Gubernia kaliska

Gubernia kaliska (ros. Калишская губерния) – gubernia Królestwa Polskiego ze stolicą w Kaliszu, istniejąca w latach 1837–1844 i 1867–1915; była najdalej na zachód położoną gubernią Królestwa Polskiego, jej zachodnią granicę stanowiła granica polsko-pruska.

Gubernia kaliska

Калишская губерния

gubernia
1837–1844 i 1867–1915
Gmach Rządu Gubernialnego w Kaliszu
Herb
Państwo	Królestwo Polskie
Siedziba	Kalisz
Powierzchnia	11 373,5 km²
Populacja (1910) • liczba ludności	1 254 800[1]
• gęstość	113 os./km²
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba powiatów	8
Położenie na mapie Królestwa Polskiego

Została utworzona 23 lutego 1837 w miejsce województwa kaliskiego. W 1882 dzieliła się na 8 powiatów: kaliski, kolski, koniński, łęczycki, sieradzki, słupecki, turecki, wieluński, a one – na 142 gminy. W guberni znajdowało się 13 miast, 37 osad miejskich, 2041 wsi, 1672 folwarków i 1116 kolonii.

W latach 1867–1885 wicegubernatorem był Pawieł Rybnikow^[2], a w latach 1883–1902 gubernatorem był Michaił Daragan, w czasie rządów którego nastąpił przyspieszony rozwój Kalisza^[3].

Gubernia Kaliska w 1914 roku

Po zburzeniu Kalisza (1914) i odrodzeniu Rzeczypospolitej Polskiej (1918) jej obszar włączono do województwa łódzkiego ze stolicą w Łodzi, utworzonego w 1919.

powiat		siedziba	inne miejscowości
Gubernia kaliska (od 1867; tzw. druga gubernia kaliska)
kaliski		Kalisz	Błaszki • Chocz • Iwanowice • Koźminek • Opatówek • Staw • Stawiszyn
kolski		Koło	Babiak • Brdów • Brudzew • Dąbie • Grzegorzew • Izbica • Kłodawa • Sompolno
koniński		Konin	Golina • Rychwał • Ślesin • Tuliszków • Władysławów
łęczycki		Łęczyca	Grabów • Ozorków • Piątek • Poddębice
sieradzki		Sieradz	Burzenin • Szadek • Warta • Zduńska Wola • Złoczew
słupecki		Słupca	Lądek • Kazimierz • Kleczew • Pyzdry • Skulsk • Wilczyn • Zagórów
turecki		Turek	Dobra • Uniejów
wieluński		Wieluń	Bolesławiec • Działoszyn • Lututów • Praszka • Osjaków • Wieruszów

Pałac Komisji Wojewódzkiej Kaliskiej, siedziba rządu gubernialnego

Linki zewnętrzne

• Gubernia kaliska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 693.