i Flamandowie

Christen-Democratisch en Vlaams

Państwo	Belgia
Skrót	CD&V
Lider	Sammy Mahdi
Data założenia	1968/2001
Adres siedziby	Bruksela
Ideologia polityczna	chrześcijańska demokracja
Członkostwo międzynarodowe	Międzynarodówka Chadecka, Europejska Partia Ludowa[1]
Grupa w Parlamencie Europejskim	Europejska Partia Ludowa
Młodzieżówka	JONGCD&V
Barwy	pomarańczowa
Strona internetowa

Historia

Historia CD&V sięga czasów PSC-CVP, belgijskiego ugrupowania chrześcijańsko-demokratycznego, powstałego po II wojnie światowej jako sukcesora bloku katolickiego. W partii doszło do rozłamu na tle kwestii językowych. Podział na dwa odrębne ugrupowania został zapoczątkowany w 1968^[2], zakończył się ostatecznie w 1972. Działacze francuskojęzyczni kontynuowali działalność w ramach Partii Chrześcijańsko-Społecznej, a niderlandzkojęzyczni prowadzili ją w ramach Chrześcijańskiej Partii Ludowej.

CVP od czasu swojego powstania wchodziła w skład kolejnych belgijskich rządów do 1999, na czele których (z wyjątkiem okresu 1973–1974) stali jej przedstawiciele – Gaston Eyskens, Leo Tindemans, Paul Vanden Boeynants, Wilfried Martens, Mark Eyskens, ponownie Wilfried Martens, Jean-Luc Dehaene.

Drugi rząd tego ostatniego tracił poparcie (m.in. na jego pozycję i notowania partii koalicyjnych negatywnie wpłynęły sprawa Marca Dutroux i skandal dotyczący skażonej żywności). W 1999, po wygranych przez flamandzkich liberałów wyborach, nowy gabinet (pierwszy od 1958 bez udziału ugrupowań chadeckich) sformował Guy Verhofstadt. W 2001 dokonano reorganizacji partii, zmieniono też nazwę na Chrześcijańscy Demokraci i Flamandowie. Po wyborach z 2003 CD&V pozostała w opozycji.

W wyborach w 2007 chadecy (startujący w kartelu wyborczym z Nowym Sojuszem Flamandzkim) uzyskali 30 mandatów w Izbie Reprezentantów. Chadecy weszli do rządu przejściowego, a w 2008 przejęli funkcję premiera. Obejmowali ją kolejno Yves Leterme, Herman Van Rompuy i ponownie pierwszy z nich. Yves Leterme podał się do dymisji wiosną 2010 w związku z rozpadem wielopartyjnej koalicji rządzącej. W przedterminowych wyborach parlamentarnych w 2010 chadecy uzyskali najsłabszy wynik w dotychczasowej historii (17 mandatów w Izbie Reprezentantów i 7 w Senacie)^[3][4]. W 2011 partia weszła do koalicji rządowej popierającej rząd, na czele którego stanął waloński socjalista Elio Di Rupo. W 2014 po kolejnych wyborach krajowych i kilkumiesięcznych negocjacjach chadecy dołączyli do nowej koalicji rządowej, w ramach której premierem został Charles Michel^[5], którego w 2019 zastąpiła Sophie Wilmès^[6]. W 2020 partia przystąpiła do wielopartyjnej koalicji, współtworząc rząd, na czele którego stanął Alexander De Croo^[7]. Chadecy pozostali u władzy także w 2025, gdy nowym premierem został Bart De Wever^[8].

Wyniki wyborcze

Wybory do Izby Reprezentantów^[9]

• 1971: 18,3% głosów, 40 mandatów^[10]
• 1974: 23,3% głosów, 50 mandatów^[11]
• 1977: 26,2% głosów, 56 mandatów^[12]
• 1978: 26,1% głosów, 57 mandatów^[13]
• 1981: 19,3% głosów, 43 mandaty
• 1985: 21,3% głosów, 49 mandatów
• 1987: 19,5% głosów, 43 mandaty
• 1991: 16,8% głosów, 39 mandatów
• 1995: 17,2% głosów, 29 mandatów
• 1999: 14,1% głosów, 22 mandaty
• 2003: 13,3% głosów, 21 mandatów
• 2007: 18,5% głosów, 30 mandatów (w tym 5 mandatów N-VA)
• 2010: 10,9% głosów, 17 mandatów
• 2014: 11,6% głosów, 18 mandatów
• 2019: 8,9% głosów, 12 mandatów
• 2024: 8,0% głosów, 11 mandatów^[14]

Wybory do Parlamentu Europejskiego

• 1979: 29,5% głosów, 7 mandatów^[15]
• 1984: 19,8% głosów, 4 mandaty^[16]
• 1989: 21,1% głosów, 5 mandatów^[17]
• 1994: 17,0% głosów, 4 mandaty^[18]
• 1999: 13,6% głosów, 3 mandaty^[19]
• 2004: 17,4% głosów, 4 mandaty – kartel wyborczy z N-VA^[20]
• 2009: 14,4% głosów, 3 mandaty^[21]
• 2014: 12,6% głosów, 2 mandaty^[22]
• 2019: 9,2% głosów, 2 mandaty^[23]
• 2024: 8,3% głosów, 2 mandaty^[24]

Wybory do Parlamentu Flamandzkiego

• 1995: 26,8% głosów, 35 mandatów^[25]
• 1999: 22,1% głosów, 28 mandatów^[26]
• 2004: 26,09% głosów, 35 mandatów – kartel wyborczy z N-VA^[27]
• 2009: 22,9% głosów, 31 mandatów^[28]
• 2014: 20,5% głosów, 27 mandatów^[29]
• 2019: 15,4% głosów, 19 mandatów^[30]
• 2024: 13% głosów, 16 mandatów^[31]

Przewodniczący

• 1968–1972: Robert Vandekerckhove
• 1972–1979: Wilfried Martens
• 1979–1982: Leo Tindemans
• 1982–1988: Frank Swaelen
• 1988–1993: Herman Van Rompuy
• 1993–1996: Johan Van Hecke
• 1996–1999: Marc Van Peel
• 1999–2003: Stefaan De Clerck
• 2003–2004: Yves Leterme
• 2004–2007: Jo Vandeurzen
• 2007–2008: Etienne Schouppe (p.o.)
• 2008: Wouter Beke (p.o.)
• 2008–2010: Marianne Thyssen
• 2010–2019: Wouter Beke^[2]
• 2019: Cindy Franssen i Griet Smaers (p.o.)^[32]
• 2019–2022: Joachim Coens
• od 2022 Sammy Mahdi^[33]