Joanna Chmielewska

Joanna Chmielewska, właśc. Irena Barbara Kuhn z domu Becker (ur. 2 kwietnia 1932 w Warszawie, zm. 7 października 2013 tamże) – polska architektka i pisarka, autorka popularnych powieści sensacyjnych, kryminalnych, komedii obyczajowych, a także książek dla dzieci i młodzieży.

Joanna Chmielewska

Imię i nazwisko	Irena Barbara Kuhn
Data i miejsce urodzenia	2 kwietnia 1932 Warszawa
Data i miejsce śmierci	7 października 2013 Warszawa
Narodowość	polska
Język	polski
Dziedzina sztuki	literatura popularna literatura dla dzieci i młodzieży
Ważne dzieła
Klin Wszyscy jesteśmy podejrzani Lesio
Odznaczenia
Strona internetowa

Jej książki zostały przetłumaczone na co najmniej jedenaście języków (rosyjski, bułgarski, litewski, łotewski, estoński, czeski, słowacki, gruziński, szwedzki, niemiecki i hiszpański)^[1].

Życiorys

Najwcześniejsze dzieciństwo pisarka spędziła w Grójcu i Warszawie. Jako dziecko wiele czytała i w bardzo młodym wieku marzyła o napisaniu powieści. Najpierw uczyła się w szkole powszechnej. W 1943 została oddana do internatu u Sióstr Zmartwychwstanek na warszawskim Żoliborzu^[2]. Następnie uczęszczała do gimnazjum, a później wraz rodzicami wyprowadziła się na jakiś czas do Bytomia, skąd powróciła do Grójca. Okazało się, że jest w jednej klasie ze swoją dawną koleżanką, Janką (późniejszą absolwentką historii na Uniwersytecie Warszawskim), z którą teraz mogła się zaprzyjaźnić. Osoba ta stała się pierwowzorem postaci w kilku powieściach Chmielewskiej, podobnie jak członkowie rodziny pisarki. Również jedna z nauczycielek została opisana w jednym z utworów – Zwyczajnym życiu^[3].

Rodzina Chmielewskiej pragnęła, żeby została lekarką, jednak w liceum młodą Joannę zaczęła interesować architektura i ten kierunek studiów wybrała^[4]. W czasach szkoły średniej poznała swojego przyszłego męża, Stanisława. Wcześnie zaszła w ciążę i wzięła ślub. Studia zaczęła jako mężatka, a wkrótce (w 1951) urodziła pierwszego syna.

Ukończyła studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, uzyskując tytuł inżyniera architekta. Pracowała m.in. w Samodzielnej Pracowni Architektoniczno-Budowlanej „Blok”, w Energoprojekcie, w Biurze Projektów „Stolica”. Brała udział w budowie Domu Chłopa. Tematyka związana z pracą z tego okresu pojawiała się później w jej powieściach.

Debiutowała w 1958 na łamach czasopisma „Kultura i Życie” jako prozaik. Przez pewien czas pisała w „Kulturze i Sztuce” na tematy związane z architekturą wnętrz^[5]. W 1964 miał miejsce debiut książkowy – wydała sensacyjną powieść Klin. Od 1970 zajmowała się wyłącznie twórczością literacką. Łączny nakład jej powieści w Polsce przekroczył 6 mln egzemplarzy^[6], a w Rosji – gdzie uważana była za najpoczytniejszą pisarkę zagraniczną – 8 mln^[7]. Jej książki tłumaczono na języki obce 107 razy^[8].

3 maja 2004 została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski^[9].

Życie prywatne

Była żoną Stanisława Jana Kuhna (ur. 1929), syna Stanisława. Miała dwóch synów: Jerzego (ur. 1951) i Stanisława Roberta (ur. 1956, używa głównie imienia Robert)^[10].

Zmarła 7 października 2013 w Warszawie^[11][12], pochowana 14 października 2013 na cmentarzu Powązkowskim^[13] (kwatera H-5-20).

Genealogia[14]

Prapradziadkowie	Józef Becker (1808-?) ∞ 08.09.1844 Marianna Maur (1817-?)	Ignacy Borkowski (01.10.1820-?) ∞ 06.08.1843 Julianna Michalak (1821-?)	Wojciech Koch (1817-12.04.1877) ∞? Rozalia Wasilewska (?-?)	Józef Walenty Szwartz (03.02.1826-?) ∞ 22.01.1854 Joanna Luzińska (10.05.1829-?)	Wawrzyniec Knopocki[15] (06.08.1832-8.10.1904) ∞ 26.02.1854 Józefa Dziędziela (17.03.1836-13.04.1869)	Antoni Dąbrowski (12.05.1833-?) ∞ 02.02.1852 Małgorzata Kuza (31.05.1829-01.05.1880)	Franciszek Wojtyra (1822-29.07.1877)[16] ∞ 26.02.1843[17] Urszula Gnaś (1821-6.11.1892)[18]	Szpitalewski ∞? NN
Pradziadkowie	Karol Bogumił Becker (1850-?) ∞ 07.10.1876 Julianna Borkowska (1851-10.04.1927)		Antoni Koch(?-?) ∞ 1882 Paulina Magdalena Szwartz (21.06.1862-?)		Ludwik Knopocki (23.08.1862-?)[19] ∞ 24.09.1885 Józefa Dąbrowska (20.10.1862-?)		Bartłomiej Wojtyra (12.08.1854-?)[20] ∞? Katarzyna Szpitalewska[21] (ok. 1864-?)
Dziadkowie	Paweł Becker (14.01.1883-19.06.1927) ∞ przed 1906 Helena Koch (16.05.1883-15.11.1959)				Franciszek Knopacki (13.11.1889-21.06.1946)[22] ∞ 4.10.1908[23] Paulina Wojtyra (6.02.1886-?)[24]
Rodzice	Jan Becker (1906-11.03.1983) ∞ przed 1932 Janina Knopacka (1909-1993)
Joanna Chmielewska (02.04.1932-07.10.2013)

Twórczość

Z tym tematem związana jest kategoria: Powieści Joanny Chmielewskiej.

Literatura piękna (dla dorosłych)

• 1964: Klin (ekranizacja Lekarstwo na miłość, reż. Jan Batory)
• 1966: Wszyscy jesteśmy podejrzani
• 1969: Krokodyl z Kraju Karoliny
• 1972: Całe zdanie nieboszczyka
• 1973: Lesio
• 1974: Wszystko czerwone
• 1975: Romans wszechczasów^[a]
• 1976: Boczne drogi
• 1977: Upiorny legat (ekranizacja Skradziona kolekcja, reż. Jan Batory)
• 1979: Studnie przodków^[25]
• 1990: Szajka bez końca^[26]
• 1990: Dzikie białko^[27][28]
• 1992: Wyścigi^[29]
• 1992: Tajemnica^[30][31]
• 1993: Drugi wątek^[32]
• 1993: Florencja, córka Diabła^[33]
• 1993: Zbieg okoliczności^[34][35]
• 1994: Jeden kierunek ruchu^[36]
• 1995: Lądowanie w Garwolinie^[37]
• 1995: Duża polka^[38]
• 1996: Dwie głowy i jedna noga^[39]
• 1996: Wielki diament, tom 1^[40]
• 1996: Wielki diament, tom 2^[40]
• 1997: Hazard^[41]
• 1997: Krowa niebiańska^[42]
• 1998: Harpie^[43]
• 1998: Złota mucha^[44]
• 1999: Depozyt^[45]
• 1999: Najstarsza prawnuczka^[46]
• 2000: Przeklęta bariera^[47]
• 2000: Książka poniekąd kucharska^[48]
• 2001: Trudny trup^[49]
• 2002: (Nie)boszczyk mąż^[50]
• 2002: Pech^[51]
• 2003: Babski motyw^[52]
• 2003: Bułgarski bloczek^[53]
• 2004: Kocie worki^[54]
• 2005: Mnie zabić^[55]
• 2005: Zapalniczka w antologii Trupy polskie
• 2006: Krętka Blada^[56]
• 2007: Zapalniczka^[57][58]
• 2007: Rzeź bezkręgowców^[59]
• 2009: Porwanie^[60]
• 2010: Byczki w pomidorach^[61]
• 2011: Gwałt^[62]
• 2012: Krwawa zemsta^[63]
• 2013: Zbrodnia w efekcie^[64]

Literatura piękna (cykle dla młodzieży i dzieci)

• 1974: Zwyczajne życie
• 1976: Większy kawałek świata
• 1979: Nawiedzony dom^[65]
• 1981: Wielkie zasługi^[66]
• 1983: Duch^[67][68]
• 1988: Skarby^[69]
• 1990: Ślepe szczęście^[70]
• 1991: 2/3 sukcesu^[71]
• 1993: Wszelki wypadek^[72][73]

• 1994: Pafnucy^[74] dla dzieci
• 2003: Las Pafnucego^[75] dla dzieci

Poradniki

• 1996: Jak wytrzymać z mężczyzną^[76]
• 1996: Jak wytrzymać ze współczesną kobietą^[77]
• 2001: Jak wytrzymać ze sobą nawzajem^[78]
• 2005: Przeciwko babom!^[79]
• 2007: Traktat o odchudzaniu^[80]

Autobiografie

• 1993: Autobiografia, tom 1 – Dzieciństwo
• 1994: Autobiografia, tom 2 – Pierwsza młodość
• 1994: Autobiografia, tom 3 – Druga młodość
• 1994: Autobiografia, tom 4 – Trzecia młodość
• 1994: Autobiografia, Wieczna młodość – aneks do wszystkich pozostałych^[81]
• 2000: Autobiografia, tom 5 – Wtórna młodość
• 2006: Autobiografia, tom 6 – Stare próchno
• 2008: Autobiografia, tom 7 – Okropności
• 2013: Życie (nie)całkiem spokojne

Słuchowiska

1. Lesio
2. Całe zdanie nieboszczyka
3. Krokodyl z kraju Karoliny
4. Wszystko czerwone
5. Klin
6. Dzikie białko
7. Wielki Diament cz. 1
8. Wielki Diament cz. 2
9. Wielki Diament cz. 3
10. Romans wszech czasów
11. Boczne drogi
12. Kocie worki
13. Pech
14. Najstarsza prawnuczka cz. 1
15. Najstarsza prawnuczka cz. 2
16. Przeklęta bariera cz. 1
17. Przeklęta bariera cz. 2
18. (Nie)Boszczyk mąż cz. 1
19. (Nie)Boszczyk mąż cz. 2
20. Złota mucha
21. Zapalniczka
22. Studnie przodków
23. Wszyscy jesteśmy podejrzani
24. Krowa niebiańska
25. Depozyt cz. 1
26. Depozyt cz. 2

Ekranizacje

Grób Joanny Chmielewskiej na Powązkach (2019)

Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Joanny Chmielewskiej.

Powstało kilka ekranizacji filmowych, opartych na jej książkach. Były to:

• Lekarstwo na miłość – na podstawie Klina^[82]
• Skradziona kolekcja – na podstawie Upiornego legatu^[83]
• Kim jesteś kochanie – spektakl TV na podstawie Romansu wszechczasów^[a][84]
• Randka z diabłem – teatr TV na podstawie książki Wszyscy jesteśmy podejrzani^[85]
• Całe zdanie nieboszczyka – rosyjski (tytuł oryginału: Czto skazał pokojnik) serial (powstała też nigdy nie wyemitowana okrojona wersja kinowa)^[86]
• Pan ili propał – rosyjska (tytuł oryginału: Пан или пропал) ekranizacja powieści Wszystko czerwone^[87]

Nagrody

• As Empiku (2000)
• Nagroda Wielkiego Kalibru (2006) – za twórczość kryminalną

Uwagi

1. Obecnie „wszech czasów” pisze się rozłącznie, jednak w czasie wydawania książki poprawna była także pisownia „wszechczasów”. Wznowienie książki, wydane w 2006, miało poprawiony tytuł – „wszech czasów”.