Halmahera

Halmahera (dawniej: Djailolo, Jailolo, Jilolo, Gilolo^[1][2]) – wyspa w Indonezji, największa w archipelagu Moluki^[2][3].

Halmahera

Kontynent	Azja
Państwo	Indonezja
Akwen	Ocean Spokojny
Archipelag	Moluki
Powierzchnia	17 780 km²
Populacja  • liczba ludności	180 tys.
Położenie na mapie Indonezji Halmahera
0°36′N 127°52′E

Leży w północnej części Moluków (prowincja Moluki Północne)^[3][4]; oblewana przez: Morze Moluckie (od zachodu), Morze Seram (od południa), Morze Halmahera (od południowego wschodu) oraz Ocean Spokojny (od wschodu i północy). Oddzielona cieśniną Morotai od wyspy Morotai, cieśniną Patinti od wyspy Bacan; cieśniną Jailolo od wyspy Gebe; otoczona wieloma mniejszymi wyspami.

Halmahera ma nieregularny, rozczłonkowany kształt, na który składają się cztery półwyspy^[2][3]. Powierzchnia (według różnych źródeł) wynosi 17 780 km²^[3][5][6] lub 18 039,6 km²^[7]; długość linii brzegowej 1607,2 km; linia brzegowa bardzo dobrze rozwinięta, z trzema wielkimi zatokami (Kao, Buli(inne języki) i Weda(inne języki)) i wieloma mniejszymi; powierzchnia górzysta (Gunung Gamkunoro lub Gamkonora 1635 m n.p.m.), na wybrzeżach wąskie niziny; klimat równikowy wilgotny, roczna suma opadów 2000–2500 mm; porośnięta lasem równikowym, występują także drzewa iglaste.

Populacja wyspy wynosi ok. 180 tys. mieszkańców^[5], jest silnie zróżnicowana etnolingwistycznie^[8][9]. Część grup etnicznych (m.in. Buli, Patani, Maba) to użytkownicy języków austronezyjskich, inne zaś (np. Galela, Tobelo, Sahu, Ternate) posługują się językami spoza tej rodziny^[1][10]. Regionalna lingua franca to malajski Moluków Północnych, w użyciu jest też język indonezyjski^[11]. 80% – muzułmanie, 20% – chrześcijanie^[5]. W latach 1999–2000 na wyspie miał miejsce krwawy konflikt między muzułmanami a chrześcijanami, który pochłonął tysiące ofiar^[5]. Uprawa ryżu, kukurydzy, sagowca, kawowca, palmy kokosowej, kauczukowca; eksploatacja lasów; wydobycie złota, rud niklu i kobaltu; rybołówstwo; turystyka. Główne miasta: Tobelo, Kao(inne języki), Jailolo^[12], Sofifi (nowo budowane jako stolica prowincji).

Od 1683 r. pod wpływem Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, w latach 1810–1814 należała do Brytyjczyków. W czasie II wojny światowej okupowana przez Japończyków, ważna baza japońskiego lotnictwa i floty (w zatoce Kao).

Zobacz też

• ludy północnohalmaherskie
• języki północnohalmaherskie
• języki południowohalmaherskie
• Sułtanat Jailolo