Izabella Poniatowska

Izabella Elżbieta z Poniatowskich Branicka (ur. 26 czerwca 1730 w Warszawie^[1][2], zm. 14 lutego 1808 w Białymstoku) – siostra króla Stanisława Augusta^[3].

Izabella Elżbieta Branicka
z domu Poniatowska

Ciołek
Rodzina	Poniatowscy herbu Ciołek
Data i miejsce urodzenia	26 czerwca 1730 Warszawa
Data i miejsce śmierci	12 lutego 1808 Białystok
Ojciec	Stanisław Poniatowski
Matka	Konstancja Czartoryska
Mąż	Jan Klemens Branicki, Andrzej Mokronowski

Życiorys

W 1748 roku w wieku lat 18 zawarła związek małżeński z Janem Klemensem Branickim i zamieszkała w Białymstoku. Była trzecią żoną, wówczas 59-letniego, hetmana.

Mimo młodego wieku, jej rola w rozwoju Białegostoku była niemal równie wielka co małżonka. Była niezwykle energiczną i światłą osobą. Jej właśnie miasto zawdzięcza powstanie pierwszych szkół^[4]. Otaczała opieką finansową pensję dla córek urzędników dworskich, szkołę parafialną, szkołę paziów, Szkołę Podwydziałową Zgromadzenia Akademickiego założoną w 1777 roku przez Komisję Edukacji Narodowej.

Zatrudniła na dworze lekarza Michała Clementa, z pochodzenia Węgra oraz twórcę podręczników z dziedziny położnictwa Jakuba Feliksa Michelisa, który założył w Białymstoku Instytut Akuszerii^[5].

Była też mecenasem kultury i sztuki. Sprowadzała do Białegostoku artystów o światowej sławie z Monachium, Mediolanu czy Londynu.

O erudycji Izabelli świadczy również jej pokaźny, jak na tamte czasy, księgozbiór biblioteczny, obejmujący ponad 200 dzieł literatury polskiej i zagranicznej. Włączywszy w to mapy, ryciny, plany architektoniczne, teleskopy, globusy i albumy liczba pozycji sięgała 600 egzemplarzy. A do tego jeszcze zbiór wszystkich edycji KEN Ksiąg Elementarnych wraz z podręcznikami szkolnymi i czasopismami.

Po śmierci Jana Klemensa odziedziczyła w całości majątek hetmana. Ponownie wyszła za mąż za generała Andrzeja Mokronowskiego, starostę ciechanowskiego, byłego podkomendnego zmarłego męża.

Zmarła w 1808 r. i została pochowana w podziemiach bazyliki archikatedralnej starego kościoła farnego w Białymstoku^[3].

Od końca lat 90. jej plenipotentem był Franciszek Xawery Wilczewski, chorążyc Ziemi Wiskiej^[6]. Był on później odpowiedzialny za majątek Branickiej po jej śmierci^[7].

Pieczęć Białegostoku używana po śmierci Jana Klemensa Branickiego z inicjałami I.B. (Izabela Branicka)