Jezioro Kierskie

Jezioro Kierskie (pol. hist. Jezioro Wielkie^[2]) – jezioro rynnowe polodowcowe, położone w zachodniej części Poznania. Jest to największy zbiornik wodny miasta i jeden z największych w Wielkopolsce. Jezioro leży na terenie Pojezierza Poznańskiego^[3].

Jezioro Kierskie

Panorama akwenu
Położenie
Państwo	Polska
Miejscowości nadbrzeżne	Poznań (Kiekrz, Wielkie)
Region	Pojezierze Poznańskie
Wysokość lustra	71,9–72,0 m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia	285,0–310,0 ha
Wymiary • max długość • max szerokość	4,3 km 0,6 km
Głębokość • średnia • maksymalna	10,1–11,0 m 34,1–37,6 m
Długość linii brzegowej	12 km
Objętość	31230,6–34100,0 tys. m³
Hydrologia
Klasa czystości wody	III[1] (w roku 2003)
Rzeki zasilające	Samica Kierska, Przeźmierka, Krzyżanka
Rzeki wypływające	Samica Kierska
Rodzaj jeziora	rynnowe
Położenie na mapie Poznania Jezioro Kierskie
Położenie na mapie Polski Jezioro Kierskie
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Jezioro Kierskie
52°27′10″N 16°47′35″E

Informacje ogólne

Leży w zachodnim, golęcińskim klinie zieleni. Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 285,0 ha^[1] przez 288,1 ha^[3] do 310,0 ha^[4]. Zwierciadło wody położone jest na wysokości 72,0 m n.p.m.^[1] lub 71,9 m n.p.m.^[4] Średnia głębokość jeziora wynosi wg różnych źródeł od 10,1 m^{[potrzebny przypis]} przez 10,8 m^[3] do 11,0 m^[4], natomiast głębokość maksymalna od 34,1 m^[4] przez 36,0 m^[3] do 37,6 m^{[potrzebny przypis]}. Linia brzegowa wynosi ponad 12 km.

Czystość

W oparciu o badania przeprowadzone w 2003 roku wody jeziora zaliczono do III klasy czystości^[1] i II kategorii podatności na degradację^[3].

W 1988 podjęto na akwenie pierwsze działania rekultywacyjne. Zainstalowano wówczas trzy aeratory typu Ekoflox w rejonie najgłębszego miejsca jeziora^[5].

Przyroda

Roślinność łąk podwodnych jest najsilniej rozwinięta na płytszym brzegu wschodnim, gdzie prawie wzdłuż całego wybrzeża rozpościera się kobierzec ramienic. Następnie pojawiają się rdestnice, moczarka i najgłębiej rzęsa trójrowkowa. W formacji ścisłej roślinność podwodna schodzi do głębokości około 5–6 metrów, choć pojedyncze rzęsy znaleziono nawet na głębokości 9 metrów (1932 rok)^[6].

Wykorzystanie

Jest znanym w kraju ośrodkiem sportów wodnych – żeglarskiego i bojerowego. Jedno strzeżone kąpielisko – w Krzyżownikach, liczne ośrodki wypoczynkowe. Co roku na Jeziorze Kierskim odbywają się zawody Wpław przez Kiekrz. W 1984 odbyły się tu pierwsze w Polsce zawody triathlonowe.

Historia

Pierwszy zachowany zapis historyczny związany z jeziorem pochodzi z połowy XIV wieku i ma średniowieczną metrykę. Kiedyś jezioro miało inną nazwę i nazywało się "Jeziorem Wielkim". W 1335, według zachowanej kopii pochodzącej z XVIII wieku, odnotowane zostało w łacińskim dokumencie z użyciem staropolskiego jako "Welke iezioro". W 1546 po łacinie wspomniane jako "lacus magnus" czyli po polsku "Wielkie Jezioro"^[2].

Jezioro w okresie średniowiecza było własnością szlachecką i leżało w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego^[2].

W 1335 podstoli poznański Szczepan (oryg. "Stephanus") z Górki koło Szamotuł oddał klasztorowi joannitów koło Poznania swoje wsie Kanclerzewice i Rangoczino, położone koło jeziora Wielkiego wraz z łąkami leżącymi między sitowiem, a kątem, którym woda z niego wypływa (zapewne chodzi o północno-wschodni narożnik Jeziora Kierskiego) wraz z trzema mniejszymi jeziorami przyległymi do Rangoczina (obecnie są to oczka wokół Jeziora Strzeszyńskiego, a w zamian otrzymał Andrzejewo. W 1524 Jan Kierski zapisał swojej żonie Annie posag oraz wiano na połowie Kiekrza z dworem, domem, folwarkiem oraz swoją częścią jeziora. W 1539 odnotowano, że rola zwana "Kierchówek" przylegała do Jeziora Kierskiego. W 1546 Jakub Sadowski dał w dożywocie Katarzynie, żonie Mikołaja Sobockiego, całe połowy dwóch jezior, tj. jeziora Wielkie, obecne Jezioro Kierskie i Jezioro Poświątne, które leżały na gruntach wsi Kiekrz^[2].

W 1911 lokalny rybak Dreczkowski wypatrzył, a następnie wydobył w pobliżu brzegu od strony Psarskiego, uszkodzoną łódź, tzw. dłubankę, wykonaną z jednego pnia dębowego. Przekazał ją nauczycielowi Vorwerkowi, który z kolei podarował znalezisko Muzeum Cesarza Fryderyka w Poznaniu. Długość łodzi wynosiła 3,88 metra, szerokość 60 cm, a wysokość 34 cm. Wewnątrz łodzi umieszczona była gródź. Szczegółowe oględziny wykazały, że pojazd nie został nigdy wykończony i prawdopodobnie nie pływał. Badania dendrochronologiczne wykazały natomiast, że łódź wykonano krótko po 1394^[7].

Historia badań

W 1927 Julian Rzóska z PTPN przeprowadził badania limnologiczne akwenu. Obejmowały one termikę, budżet tlenowy, przeźroczystość, faunę i plankton. Zbiornik, jako jezioro eutroficzne, zaliczono wtedy do typu Plumosus-Bathophilus, według klasyfikacji Thienemanna-Lundbecka^[8].

W latach 1928–1929 J. Jakubisiakowa podczas badań chruścików w jeziorze, znalazła 34 ich gatunki, z których trzy były nowe dla Polski: Leptocerus tineiformis, Ceraclea annulicornis i Beraea maurus, a dwadzieścia dla Polski zachodniej w jej ówczesnych granicach. Przeprowadzono także badania porównawcze w zakresie podobieństwa zespołów larwalnych chruścików z Jeziorem Wigry^[9].

W. Krach, w tych samych latach, przebadał faunę chrząszczy wodnych jeziora i wód przyległych. Stwierdzono występowanie 83 gatunków tych owadów oraz 4 ich odmian. Pierwszy raz w okolicach Poznania stwierdzono wtedy występowanie kilkunastu z nich^[10].

Galeria

• 
  Widok z zachodniego brzegu
• 
  Jezioro Kierskie, Chyby i Baranowo – zdjęcie satelitarne z 1965

Zobacz też

• jezioro Kierskie Małe,
• Krzyżanka (strumień),
• Jacht Klub Wielkopolski,
• cmentarz choleryczny na Krzyżownikach w Poznaniu,
• dwór w Chybach,
• Bernard Massey.