Ptaszniki (pająki)

Ptaszniki^[1][2][3][4], ptasznikowce^[5] (Mygalomorphae) – infrarząd pająków z grupy Opisthothelae. Obejmuje ponad 2600 gatunków klasyfikowanych obecnie w około 300 rodzajach i 15 rodzinach. Do Mygalomorphae należą przeważnie pająki duże, długowieczne (15–30 lat), żyjące pod ziemią. Grupa ta obejmuje również największe żyjące obecnie pająki – ptasznikowate. Jest powszechnie uznawana za starodawną, monofiletyczną linię ewolucyjną pająków^[6]. Wykazują one pewne cechy prymitywne dla pająków, np. obecność dwóch par płucotchawek i prosto zbudowane kądziołki przędne^[7]. Najstarszym znanym przedstawicielem Mygalomorphae jest Rosamygale grauvogeli, którego skamieniałości odkryto w datowanych na anizyk osadach we francuskim departamencie Wogezy^[8], jednak datowanie molekularne sugeruje, że Mygalomorphae pojawiły się już około 300 mln lat temu^[9].

Ptaszniki

Mygalomorphae
Pocock, 1892
Okres istnienia: anizyk–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 300/0 246.7/0
Missulena bradleyi
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	szczękoczułkowce
Gromada	pajęczaki
Rząd	pająki
Podrząd	Opisthothelae
Infrarząd	Mygalomorphae

Filogeneza

Większość analiz filogenetycznych jest zgodna, że najbardziej bazalną grupą Mygalomorphae jest Atypoidea, stanowiąca takson siostrzany dla wszystkich pozostałych Mygalomorphae^{[10][11][9][7]}. Pokrewieństwo pozostałych grup pozostaje w dużej mierze kwestią sporną. Analizy przeprowadzone przez Hedina i Bonda (2006) oraz Ayoub i in. (2007) sugerują ponadto, że rodziny Hexathelidae i Dipluridae tworzą parafiletyczną grupę znajdującą się u podstawy drzewa filogetycznego Mygalomorphae nienależących do Atypoidea^[11][9]. Wątpliwy jest również monofiletyzm innych rodzin: Ctenizidae, Nemesiidae i przede wszystkim Cyrtaucheniidae. Według analizy przeprowadzonej przez Bonda i współpracowników (2012) Cyrtaucheniidae składa się z co najmniej czterech odrębnych linii ewolucyjnych: siostrzanej dla kladu Theraphosidae + Barychelidae, siostrzanej dla Nemesiidae, zagnieżdżonej wewnątrz Nemesiidae oraz monofiletycznej grupy podniesionej do rangi osobnej rodziny Euctenizidae. Prawdopodobnie również rodzina Microstigmatidae jest zagnieżdżona wewnątrz Nemesiidae^[7].

Uproszczony kladogram Mygalomorphae według Hedina i Bonda (2006)^[11]

Mygalomorphae	Atypoidea   Bipectina   Cyrtaucheniidae   Ctenizidae   Idiopidae   Actinopodidae   Migidae   Microstigmatidae   Nemesiidae   Barychelidae   Theraphosidae

Uproszczony kladogram Mygalomorphae według Bonda i współpracowników (2012)^[7]

Mygalomorphae	Atypoidea  Avicularioidea   Hexathelidae I  Dipluridae   Paratropididae   Actinopodidae  Hexathelidae II  Bipectina   Crassitarsa   Theraphosoidina   Cyrtaucheniidae I („homostolines”)  Theraphosidae  Barychelidae  Cyrtaucheniidae II  Nemesiidae (incl. Microstigmatidae, Cyrtaucheniidae III)  Domiothelina   Migidae  Ctenizidae  Euctenizoidina   Idiopidae  Euctenizidae

Systematyka

Do Mygalomorphae należy 16 rodzin (za Platnick N.I., 2013)^[12]: Atypidae (gryzielowate), Antrodiaetidae, Mecicobothriidae, Hexathelidae, Dipluridae, Cyrtaucheniidae, Ctenizidae, Euctenizidae, Idiopidae, Actinopodidae, Migidae, Nemesiidae, Microstigmatidae, Barychelidae, Theraphosidae (ptasznikowate), Paratropididae.