Diplodactylidae

Diplodactylidae – rodzina jaszczurek z kladu Gekkota w obrębie rzędu łuskonośnych (Squamata). Występują w Australii, Nowej Zelandii i Nowej Kaledonii^[2].

Diplodactylidae
Underwood, 1954[1]
Lucasium damaeum
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	łuskonośne
Nadrodzina	Gekkota
Rodzina	Diplodactylidae
Typ nomenklatoryczny
Diplodactylus Gray, 1832
Rodzaje
25 rodzajów – zobacz opis w tekście

Charakterystyka

Rodzina Diplodactylidae obejmuje gatunki o zróżnicowanej budowie ciała; rodzina nie ma jednak przedstawicieli, u których doszło do zaniku lub redukcji kończyn. U większości gatunków długość ciała dorosłych osobników wynosi 60–110 mm, nie licząc ogona; wymarły gatunek Hoplodactylus delcourti osiągał jednak 370 mm długości ciała, nie licząc ogona. Przedstawiciele rodziny występują w zróżnicowanych środowiskach, od wilgotnych lasów po pustynie. Większość przedstawicieli rodziny jest owadożerna; niektórzy, jak przedstawiciele rodzaju Naultinus, uzupełniają dietę pokarmem roślinnym, w tym nektarem. Większość gatunków zaliczanych do rodziny jest jajorodna; nieliczne, jak przedstawiciele rodzajów Hoplodactylus i Naultinus, są jajożyworodne^[3].

Systematyka

W przeszłości klasyfikowane jako podrodzina gekonowatych; z analiz filogenetycznych wynika ich bliższe pokrewieństwo z płatonogowatymi niż z gekonowatymi^[4][5][6][7].

Do rodziny należą następujące rodzaje^[8]:

• Amalosia Wells & Wellington, 1985
• Bavayia Roux, 1913
• Correlophus Guichenot, 1866
• Crenadactylus Dixon & Kluge, 1964
• Dactylocnemis Steindachner, 1867 – jedynym przedstawicielem jest Dactylocnemis pacificus (Gray, 1842)
• Dierogekko Bauer, Jackman, Sadlier & Whitaker, 2006
• Diplodactylus Gray, 1832
• Eurydactylodes Wermuth, 1965
• Gigarcanum Heinicke, Nielsen, Bauer, Kelly, Geneva, Daza, Keating & Gamble, 2023 – takson wymarły, jedynym przedstawicielem był Gigarcanum delcourti Bauer & Russell, 1986
• Hesperoedura Oliver, Bauer, Greenbaum, Jackman & Hobbie, 2012 – jedynym przedstawicielem jest Hesperoedura reticulata (Bustard, 1969)
• Hoplodactylus (Fitzinger, 1843)
• Lucasium Wermuth, 1965
• Mniarogekko Bauer, Whitaker, Sadlier & Jackman, 2012
• Mokopirirakau Nielsen, Bauer, Jackman, Hitchmough & Daugherty, 2011
• Naultinus Gray, 1842
• Oedodera Bauer, Jackman, Sadlier & Whithaker, 2006 – jedynym przedstawicielem jest Oedodera marmorata Bauer, Jackman, Sadlier & Whithaker, 2006
• Oedura Gray, 1842
• Paniegekko Bauer, Jackman, Sadlier & Whitaker, 2012 – jedynym przedstawicielem jest Paniegekko madjo Bauer, Jones & Sadlier, 2000
• Pseudothecadactylus Brongersma, 1936
• Rhacodactylus Fitzinger, 1843
• Rhynchoedura Günther, 1867
• Strophurus Fitzinger, 1843
• Toropuku Nielsen, Bauer, Jackman, Hitchmough & Daugherty, 2011
• Tukutuku Nielsen, Bauer, Jackman, Hitchmough & Daugherty, 2011 – jedynym przedstawicielem jest Tukutuku rakiurae (Thomas, 1981)
• Woodworthia Garman, 1901

Zaliczane w przeszłości do tej grupy rodzaje Carphodactylus, Nephrurus, Orraya, Phyllurus, Saltuarius i Underwoodisaurus są obecnie przenoszone do odrębnej rodziny Carphodactylidae^[7].