Greta Thunberg

Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg^[1] (ur. 3 stycznia 2003 w Sztokholmie) – szwedzka aktywistka klimatyczna. Człowiek Roku tygodnika „Time” za rok 2019^[2][3].

Greta Thunberg

Greta Thunberg (2023)
Data i miejsce urodzenia	3 stycznia 2003 Sztokholm
Zawód, zajęcie	aktywistka klimatyczna
Miejsce zamieszkania	Sztokholm
Narodowość	szwedzka
Rodzice	Svante Thunberg (ojciec) Sara Magdalena Ernman (matka)

Thunberg przed Riksdagiem (2018)

Graffiti poświęcone Thunberg

W sierpniu 2018 rozpoczęła protest pod budynkiem szwedzkiego parlamentu^[4][5] przeciwko bierności władz, które nie podejmują wystarczających działań na rzecz zapobiegania zmianom klimatu wynikającym z działalności człowieka^[6]. Inicjatorka Młodzieżowego Strajku Klimatycznego^[7]. Laureatka Right Livelihood Award.

Życiorys

Urodziła się 3 stycznia 2003 w Sztokholmie^[8], jest córką śpiewaczki operowej Maleny Ernman i aktora Svantego Thunberga^[9] oraz wnuczką aktora i reżysera Olofa Thunberga^[10][11].

Działalność

Szkolny strajk dla klimatu (Wiedeń)

Mimo uzyskania promocji do dziewiątej klasy, 20 sierpnia 2018 nie udała się do szkoły, do czego skłoniły ją odbywające się 9 września wybory powszechne oraz fala upałów i pożarów lasów, które nawiedziły Szwecję^[6]. Jej postulaty kierowane do szwedzkiego rządu dotyczyły zmniejszenia emisji dwutlenku węgla i respektowania porozumienia paryskiego zawartego w 2015. W dniu, w którym powinna rozpocząć rok szkolny, rozpoczęła protest pod budynkiem Riksdagu, szwedzkiego parlamentu z transparentem Skolstrejk för klimatet (tłum. strajk szkolny dla klimatu)^[12]. W każdy piątek od początku roku szkolnego opuszczała zajęcia szkolne i kontynuowała swoją jednoosobową pikietę^[13].

W grudniu 2018 wzięła udział w szczycie klimatycznym COP24 w Katowicach, dokąd przyjechała na zaproszenie sekretarza generalnego ONZ Antónia Guterresa^[14]. Protestowała również w Londynie oraz pod siedzibą Parlamentu Europejskiego w Brukseli^[15], a 16 kwietnia 2019 wystąpiła na jego forum^[16]. W 2019 wystąpiła gościnnie w singlu grupy The 1975, odczytując kilkuminutowe przemówienie przy akompaniamencie zespołu; dochód z dystrybucji albumu zespołu wesprze klimatyczne protesty Extinction Rebellion^[17]. W sierpniu przepłynęła Atlantyk (nie lata samolotami ze względu na szkodliwy wpływ emitowanych przez nie gazów cieplarnianych na atmosferę) na pokładzie jachtu oceanicznego (wyposażonego w panele słoneczne) Malizia II, należącego do monakijskiej rodziny książęcej, aby wziąć udział w szczycie klimatycznym ONZ w USA oraz COP25 w Santiago de Chile^[18][19]. Rejs spotkał się z krytyką w mediach ze względu na dużo większe obciążenie atmosfery, niż się spodziewała^[20][21][22]. Przed wypłynięciem z Plymouth Thunberg powiedziała, że ma nadzieję wykazać, iż istnieją alternatywy dla podróży lotniczych^[22]. Jej przemówienie na szczycie w Nowym Jorku spotkało się z dużym odzewem w światowych mediach^{[23][24][25][26]}. 25 września otrzymała Right Livelihood Award^[27]. 30 października odmówiła przyjęcia Nagrody Środowiska Rady Nordyckiej za 2019 rok, tłumacząc decyzję przeświadczeniem, że „ruch klimatyczny nie potrzebuje więcej nagród, lecz aby politycy i ludzie u władzy zaczęli słuchać tego, co mówią najnowsze, dostępne źródła naukowe”. Skrytykowała kraje skandynawskie za opieszałość w kwestiach klimatycznych i środowiskowych, dodając, że nie przyjmie nagrody, dopóki kraje te nie podejmą działań, aby ograniczyć wzrost średniej globalnej temperatury^[28][29].

1 czerwca 2025 roku wypłynęła z Sycylii wraz z Rimą Hassan oraz innymi aktywistami na żaglowcu Madleen do wybrzeża Strefy Gazy, aby dostarczyć pomoc humanitarną Palestyńczykom oraz zwrócić uwagę na trwający kryzys humanitarny w Palestynie^[30] (zob. wojna Izraela z Hamasem). 9 czerwca znajdujący się na wodach międzynarodowych żaglowiec, którym płynęła, został nielegalnie zatrzymany przez izraelskie siły. Zapowiedziano przewiezienie znajdujących się na nim osób do Izraela i następnie do państw, których są obywatelami. Greta Thunberg na opublikowanym w internecie nagraniu określiła ich zatrzymanie „porwaniem przez Izrael”^[31][32].

Nagrody i wyróżnienia

• Jest jedną z laureatek konkursu na artykuł na temat klimatu rozpisany dla młodych ludzi w maju 2018 przez „Svenska Dagbladet”^[33].
• W konkursie World Nature Fund była jedną z trzech nominowanych w kategorii młody bohater ochrony środowiska w 2018^[34].
• Została nominowana do nagrody Children’s Climate Prize dla dzieci i młodzieży fundowanej przez koncern energetyczny Telge Energi AB, a promującej zrównoważony rozwój; odmówiła udziału w konkursie, ponieważ finaliści musieli udać się do Sztokholmu samolotem, czego konsekwentnie odmawia^[35].
• W listopadzie 2018 została nagrodzona stypendium sztokholmskiej fundacji Fryshuset w kategorii Young Role Model of the Year^[36].
• W grudniu 2018 amerykański tygodnik „Time” umieścił ją na liście 25 najbardziej wpływowych nastolatków na świecie^[37].
• W marcu 2019 trójka norweskich parlamentarzystów od opozycji Sosialistisk Venstreparti nominowała Gretę Thunberg jako kandydatkę do otrzymania Pokojowej Nagrody Nobla^[38]; gdyby jej nominacja wygrała, zostałaby najmłodszą laureatką tej nagrody (przed Malalą Yousafzai, która ją otrzymała w wieku 17 lat)^[7][39].
• We wrześniu 2019 Amnesty International przyznała Grecie Thunberg oraz powstałemu z jej inspiracji uczniowskiemu ruchowi ekologicznemu Piątki dla Przyszłości tytuł Ambasadora Sumienia^[40][41].
• Otrzymała Right Livelihood Award^[27].
• W 2019 została nazwana Człowiekiem Roku tygodnika „Time”^[2][3].
• W październiku 2019 na jej cześć nazwano nowo opisany gatunek chrząszcza Nelloptodes gretae^[42].
• W 2020 nazwano na jej cześć nowo opisany gatunek ślimaka Craspedotropis gretathunbergae^[43], nowy gatunek skoczogonka Frisea gretae^[44], nowy gatunek chruścika Oecetis gretae^[45], nowo opisany rodzaj pająków Thunberga oraz jeden z jego gatunków, Thunberga greta^[46], nowo opisany gatunek pająka Chibchea thunbergae^[47], a także nowo opisany rodzaj kosarzy Thunbergia oraz jeden z jego gatunków, Thunbergia gretae^[48].
• W 2021 roku na jej cześć nazwano nowy gatunek niesporczaka Xerobiotus gretae^[49] oraz nowy gatunek chrząszcza, Siopelus gretae^[50]
• W 2022 roku na jej cześć nazwano nowy gatunek ptasznika, Tapinauchenius gretae^[51] oraz nowy gatunek płaza Pristimantis gretathunbergae^[52]

Życie prywatne

Thunberg ujawniła u siebie następujące rozpoznania: zespół Aspergera^[12][53][54], ADHD^[55][56], zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne^[57][58], mutyzm wybiórczy^[53][59].

Zobacz też

• Extinction Rebellion
• Severn Suzuki