Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Eledonoprius armatus
gatunek owada Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Eledonoprius armatus – gatunek chrząszcza z rodziny czarnuchowatych i podrodziny Tenebrioninae. Zamieszkuje głównie Europę i Amerykę Północną. Relikt lasów pierwotnych. Rozwija się w grzybach nadrzewnych i przegrzybiałym drewnie.
Remove ads
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1799 roku przez Georga W.F. Panzera pod nazwą Opatrum armatum[1][2]. Jako lokalizację typową wskazano Austrię[1]. W 1911 roku Edmund Reitter umieścił go w rodzaju Eledonoprius[3], dla którego stanowi gatunek typowy[2]. Epitet gatunkowy oznacza po łacinie „uzbrojone”[4].
Morfologia
Podsumowanie
Perspektywa
Chrząszcz o ciele długości od 2,5[5] do 4 mm[6], w zarysie owalnym z wyraźnie ząbkowanymi krawędziami głowy, przedplecza i pokryw[6][5]. Ubarwienie jest kasztanowe do prawie czarnego[6][5], zwykle z nalotem białawej inkrustacji[6], przy czym czułki i stopy są jaśniejsze, rdzawobrązowe[7][5].
Głowa pokryta jest małymi, ostrymi guzkami[5], zwłaszcza na krawędziach i za oczami[7]; u samca ma ona dwa długie ząbki na nadustku oraz dłuższą niż u samicy parę rogów na czole powyżej tegoż[5][7][6]. Oczy są małe, poprzeczne, czarne[7], podzielone występami policzków[6]. Na przedzie głowy wyrastają krótkie, rzadkie, blade szczecinki[7].
Przedplecze jest szersze od głowy, pośrodku sklepione[6], na brzegach bocznych szeroko spłaszczone i mocno ząbkowane, o krawędzi tylnej obrzeżonej punktowaną listewką, na powierzchni dość gęsto i regularnie pokryte wyraźnymi i ostrymi guzkami[6][7], zaopatrzone w dwa wyraźne wciski przy podstawie[7]. Niewielka tarczka ma trójkątny kształt[6]. Pokrywy są krótkie, silnie sklepione[7], o równoległych w zarysie bokach[6] i rozpłaszczonych, ząbkowanych brzegach[7][5], dobrze widocznych przy patrzeniu od góry. Rzędy są wgłębione, szerokie, grubo punktowane[6]. Międzyrzędy są żeberowato wyniesione[7], co drugi nieco bardziej[5]; na każdym biegnie jeden szereg nieco mniejszych niż na przedpleczu kolcowatych guzków[6]. Skrzydła tylnej pary są w pełni wykształcone[6]. Odnóża wieńczą krótkie stopy o członie ostatnim znacznie dłuższym niż pozostałe razem wzięte[6][5].
Remove ads
Ekologia i występowanie
Podsumowanie
Perspektywa
Owad zaliczany do reliktów lasów pierwotnych, ściśle związany ze starymi drzewami liściastymi[6][8][9][10]. Jest saproksylicznym mykofagiem. Larwy przechodzą rozwój w rosnących na brzozach, bukach, dębach, jesionach i olszach owocnikach błyskoporków (w tym: podkorowego, promienistego i skórzastego), bladoporka płaczącego oraz w sąsiadującym z tymi owocnikami przegrzybiałym drewnie, jak również w biało gnijącym drewnie sąsiadującym z owocnikami uszaka skórnikowatego i zgliszczaka pospolitego. Osobniki dorosłe stwierdzano ponadto w owocnikach hubiaka pospolitego, lakownicy żółtawej i boczniaków oraz w próchnowiskach dębów[9]. Aktywność postaci dorosłych przypada na wieczór[7].
Gatunek holarktyczny. W Europie znany jest z Hiszpanii, Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji i Grecji, w Azji z Cypr, a w Afryce Północnej z Maroka[2][7], choć to ostatnie doniesienie jest uznawane za wątpliwe[9].
W wielu krajach owad ten jednak zdążył już wyginąć wskutek prowadzenia gospodarki leśnej[8]. Spośród około 50 znanych jego stanowisk, większość stwierdzona została w drugiej połowie XIX wieku i pierwszej połowie wieku XX. Nieliczne doniesienia pochodzą z drugiej połowy XX stulecia i tylko kilka z XXI wieku[9]. W Polsce stwierdzano go w wiekach ubiegłych na kilku stanowiskach na Śląsku, Pogórzu Przemyskim i Wolinie[6][11]. W XXI wieku nie był obserwowany[11] i na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce znalazł się jako gatunek przypuszczalnie wymarły (EX?)[12]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” z kolei umieszczony jest jako gatunek krytycznie zagrożony wymarciem (CR)[13]. Znany jest tam z kilku stanowisk na Morawach i jednego w Bohemii[7]. W Niemczech, Danii, Szwecji, Węgrzech, Bułgarii, Chorwacji i na Cyprze w XXI wieku gatunek ten w ogóle nie był notowany[9].
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads