Kalendarium historii Gołdapi

Herb Gołdapi

Do 1657 – Gołdap lennem Korony Królestwa Polskiego

Konkatedra Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła

• 1560 – ukończenie budowy kościoła luterańskiego (od 1992 Konkatedry Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła)
• 1565-66 w miejscu wsi Szyłajty powstaje miasto, którego zasadźcą i pierwszym sołtysem jest Bronisz Rostek
• 1570 – nadanie praw miejskich przez księcia pruskiego Fryderyka Alberta oraz otrzymanie herbu
• 1583 – bunt i secesja mieszczan, którzy uwięzili burmistrza, w wyniku represji większa część ludności emigruje^[1].
• 1608 – wyznaczenie pierwszych granic miasta^[2]
• 1623 – pożar miasta^[3][4]
• 1625 – epidemia dżumy^[3][4]
• 1656 – zajęcie miasta przez wojska ks. Dymitra Wiśniowieckiego^[2]
• 1656-1657 – najazdy tatarskie^[3][4]

1657-1701 – W państwie prusko-brandenburskim

• 1660 – pożar miasta^[3], kolejne w 1662, 1676, 1691^[5] i 1694^[1]
• 1664, 10 czerwca – narodziny polskiego duchownego luterańskiego Jana Jakuba Gräbera
• 1677 – Gołdap liczy ok. 450 mieszkańców^[6]

1701-1871 – Gołdap w składzie Królestwa Prus

• 1706 – budowa empory i kruchty południowej przy obecnej Konkatedrze Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła
• 1709-1710 - epidemia dżumy zabija 700 mieszczan, prawie połowę ludności^[2]
• 1717 – budowa zakrystii przy obecnej Konkatedrze Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła
• 1719 – utworzenie garnizonu^[5]
• 1743 – nabożeństwa odbywają się w jęz. polskim, litewskim i niemieckim^[7]
• 1757-1762 - miasto zajęli Rosjanie^[2]
• 1778 – budowa drugiego kościoła w mieście^[3]
• 1807, 25 czerwca – miasto zajęły oddziały polskie pod dowództwem gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, po czym kwaterowały w mieście przez miesiąc^[8]
• 1812, czerwiec – przemarsz wojsk francuskich podczas marszu na Rosję^[3]
• 1818 – Gołdap siedzibą powiatu gołdapskiego^[3][4]
• 1831 – pożar domu pastora polskiego, co oznacza że w mieście wciąż odprawiane są polskie nabożeństwa^[7]
• 1831-1832 – epidemia cholery^[3]
• 1832 – miasto liczy 3494 mieszkańców^[3]
• 1834 – pożar trawi 266 budynków^[3]
• 1846-1855 – budowa drogi bitej łączącej Ełk i Wystruć, przechodzącej przez Gołdap^[8]

Wnętrze kościoła św. Leona

1871-1945 – Gołdap w zjednoczonych Niemczech

• 1878 – otwarcie połączenia kolejowego Gołdap-Wystruć^[2]
• 1879 – otwarcie połączenia kolejowego Gołdap-Ełk^[9]
• 1890 – miasto liczy 7161 mieszkańców, powiat gołdapski – 45002 mieszkańców, w tym 2100 Polaków i 1000 Litwinów^[10]
• 1891 – początek budowy neogotyckiego kościoła św. Leona^[4]
• 1894, 9 września – poświęcenie kościoła św. Leona^[4]
• 1899 – otwarcie połączenia kolejowego Gołdap-Węgorzewo^[11]

Wieża ciśnień z 1905

• 1902-1903 – powstanie nowej szkoły powszechnej^[3]
• 1905 – oddanie do użytku wieży ciśnień

Zniszczona Gołdap w trakcie I wojny światowej

• 1914-1915 - miasto dwa razy zdobywali Rosjanie i dwukrotnie odbijali je Niemcy^[2]
• 1926, 25 sierpnia – powołanie parafii św. Leona i św. Bonifacego^[4]
• 1929 – powstanie szkoły średniej^[3]
• 1938, 9 listopada – spalenie synagogi w noc kryształową przez nazistów^[12]
• 1939
  • miasto liczyło 12800 mieszkańców
  • po wybuchu II wojny światowej z miasta ruszyło uderzenie sił niemieckich na Mazowsze i Podlasie^[2]
• 1941 - zgrupowanie wojsk przed uderzeniem na ZSRR^[2]
• 1944, 22 października - front wschodni dotarł do miasta^[3][4]; zostaje ono zdobyte przez oddziały radzieckie, ale Niemcy otaczają je i po tygodniu ciężkich walk zmuszają do kapitulacji^[1]
• 1945, 22 stycznia – zdobycie miasta przez oddziały 11 armii gwardii III Frontu Białoruskiego (w 1970 roku na pl. Zwycięstwa odsłonięto Pomnik Braterstwa Broni poświęcony m.in. żołnierzom radzieckim; 1431 żołnierzy radzieckich poległych podczas walk o miasto zostało pochowanych na cmentarzu we Wronkach Wielkich)^[13].

od 1945 – Gołdap w Polsce

• 1945
  • po wojnie miasto znajduje się w granicach Polski, zniszczenia zabudowy i infrastruktury 80-90%^[1]
  • czerwiec – przesiedlenie przez Państwowy Urząd Repatriacyjny na teren powiatu gołdapskiego 120 osób^[14]
  • 7 lipca – uchwała Rady Ministrów o wyłączeniu z Okręgu Mazurskiego (d. Prusy Wschodnie) powiatów gołdapskiego, ełckiego i oleckiego i powierzeniu administracji nad nimi wojewodzie białostockiemu^[14]
• 1948 – założenie klubu sportowego Cresovia Gołdap^[15]
• 1975
  • 1 czerwca – w wyniku nowego podziału administracyjnego Polski Gołdap znajduje się w granicach województwa suwalskiego
  • zmiana nazwy klubu Cresovia Gołdap na Rominta Gołdap^[15]
• 1978 – powstanie punktu nauczania Państwowej Szkoły Muzycznej w Olecku^[16]
• 1979, 1 września – przekształcenie punktu nauczania Państwowej Szkoły Muzycznej w Olecku w filię^[16]
• 1981-1984 – odbudowa kościoła Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła ze zniszczeń wojennych^[6]

Odznaka pamiątkowa 15 Gołdapskiego Pułku Przeciwlotniczego

• 1982
  • 6 stycznia-24 lipca – internowanie łącznie ok. 400 kobiet z całej Polski w ośrodku wypoczynkowym Komitetu ds. Radia i Telewizji^[17]
  • 13 maja – początek strajku głodowego internowanych kobiet^[17]
• 1986 – wyłączenie wieży ciśnień z użytku
• 1987 – Rominta Gołdap zdobywa regionalny Suwalski Puchar Polski^[15]
• 1989 – powołanie Sambijskiej Kapituły Kolegiackiej w Gołdapi^[6]
• 1990 – Marek Miros wybrany burmistrzem Gołdapi
• 1991 – powołanie parafii św. Józefa Robotnika
• 1992 – ustanowienie Parafii Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła, podniesienie kościoła parafialnego do rangi konkatedry diecezji ełckiej
• 1994 – sformowanie 15 Gołdapskiego Pułku Przeciwlotniczego
• 1995 – uruchomienie przejścia granicznego Gołdap-Gusiew^[3]
• 1996 – odsłonięcie jedynego w Polsce pomnika Immanuela Kanta

Herb powiatu gołdapskiego

• 1999
  • 1 stycznia – w wyniku nowego podziału administracyjnego Polski Gołdap znajduje się w granicach województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu olecko-gołdapskiego
  • 1 września – utworzenie Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Gołdapi^[16]
• 2000, październik – miasto otrzymuje status uzdrowiska^[3]
• 2002, 1 stycznia – Gołdap siedzibą nowo powstałego powiatu gołdapskiego
• 2004 – oddanie do użytku Centrum Sportowo-Rekreacyjnego Piękna Góra
• 2007, 28 czerwca – przyjęcie herbu powiatu gołdapskiego\
• 2008 – powstanie Muzeum Ziemi Gołdapskiej
• 2009, 17 lipca – otwarcie odnowionej wieży ciśnień z tarasem widokowym
• 2010 – otwarcie obwodnicy Gołdapi

Tężnia solankowa

• 2014
  • 30 kwietnia - otwarcie tężni solankowej^[18]

Przynależność państwowa

Magistrat

Od powstania Gołdap znajdowała się pod panowaniem następujących państw:

• 1565-1657 – Korona Królestwa Polskiego, Prusy Książęce (lenno, od 1618 w unii personalnej z Brandenburgią)
• 1657-1701 – Brandenburgia-Prusy
• 1701-1867 – Królestwo Prus
• 1867-1871 – Związek Północnoniemiecki, Królestwo Prus
• 1871-1919 – Rzesza Niemiecka, / Królestwo Prus
• 1919-1933 – Rzesza Niemiecka
• 1933-1938 – ^[a] Rzesza Niemiecka
• 1938-1945 – Rzesza Wielkoniemiecka^[b]
• 1945-1952 – Rzeczpospolita Polska
• 1952-1989 – Polska Rzeczpospolita Ludowa
• od 1989 – Rzeczpospolita Polska

Uwagi

1. W latach 1933–1935 flaga NSDAP była wywieszana łącznie z flagą narodową Rzeszy Niemieckiej, natomiast później stanowiła wyłączną flagę państwa.
2. Nazwa Niemiec używana po anschlussie Austrii do Rzeszy w marcu 1938.