Coprinus

Coprinus Pers. (czernidłak) – rodzaj grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)^[1].

Czernidłak

Czernidłak kołpakowaty (Coprinus comatus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	pieczarkowate
Rodzaj	czernidłak
Nazwa systematyczna
Coprinus Pers. Tent. disp. meth. fung.: 62 (Lipsk, 1797)
Typ nomenklatoryczny
Coprinus comatus (O.F. Müll.) Pers.

Czernidłak wielkopierścieniowy

Charakterystyka

Kapelusze łuskowate, włoskowate, połyskujące lub nagie, promieniowo pofałdowane lub bruzdkowane. Blaszki początkowo blade, później szarzejące i stopniowo czerniejące, u góry przyczepione, rzadko wolne. Trzony z pierścieniem lub (rzadko) bez pierścienia. Wysyp zarodników ciemnobrązowy do czarnego. Zarodniki gładkie lub szorstkie. Trama blaszek regularna (strzępki biegną równolegle)^[2].

Wszystkie gatunki Coprinus, Coprinopsis i Coprinellus to grzyby saprotroficzne rozwijające się na odpadach organicznych, kompoście, stertach gnijącej słomy, słomy zmieszanej z łajnem itp. Wiele gatunków to także grzyby koprofilne rozwijające się na odchodach, zwłaszcza koni i bydła^[3].

Synonimy: Annularius Roussel, Coprinusella (Peck) Zerov, Ephemerocybe Fayod, Lentispora Fayod, Onchopus P. Karst., Pselliophora P. Karst., Pseudocoprinus Kühner^[4].

Cechą charakterystyczną różniącą gatunki z rodzaju Coprinus od podobnych gatunków Coprinopsis, Coprinellus i Parasola jest brak promienistego żłobkowania kapelusza^[5].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)^[1].

Rodzaj ten utworzony został w 1797 r. przez H.Ch. Persoona^[1]. Zaliczono do niego grzyby o czarnym wysypie zarodników, których blaszki, a nawet całe owocniki podczas dojrzewania rozpływają się w czarną ciecz. Prowadzone w latach 90. XX w.i na początku XXI wieku badania z zakresu filogenetyki molekularnej wykazały jednak, że jest to takson polifiletyczny, a cecha rozpływania się owocników w ciecz powstawała podczas ewolucji co najmniej trzykrotnie. W związku z tym rodzaj Coprinus rozbity został na wiele rodzajów: Coprinus (sensu stricto), Coprinellus, Coprinopsis, Parasola, Tulosesus, Narcissea i inne^[5].

Naukowa nazwa Coprinus oznacza żyjący na łajnie^[6]. Polską nazwę czernidłak podał Franciszek Błoński w 1889 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane były także jako bedłka, czubajka, kołpak, kołpaczek, sowa^[3].

Gatunki występujące w Polsce:

• Coprinus aphthosus Fr. 1838 – czernidłak wierzbowy^[7]
• Coprinus comatus (O.F. Müll.) Pers. – czernidłak kołpakowaty
• Coprinus digitalis (Batsch) Fr. 1838^[7] – czernidłak naparstkowaty
• Coprinus equinus Chełch. 1899^[7] – czernidłak koński
• Coprinus fuscescens (Schaeff.) Fr. 1838 – czernidłak orzechowy^[7]
• Coprinus nycthemerus Fr. 1838^[8][7]
• Coprinus palmeranus Bogart 1976^[8]
• Coprinus roris Quél. 1878^[7]
• Coprinus sociatus (Schumach.) Fr. 1838^[7]
• Coprinus sterquilinus (Fr.) Fr. – czernidłak wielkopierścieniowy
• Coprinus subdissseminatus M. Lange 1953^[7]
• Coprinus velatus Quél. 1877^[7]

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum^[9]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody^[3] i innych^[8].