Gerard Górnicki

Gerard Górnicki (ur. 13 sierpnia 1920 w Strzyżowie, zm. 31 lipca 2008) – polski prozaik, publicysta, felietonista oraz autor sztuk scenicznych.

Gerard Górnicki

Data i miejsce urodzenia	13 sierpnia 1920 Strzyżów
Data śmierci	31 lipca 2008
Narodowość	polska
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Dziedzina sztuki	literatura
Odznaczenia

Życiorys

Syn Stanisława i Zofii z domu Korolewicz^[1]. W latach poprzedzających II wojnę światową był piłkarzem klubu Resovia Rzeszów. W pierwszych tygodniach okupacji niemieckiej, we wrześniu 1939, wziął udział w dwóch meczach rozegranych przez Sokoła Strzyżów z drużyną austriackiej jednostki pancernej Wehrmachtu, stacjonującej w budynku Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”^[2]. Wszedł w skład pierwszej znanej zbrojnej grupy dywersyjnej w Strzyżowie, którą utworzył i dowodził kpr. pchor. Zygmunt Patryn ps. Słowik^[3][a]. Pod koniec 1940 został aresztowany na podstawie donosu za uchylanie się od służby w Baudienście i osadzony wraz z Kazimierzem Koczelą i Marianem Żydzikiem w centralnym obozie karnym tej formacji w Dębie (S-Lager Deba), skąd zbiegł jeszcze w grudniu 1940^[1][5].

Po ucieczce przebywał w Zakliczynie nad Dunajcem, korzystając z opieki miejscowej aptekarki Aleksandry Ottman, zaangażowanej w konspirację ciotki swojej narzeczonej Marii Gardulanki^[1][6]. Od października 1941 do kwietnia 1942 ukrywał się w klasztorze reformatów w Zakliczynie dzieląc celę z ks. Alojzym Jońcem, po czym przeniósł się do mieszkania Flakowiczowej^[b] i w kwietniu 1942 wstąpił do Armii Krajowej^[1]. Mieszkał następnie w willi Zofiówka przy ul. Jagiellońskiej, do której lokatorów należały w tym okresie siostry gen. Bernarda Monda Zofia Mondówna i Henryka Mościskierowa oraz wysiedlony z Wielkopolski prawnik i działacz Stronnictwa Narodowego Tadeusz Musiał^[1][7]. W 1943 zdał tajną maturę, po czym włączył się do tajnego nauczania w mieszkaniu byłego starosty wrzesińskiego Adama Charkiewicza w willi Koci Zamek blisko Zofiówki, współorganizując egzaminy maturalne w 1944^[1][8]. Po zakończeniu szkolenia wojskowego został dowódcą drużyny I plutonu („Zagłoba”) Placówki AK Zakliczyn („Zygmunt I”^[c]) w stopniu kaprala^[1]. Organizował szkolenia żołnierzy w klasztorze reformatów, wziął udział w akcji dywersyjnej „Turek” ppor. S. Stacha ps. Turek w Zawadzie Lanckorońskiej, Melsztynie i na zaporze w Rożnowie^[1].

Po zakończeniu wojny w grudniu 1945 poślubił w kościele reformatów w Zakliczynie swoją narzeczoną z lat okupacji, Marię Gardulankę^[1]. W 1947 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego^[1]. Według własnej relacji przeszedł przez więzienie karno-śledcze Urzędu Bezpieczeństwa i NKWD przy ul. Montelupich w Krakowie, następnie ukrywał się w Cieplicach Śląskich-Zdroju, przystąpił do aplikacji sędziowskiej^[5].

Od 1951 mieszkał w Poznaniu, gdzie do 1980 pracował w szkolnictwie. Debiutował w 1955 na łamach dziennika „Gazeta Poznańska” jako prozaik. Należał do PZPR^[10], utrzymywał kontakty z czołowymi polskimi literatami^[5]. Podróżował po Europie i Azji^[5].

Grób Gerarda Górnickiego na cmentarzu Miłostowo w Poznaniu

Został pochowany na cmentarzu Miłostowo w Poznaniu^[11] (aleja zasłużonych).

Nagrody i odznaczenia

Odznaczony Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej i Odznaką Zasłużony Działacz Kultury^[10]. Otrzymał dwukrotnie nagrodę miasta Poznania w 1968 i 1975. W 1996 za dorobek badawczo-naukowy na temat powstania wielkopolskiego wyróżniony statuetką „Dobosz Powstania Wielkopolskiego”, przyznawaną przez Zarząd Główny Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919^[12].

Twórczość literacka

• Sybirca. Opowiadania (1957)
• Portret kota. Opowiadania (1961)
• Powrót Stanleya Kozdry. Powieść (1963)
• Spotkanie z rzymianką. Powieść (1966)
• Ucieczka na obczyznę. Powieść (1968)
• Dom na Pacyfiku (1969)
• Spotkanie przed bramą do nieba. Wybór opowiadań (1971)
• Dziewczyna Anh odchodzi (1973)
• Miasto Króla (1974)
• Na śniegu widniała gwiazda. Opowiadania (1978)
• Poszli ci, którzy powinni. Utwór sceniczny w 3 aktach (1978)
• Bitwa szalała do wieczora. Opowieść o Powstaniu Wielkopolskim w siedemnastu obrazach (1984)
• Szukanie ocalenia (1988)
• Matka Śnieżna (1989)
• Mściwoj i Anna Maria. Powieść (1994)
• Miłość Emilii S. Powieść (1996)
• Zielony mosteczek i inne tajemnice spowiedzi (2002)
• Złoty most (2004)

Uwagi

1. Mąż Olgi Górnickiej, żołnierz 17 pułku piechoty podczas kampanii wrześniowej, powrócił do Strzyżowa w listopadzie 1939 po wypuszczeniu z niewoli radzieckiej w Tarnopolu^[4].
2. Chodzi zapewne o rodzinę związanej z Zakliczynem lekkoatletki Wandy Flakowicz lub o nią samą.
3. Kryptonim „Zygmunt II” otrzymała po scaleniu z AK w latach 1943–1944 placówka Batalionów Chłopskich^[9].