Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Jedysan
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Jedysan (rum. Edisan, ukr. Єдисан) – kraina historyczna na południowo-zachodniej Ukrainie i Mołdawii, położona nad Morzem Czarnym. Centrami tego regionu były Chadżybej (współcześnie Odessa) i Oczaków.
Nazwa
Nazwa pochodzi od zniekształconej tureckiej nazwy twierdzy „Yeni Dünya” (Nowy Świat), leżącej na terenie późniejszej wioski Chadżybej[1]. Nazwy „Jedysan” w oznaczeniu regionu w dawnej Polsce raczej do XVIII wieku nie używano, stosując nazwę Pole Oczakowskie.
Granice
Region położony jest pomiędzy dwiema granicznymi rzekami: Dniestrem i Dnieprem. Od północy graniczy z położonym na Podolu Pobereżem[2] poprzez rzeki Kodymę i Jahorłyk, od zachodu poprzez Dniestr graniczy z Mołdawią (Budziakiem i Besarabią), a od wschodu z Krymem i Zaporożem.
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
W starożytności na wybrzeżu Morza Czarnego istniały greckie kolonie, m.in. Olbia i Nikonion. W IX-X wieku obszaru późniejszego Jedysanu sięgały północne granice Bułgarii. We wczesnym średniowieczu ziemie Jedysanu zamieszkiwały koczownicze plemiona Pieczyngów, Połowców i grupy osiadłych Słowian. Po mongolskiej inwazji w XIII wieku teren ten był przydzielony Złotej Ordzie.
W 1397 roku tereny te wraz z brzegiem Morza Czarnego opanowali Władysław Jagiełło i Witold Kiejstutowicz[3]. Region stanowił część Wielkiego Księstwa Litewskiego[4]. W 1492 roku tereny te opanowali Tatarzy krymscy. W 1538 roku Jedysan stał się częścią Imperium Osmańskiego i włączony do ejaletu Silistra. Przez kilkanaście następnych lat był plądrowany przez polskich rotmistrzów z Baru, Jazłowca i Trembowli. Wkrótce w Jedysanie osiadali Tatarzy krymscy oraz Nogajowie tworzący tu ordę jambolucką (oczakowską) i po 1720 roku ordę jedysańską (odłam Małej Ordy Nogajskiej). W zachodniej części regionu zamieszkiwali Mołdawianie (np. w Dubosarach i Mołdawiance).
W lipcu 1774 roku Rosja i Turcja podpisały traktat w Küczük Kajnardży i położona pomiędzy Dnieprem i Bohem część Jedysanu przeszła pod władzę Rosji. Kolejną wojnę turecko-rosyjską zakończył traktat w Jassach, na mocy którego pozostała część Jedysanu po Dniestr przypadła Rosji. Katarzyna II nakazała przesiedlenie Nogajów za Ural, w związku z czym podnieśli bunt stłumiony przez Aleksandra Suworowa. W 1794 roku założono miasto Odessa, które stało się największym rosyjskim portem nad Morzem Czarnym. Od 1803 roku włączony do guberni chersońskiej.
Od 1922 w ZSRR. W 1924 roku część zachodnich terenów Jedysanu weszła w skład Mołdawskiej Autonomicznej SRR, a pozostała część w skład Ukraińskiej SRR. W 1941 zachodnia część Jedysanu między Dniestrem i Bohem znalazła się pod zarządem Rumunii jako część Transnistrii ze stolicą w Odessie, a wschodnia między Bohem a Dnieprem była okupowana przez Niemcy. W 1944 całość Jedysanu ponownie znalazła się w granicach Związku Radzieckiego, w Mołdawskiej SRR i Ukraińskiej SRR. Od 1991 roku Jedysan znajduje się na terytorium Republiki Ukrainy oraz Naddniestrza w Mołdawii.
Remove ads
Miasta
Podsumowanie
Perspektywa
Największe miasta na obszarze Jedysanu współcześnie:
Remove ads
Uwagi
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads