Julia Starkiewiczowa

Julia Starkiewiczowa (Julia Latkowska-Starkiewiczowa) (ur. 17 marca^?/30 marca 1908 w Moskwie, zm. 14 września 1978 w Warszawie) – lekarz-pediatra, naukowiec i nauczyciel akademicki, profesor Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie^[4][5].

Julia Latkowska-Starkiewiczowa

Julia Starkiewiczowa

Julia Latkowska-Starkiewiczowa (1948)
Imię i nazwisko urodzenia	Julia Helena Latkowska
Data i miejsce urodzenia	30 marca 1908 Moskwa
Data i miejsce śmierci	14 września 1978 Warszawa
Miejsce spoczynku	Warszawa, Cmentarz Wojskowy na Powązkach
Zawód, zajęcie	lekarz-pediatra, nauczyciel akademicki
Miejsce zamieszkania	Szczecin
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	prof. dr hab. med.
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Uczelnia	Pomorska Akademia Medyczna
Wydział	Medyczny
Stanowisko	prof. zw.
Rodzice	Michał Latkowski Julia Latkowska de domo Czyż
Małżeństwo	Witold Starkiewicz
Dzieci	Ewa Pronicka, prof. pediatrii, CZD[1] Joanna Kośmider, prof. chemii, olfaktometria, ZUT[1]
Krewni i powinowaci	siostra Helena Rudzińska[2] brat Michał Latkowski[3]
Odznaczenia

Szpital Dzieciątka Jezus w Warszawie
Klinika przy pl. Starynkiewicza

Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie, Szpital Kliniczny Nr 1, Klinika Pediatrii przy ul. Unii Lubelskiej

Życiorys

Julia Latkowska urodziła się w patriotycznej rodzinie lekarskiej. Przed II wojną światową skończyła studia medyczne w Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie pracowała, jako pediatra, w Warszawie i we Lwowie (1939). W czasie okupacji niemieckiej i powstania warszawskiego Julia Latkowska-Starkiewiczowa przebywała w Warszawie – w czasie powstania pełniła służbę medyczną. Po II wojnie światowej pracowała, jako pediatra, w Warszawie i w Szczecinie, w Pomorskiej Akademii Medycznej Była kierownikiem Katedry Pediatrii i Kliniki Pediatrycznej. Zakres badań naukowych obejmował przede wszystkim problemy nefrologii noworodków. Zmarła w 1978 roku w Warszawie, tego samego dnia zmarł jej mąż prof. Witold Starkiewicz. Została pochowana, wraz z mężem, na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach^[4] (kwatera B35-7-3)^[6].

Grób Witolda Starkiewicza i Julii Starkiewiczowej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Okres przed II wojną światową

Ojciec Julii Latkowskiej – Michał – był chirurgiem-ortopedą, działaczem niepodległościowym i pułkownikiem Wojska Polskiego; matka, Julia z Czyżów, była bibliotekarką. Rodzina była osiedlona, po upadku powstania styczniowego, w okolicach Tuły. Przed odzyskaniem niepodległości Polski ojciec pracował jako lekarz ziemski w Kościechowicach (gub. mohylewska). Latkowscy mieli troje dzieci: Julię (ur. 1908), Helenę (ur. 1909)^[2][7] i Michała (ur. 1911)^[3]. W roku 1918 zamieszkali w Warszawie, przy ul. Pięknej 22 (wówczas ul. Piusa XI). Julia Latkowska skończyła w 1926 roku żeńskie gimnazjum Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jawurkówny (Szkoła na Wiejskiej)^[8][4][a], a następnie studiowała na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego^[4].

Po uzyskaniu dyplomu lekarskiego (11 kwietnia 1932 roku) Julia Latkowska specjalizowała się w zakresie pediatrii w warszawskim Szpitalu Dzieciątka Jezus (roczny staż podyplomowy) oraz w Klinice Dziecięcej UW – pod kierownictwem Mieczysława Michałowicza. Prowadziła również poradnię dla niemowląt w III Miejskim Ośrodku Zdrowia^[4].

W połowie lat 30. XX wieku Julia Latkowska wyszła za mąż za Witolda Starkiewicza, okulistę, syna pediatry – Szymona Starkiewicza – i zaczęła używać nazwiska Latkowska-Starkiewiczowa. W marcu 1939 roku małżeństwo (z dwiema córkami, ur. 1936 i 1938) przeniosło się do Lwowa, gdzie został służbowo przeniesiony Witold Starkiewicz. Julia Latkowska-Starkiewiczowa podjęła pracę w lecznictwie otwartym^[4].

Okres II wojny światowej

W czasie kampanii wrześniowej Witold Starkiewicz był dowódcą Plutonu Sanitarnego Konnego w Podolskiej Brygadzie Kawalerii (później – jeńcem w Oflagu II C Woldenberg, Dobiegniew), a żona wróciła z dziećmi do rodzinnej Warszawy (w listopadzie 1939 roku), zabierając ze sobą tylko niezbędne rzeczy^[9]. W roku 1940 podjęła pracę pediatry na oddziale noworodków kliniki położniczej oraz w domu wychowawczym im. ks. Gabriela Baudouina^[4].

W pierwszych dniach powstania warszawskiego Julia Latkowska-Starkiewiczowa zorganizowała – w prywatnym mieszkaniu – punkt opatrunkowy dla rannych, a później była lekarzem (kierownikiem sali chorych) w powstańczym Szpitalu Polowym przy ul. Mokotowskiej 55 (Oddział „Bakcyl”, Sanitariat Okręgu Warszawskiego AK, Podobwód Śródmieście-Południe)^[10]. Po kapitulacji powstania została wysiedlona (razem z matką, siostrą i dziećmi) poprzez obóz w Pruszkowie do wsi Biała Błotna koło Koniecpola. Leczyła tam chorych mieszkańców Błotnej i okolicznych wsi^[4].

Okres powojenny w Warszawie

Po zakończeniu wojny (1945) Julia Latkowska-Starkiewiczowa wróciła do pracy w domu wychowawczym ks. Baudouina i rozpoczęła pracę asystenta prof. Adama Czyżewicza^[11] w Katedrze i Klinice Chorób Kobiecych UW. W 1947 roku uzyskała stopień doktora nauk medycznych (na podstawie pracy Przyczynek do etiologii wylewów śródczaszkowych u noworodków) i zajęła stanowisko adiunkta^[4].

Okres 1948–1978 w Szczecinie

W 1948 roku Starkiewiczowie zamieszkali w Szczecinie, gdzie organizowano od podstaw Akademię Lekarską (przekształconą w 1950 roku w Pomorską Akademię Medyczną). Warunki, w jakich rozpoczynali nowy okres w życiu, ilustruje cytat^[9]:

Jeszcze raz więc małżonkowie stracili mieszkanie i przyjechali z dwiema córeczkami do Szczecina, na niewiadome. Wprawdzie mieli do dyspozycji małą willę, ale długo bytowali w warunkach prawie polowych. Rodzina sypiała na rozkładanych łóżkach. Podstawowe meble stanowiły deski leżące na cegłach i ułożone w półki. Największym bogactwem domu były książki. Do dóbr doczesnych Starkiewiczowie nie przywiązywali większej wagi i tacy zostali do końca życia [Ewa Lawska, 1985].

Julia Starkiewiczowa (w tym okresie używała nazwiska jednoczłonowego) zaczęła pracę w Klinice Pediatrycznej, na stanowisku adiunkta. Docentem została mianowana w 1954 roku (na podstawie pracy Patogeneza skurczu odźwiernika u niemowląt), a profesorem nadzwyczajnym w roku 1961. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymała w roku 1971. Od 1957 roku pełniła funkcję kierownika I Kliniki Pediatrycznej, utworzonej po reorganizacji Katedry Pediatrycznej^[12], a później – funkcję kierownika zespołowej Katedry Pediatrii, z trzema klinikami (od 1968 roku) oraz dyrektora Instytutu Pediatrii (w latach 1970–1975; do emerytury)^[4].

W Pomorskiej Akademii Medycznej Julia Starkiewiczowa pełniła funkcje^[4]:

• zastępcy przewodniczącego senatu PAM (1967–1968),
• prorektora do spraw Współpracy z Wojewódzkim Wydziałem Zdrowia (1967–1968).

W 1955 roku przebywała w Paryżu na czteromiesięcznym kursie pediatrii społecznej. W roku 1961 otrzymała stypendium WHO, dzięki któremu poznała metody pracy naukowej i terapeutycznej, stosowane w klinikach pediatrycznych Paryża, Zurychu i Bazylei^[4].

Julia Starkiewiczowa była opiekunem 120 lekarzy starających się o specjalizację w dziedzinie pediatrii, promotorem 19 prac doktorskich oraz opiekunem naukowym w trzech przewodach habilitacyjnych^[4].

Działalność pozauczelniana

Julia Starkiewiczowa była wieloletnim konsultantem wojewódzkim ds. pediatrii (1954–1973) oraz przewodniczącą Rady Konsultantów województwa szczecińskiego. Zorganizowała od podstaw system opieki nad dzieckiem w województwie, w tym – współpracę między lecznictwem akademickim i terenowym^[4].

Uczestniczyła w pracach towarzystw i rad naukowych, np.^[4]:

• Polskie Towarzystwo Lekarskie; w latach 1966–1968 – prezes oddziału szczecińskiego,
• Polskie Towarzystwo Pediatryczne; w latach 1955–1964 – prezes oddziału szczecińskiego, w latach 1965–1966 – członek Zarządu Głównego,
• Szczecińskie Towarzystwo Naukowe; w latach 1957–1959 – członek nadzwyczajny, w latach 1960–1978 – członek zwyczajny,
• Krajowa Rada Pediatrów przy Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie (1962–1967); w latach 1971–1978 – członek Rady Naukowej Instytutu,
• Komitet Rozwoju Człowieka PAN, członek,
• Société Internationale de la Pédiatrie (1957–1961),
• Association Interne de Pédiatrie (1966–1975),
• Europejska Liga do Walki z Reumatyzmem (1969–1975),
• Komitet Redakcyjny Pediatrii Polskiej (1970–1975).

Najważniejsze publikacje

Julia Starkiewiczowa opublikowała ponad 50 prac naukowych w czasopismach specjalistycznych, m.in. w Pediatrii Polskiej, Polskiej Gazecie Lekarskiej, Dzieciach i Wychowawcy, Pielęgniarce Polskiej, Reumatologii, Rocznikach Pomorskiej Akademii Medycznej, np.^[4]:

• Leczenie ropniaków opłucnej u dzieci, Pediatria Polska (1953),
• Wyniki leczenia ostrych stanów biegunkowych antybiotykami i sulfaguanidyną w latach 1949–1953, Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej (1956),

Jest współautorem podręczników i monografii^[4]:

• Diagnostyka i terapia małego dziecka (wyd. 1967, red. Bolesław Górnicki, autorstwo rozdziałów: Choroby układu moczowego i Choroby przewodu pokarmowego),
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek i aktualne zagadnienia nefrologii dziecięcej (wyd. 1968, autorstwo rozdziału: Kliniczne metody rozpoznawania odmiedniczkowego zapalenia nerek),
• Farmakoterapia wieku dziecięcego z uwzględnieniem terapii ogólnej (wyd. 1971, 1973, 1977; współautor: Leonidas Samochowiec),
• Niedokrwistość niedoborowa u dzieci spowodowana czynnikami środowiskowymi (wyd. 1974; współautorzy: Maria Prochorow, Janusz Fydryk).

Tablica pamiątkowa na ścianie Szpitala Miejskiego im. Profesorów Julii i Witolda Starkiewiczów w Gryficach^[13]

Wyniki badań naukowych prezentowała w formie referatów i wykładów, m.in. w czasie wykładów, wygłoszonych w 1966 roku we Francji, w Hôpital des Enfants Malades w Paryżu i Hôpital Saint Charles w Montpellier^[4].

Niektóre odznaczenia i wyróżnienia, upamiętnienie

Julia Starkiewiczowa została odznaczona^[4]:

• Złotym Krzyżem Zasługi (1954),
• Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969),
• Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974).

Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Gryficach nosi od 1985 roku imię Profesorów Julii i Witolda Starkiewiczów^[13]. W 2018 roku szczecińskie „Stowarzyszenie Czas Przestrzeń Tożsamość” postanowiło upamiętnić Julię i Witolda Starkiewiczów sadząc na „Skwerze Pamięci” Cmentarza Centralnego młody dąb – „Drzewko Pamięci”^[14].

Uwagi

1. Jadwiga Kowalczykówna i Jadwiga Jawurkówna prowadziły w latach 1903–1944 gimnazjum i liceum żeńskie, współcześnie znane jako „Szkoła na Wiejskiej” (tytuł książki, zawierającej wspomnienia nauczycieli i wychowanek). Prowadzące szkołę panie Jadwigi – Czarna i Biała – zostały rozstrzelane przez niemieckich żołnierzy.