Franciszek Salezy Matwijkiewicz

Franciszek Salezy Matwijkiewicz^[a] (ur. 28 stycznia 1851 w Dynowie, zm. 27 kwietnia 1933 w Sanoku) – polski duchowny rzymskokatolicki, szambelan papieski, prepozyt, tajny podkomorzy dworu papieskiego, dziekan, proboszcz parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku. Radny miejski, działacz społeczny.

Franciszek Salezy Matwijkiewicz

Proboszcz
Data i miejsce urodzenia	28 stycznia 1851 Dynów
Data i miejsce śmierci	27 kwietnia 1933 Sanok
Miejsce pochówku	Cmentarz Centralny w Sanoku
Proboszcz parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku
Okres sprawowania	1909–1933
Dziekan dekanatu sanockiego
Okres sprawowania	ok. 1912–1933
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1874
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się 28 stycznia 1851 w Dynowie^[1][2][3]. Był synem Józefa^[1]. Kształcił się w C. K. I Gimnazjum w Rzeszowie, gdzie 24 czerwca 1870 zdał egzamin dojrzałości^[1].

Od 1870 studiował w Seminarium Duchownym w Przemyślu^[4]. Święcenia kapłańskie otrzymał 28 czerwca 1874^[5][2]. Początkowo posługiwał w Jarosławiu, skąd po kilku miesiącach został powołany do Kolegium Księży Wikarych przy katedrze przemyskiej, w której jako wikary pełnił funkcję ceremoniarza katedralnego^[5][3]. Od 1881 był proboszczem parafii w Czukwi^[5]. Z Czukwi w połowie 1894 został przeniesiony na urząd proboszcza parafii św. Marii Magdaleny w Brzyskach, który pełnił do 1909^[6][5][3][7]. Dokonał wystroju miejscowego kościoła św. Marii Magdaleny^[8]. Po śmierci ks. Michała Białego w kwietniu 1896 został mianowany dziekanem brzosteckim^[9] i pełnił tę funkcję do 1909^[10][8]. W tym czasie był założycielem tamtejszej ochotniczej straży pożarnej i został członkiem jej zarządu^[11].

We wrześniu 1909 otrzymał prezentę regiae collationis na probostwo w Sanoku^[10] i 6 października 1909 został proboszczem tamtejszej parafii pw. Przemienienia Pańskiego^[12], działającej w kościele pod tym wezwaniem (jego poprzednikiem był ks. Bronisław Stasicki)^[13]. Pełnił funkcję dziekana sanockiego od około 1912^[14][15], dodatkowego sędziego kurii diecezji przemyskiej (iudices auditores extra Curiam), konsultanta proboszcza (consultores parochi)^[16]. Otrzymał tytuł tajnego podkomorzego dworu papieskiego^[3]. 23 czerwca 1914 obchodził uroczyście w Sanoku jubileusz 40-lecia kapłaństwa^[17]. Do 1914 był rzymskokatolickim duszpasterzem przy C. K. Sądzie Obwodowym w Sanoku^[18]. Po wybuchu I wojny światowej, mimo ewakuacji z Sanoka urzędów i obywateli, ks. proboszcz Matwijkiewicz pozostał w mieście^[19]. Skutecznie chronił kościół parafialny w trakcie dwukrotnej inwazji rosyjskiej – pierwsza od 26 września do 4 października 1914, druga od 10 listopada 1914 do 11 maja 1915)^[20][21]. W Sanoku, jako jedynym mieście w okolicy, Rosjanie nie uczynili z probostwa swojej kwatery^[22].

Organizował wyposażenie świątyni w Sanoku, w 1925 zakupił dzwony (poprzednie zostały zabrane przez Austriaków^[23])^[24][3]. Przed 1926 przystąpił do Związku Misyjnego Kleru^[25]. Przyczynił się do wydania zezwolenia na budowę kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sanoku, w 15 sierpnia 1927 poświęcił kamień węgielny^[23][26]. Pełnił urząd prepozyta^[27]. Incydentalnie odprawiał nabożeństwa w Prusieku^[28]. 6 listopada 1900 dokonał poświęcenia nowego kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Olszynach^[29], podczas uroczystości 23–24 września 1928 poświęcił Dom Żołnierza w Sanoku. W 1931 otrzymał godność szambelana papieskiego^[30]. Urząd proboszcza w Sanoku pełnił do śmierci w 1933.

W 1884 był założycielem i prezesem Towarzystwa Pomocy Naukowej w Sanoku, działającego na rzecz wspierania ubogich uczniów, utrzymania bursy dla ubogiej młodzieży szkolnej^[31]. W 1910 był założycielem Sodalicji Mariańskiej Pań w Sanoku^[32]. Działał we władzach Wydziału „Towarzystwa Bursy”, sprawującego pieczę nad Bursą Jubileuszową im. Cesarza Franciszka Józefa w Sanoku; został wybrany zastępcą prezesa w 1910^[33], pod koniec 1912 został prezesem^[34] i pełnił to stanowisko także po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w latach 20. II Rzeczypospolitej^[35]. Wspierał działające przy parafii organizacje: Towarzystwo Polskiej Ochronki Dzieci Chrześcijańskich^[36] (od 1925 był członkiem zarządu^[37]), Katolicką Czytelnię Mieszczańską, Ligę Katolicką, Katolickie Stowarzyszenie Kobiet, Towarzystwo św. Wincentego à Paulo^[38]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”: 1912, 1920, 1921, 1922, 1924^[39]. Był członkiem Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka^[40]. Od końca 1909 był prezesem zarządu powiatowego w Sanoku Towarzystwa „Kółek Rolniczych” z siedzibą we Lwowie^[41]. Był członkiem wspierającym Towarzystwo „Charitas”^[42]. Był członkiem wydziału oraz zasiadał w komisji kontrolującej Kasy Oszczędności miasta Sanoka (1927)^[43], a pod koniec lat 20. był kierownikiem tymczasowego zarządu autonomicznego Komunalnej Kasy Oszczędności w Sanoku^[44]. W latach 20. był sekretarzem zarządu Kasyna Urzędniczego w Sanoku^[45].

Nagrobek ks. Franciszka Salezego Matwijkiewicza na cmentarzu w Sanoku

Jako reprezentant duchowieństwa rzymskokatolickiego od 1911 zasiadał w C. K. Radzie Szkolnej Okręgowej w Sanoku^[46]. W 1912 został wybrany członkiem Rady c. k. powiatu sanockiego z grupy gmin miejskich^[47]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został członkiem pierwszego magistratu w odrodzonej Rzeczypospolitej^[48]. Pełnił funkcję prezesa Powiatowego Towarzystwa Zaliczkowego w Sanoku (1917)^[49]. Sprawował mandat radnego w Radzie Miejskiej w Sanoku: wybrany w 1910^[50], w 1912 w nowej radzie po przyłączeniu do Sanoka gminy Posada Sanocka^[51], w 1914^[52], w okresie II RP jako przedstawiciel duchowieństwa^[53]. 9 lutego 1932 był delegatem Wydziału Powiatowego podczas zaprzysiężenia burmistrza i urzędników magistratu Rady Miasta Sanoka^[54].

Według stanu ewidencji Wojska Polskiego z 1929, 1930 był kapelanem pomocniczym rezerwy dekanatu przemyskiego (Dowództwo Okręgu Korpusu Nr X) w Sanoku^[55].

Wśród społeczności sanockich ministrantów zyskał przydomek „Pomidor”^[56].

Franciszek Salezy Matwijkiewicz zmarł 27 kwietnia 1933 w Sanoku^{[57][58][59][60][61][62]}. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 1 maja 1933 w miejscu ofiarowanym bezpłatnie przez magistrat miasta^{[57][59][61][3][63][62][64][b]}.

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (9 listopada 1931, „za zasługi na polu pracy społecznej”)^[65]
• Kawaler Orderu Franciszka Józefa na wstędze Krzyża Zasługi Wojskowej – Austro-Węgry (1915, „w uznaniu patriotycznego i pełnego poświęcenia zachowania się”)^[66]
• Medal Honorowy za Czterdziestoletnią Wierną Służbę – Austro-Węgry (1900)^[67]

Uwagi

1. W ewidencji diecezji przemyskiej zapisywany w języku łacińskim jako „Franciscus Salesius Matwijkiewicz”. W ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Franz Matwykiewicz”.
2. Inskrypcja nagrobna brzmi: Szambelan papieski i prepozyt, długoletni dziekan i proboszcz sanocki.