Jan Chrystian Kamsetzer

Jan Chrystian Kamsetzer (niem. Johann Christian Kam(m)setzer, ur. 14 stycznia 1753 w Dreźnie, zm. 25 listopada 1795 w Warszawie) – polski architekt i dekorator wnętrz pochodzenia niemieckiego, czołowy przedstawiciel klasycyzmu w Polsce.

Jan Chrystian Kamsetzer

Data i miejsce urodzenia	1753 Drezno
Data i miejsce śmierci	25 listopada 1795 Warszawa
Alma Mater	Akademia Drezdeńska
Wpływy	Andrea Palladio, William Chambers, Robert Adam
Wpłynął na	Fryderyk Albert Lessel
Praca
Styl	klasycyzm
Budynki	Stara Kordegarda w Warszawie pałac Raczyńskich w Warszawie
Projekty	Nowy Belweder

Życiorys

Był synem piekarza Johanna Christiana. Wywodził się z rodziny ewangelickiej. Studiował w drezdeńskiej Akademii Sztuk Pięknych u Friedricha Augusta Krubsaciusa, promującego awangardowy ówcześnie styl klasycystyczny^[1]. Od 1773 w Warszawie, współpracował z Jakubem Fontaną, a następnie z Dominikiem Merlinim^[1]. Przypuszczalnie z polecenia Marcella Bacciarellego, którego traktował jako swojego patrona, Kamsetzer przebywał na dworze Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przyjaźnił się z saskim architektem Szymonem Bogumiłem Zugiem, także pochodzącym z Drezna. W latach 1776–1777 towarzyszył jako rysownik polskiemu poselstwu do Stambułu^[a], w trakcie którego przez Kamieniec Podolski, Żwaniec, Chocim, Jassy, dotarł do Azji Mniejszej, Aten i na wyspy greckie^[1].

W latach 1780–1782 jako stypendysta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego podróżował przez Wiedeń do Włoch (Wenecja, Vicenza, Bolonia, Ankona, Rzym, Neapol, Pompeje, Paestum, Segesta) i na Maltę^[1]. We Włoszech fascynował się budynkami projektów Andrea Palladio i Jacopo Barozzi da Vignoli oraz budowlami starożytnymi, które opisywał, rysował i badał pod kątem architektonicznym^[1]. Na polecenie króla z Włoch udał się do Francji i od grudnia 1781 roku przebywał w Paryżu. Potem udał się do Anglii i przez Holandię i Drezno wrócił do Warszawy^[1]. Po powrocie w 1787 roku został włączony do składu Królewskiej Komisji Budowlanej. Pracował m.in. wraz z Dominikiem Merlinim przy przebudowie Zamku Królewskiego w latach 1779–1785, przebudowie pałacu Na Wyspie w latach 1793–1795 oraz przy modernizacji pałacu w Rogalinie.

W 1790 został nobilitowany. W 1791 roku w listach do króla skarżył się na skromne wynagrodzenie, wyalienowanie w środowisku, lekceważenie i konflikty z innymi projektantami (przypuszczalnie Włochami). W 1792 roku znacznie pogarsza się jego stan zdrowia. W 1794 roku zaciągnął się do wojska polskiego i otrzymał rangę kapitana. W 1794 roku zaprojektował niezrealizowane drewniany most przez Wisłę oraz Kolumnę Sławy upamiętniającą Konstytucję 3 Maja. W powstaniu kościuszkowskim dowodził kompanią. Po ciężkiej chorobie Kamsetzer zmarł w wieku 42 lat w dniu abdykacji króla. Pozostawił po sobie wdowę.

Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie.

Wybrane

Budynki

• Stara Kordegarda w Łazienkach w Warszawie (1793)
• Amfiteatr w Łazienkach Królewskich w Warszawie (1790)
• Kościół w Petrykozach (1791)
• Sarkofag króla Jana III Sobieskiego w krypcie św. Leonarda w katedrze na Wawelu w Krakowie
• Oficyny pałacu Czapskich od strony Krakowskiego Przedmieścia 5 w Warszawie (ok. 1786)
• pałac w Siernikach dla Katarzyny z Raczyńskich Radolińskiej (1786-1788)
• pałac w Siedlcu dla Antoniego Krzyckiego (ok. 1786)
• modernizacja pałacu w Rogalinie dla Kazimierza Raczyńskiego
• odwach na rynku w Poznaniu
• Trebhauz (Cieplarnia) w Ogrodzie Botanicznym w Warszawie
• Kościół w Radzyminie (przebudowany)
• Pałacyk Bacciarellego przy Bagateli 5 w Warszawie (zniszczony w 1944 roku)
• Stara Kordegarda w Łazienkach (rozebrana w 1800 roku)

Wnętrza

• Galeria Rzeźby w Starej Oranżerii w Łazienkach w Warszawie
• pałac Tyszkiewiczów w Warszawie^[2]
• Sala Balowa w pałacu Kazimierza Raczyńskiego w Warszawie^[2]
• Sala Kolumnowa w pałacu w Pawłowicach (1786)
• Sala Balowa w Pałacu w Łazienkach w Warszawie
• Sala Rycerska na Zamku Królewskim w Warszawie (modyfikacja projektu D.Merliniego)

Przypuszczalnie

• Przebudowa pałacu Raczyńskich w Warszawie (1787–1789)^[3][2]
• Pałac Tyszkiewiczów w Warszawie (1786–1792), ukończenie budowy wg projektu Stanisława Zawadzkiego^[2]
• Elewacja północna Pałacu na Wyspie w Łazienkach w Warszawie (1788)

• 
  Warszawa - Pałac na Wyspie w Łazienkach - północna fasada (1788)
• 
  Pałac Na Wyspie w Łazienkach - Sala Balowa
• 
  Sierniki - pałac
• 
  Amfiteatr w Parku Łazienki
• 
  Sarkofag Jana III Sobieskiego
• 
  Siedlec - pałac Krzyckich
• 
  Pałac Raczyńskich w Warszawie (?) (1787-1789)
• 
  Projekt Nowego Belwederu w Warszawie
• 
  Projekt przebudowy Zamku w Warszawie
• 
  Warszawa - Wnętrze Starej Oranżerii
• 
  Pawłowice - Sala Kolumnowa
• 
  Sala Rycerska na Zamku Królewskim w Warszawie
• 
  Petrykozy - kościół św. Doroty
• 
  Stara Kordegarda w Łazienkach
• 
  Obudowa źródła w Łazienkach w Warszawie

Uwagi

1. Szczególnym dokumentem z tej podróży jest utrwalona przez artystę architektura ówczesnego miasta z meczetami, pałacami i akweduktem Walensa, a także wjazd i przyjęcie owego poselstwa. Cykl rysunków z Turcji miał powstać na zlecenie samego Stanisława Augusta (Kira Gałczyńska, Polacy w Kraju Półksiężyca, Wyd. Literackie, Kraków 1974, s. 30).