Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Kamieniec Ząbkowicki

miasto w województwie dolnośląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Kamieniec Ząbkowickimap
Remove ads

Kamieniec Ząbkowicki (niem. Kamenz, Camenz) – miasto w Polsce, położone w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w miejsko-wiejskiej gminie Kamieniec Ząbkowicki.

Więcej informacji Niemiecka nazwa, Obecna nazwa ...
Szybkie fakty Państwo, Województwo ...

Miejscowość posiadała prawa miejskie w latach 1945–1946[6]. Status miasta otrzymała ponownie 1 stycznia 2021[7].

Od 1946, po połączeniu z gminą Goleniów, aż do 1954 siedziba gminy Kamieniec Ząbkowicki[8][9]. 1954–1957 siedziba gromady Kamieniec Ząbkowicki[10]. 1958–1972 administracyjnie odrębne osiedle[11] (dodatkowo 1968–1972 siedziba nowej gromady Kamieniec Ząbkowicki). Od 1973 siedziba współczesnej gminy Kamieniec Ząbkowicki[12]. W latach 1975–1998 administracyjnie należał do województwa wałbrzyskiego.

Remove ads

Nazwa

Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa pochodzi od polskiej nazwy – kamienia i nawiązuje do skalistego posadowienia grodu[13]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Kamieniec podając jej znaczenie Felsenburg, czyli po polsku Skalne miasto[13].

Miejscowość w zlatynizowanej staropolskiej formie Kamencz notuje Gall Anonim w swojej Kronice spisanej w latach 1112–1116[14]. W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym wydanym we Wrocławiu 26 lutego 1253, który sygnował książę śląski Henryk III Biały miejscowość wymieniona jest pod nazwą Cameniz[15]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Camencense monasterium[16].

Polską nazwę Kamieniec oraz niemiecką Camenz w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[17].

Remove ads

Kalendarium

Thumb
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP
Thumb
Dom opata w zespole klasztoru cysterskiego, obecnie Archiwum Państwowe we Wrocławiu
Thumb
Miedzioryt XVIII w. Opactwo cystersów w Kamieńcu Ząbkowickim, autorstwa Friedricha Bernharda Wernera związanego z miastem.
  • 1096: książę Czech Brzetysław II wzniósł na wschód od zniszczonej przez siebie polskiej twierdzy Bardo warownię obronną w Kamieńcu, nad brodem na Nysie Kłodzkiej, przy którym prawdopodobnie istniała już wcześniejsza osada (wg „Kroniki Czechów” Kosmasa, XII w.)[18][19]
  • 1200: warownia i okolice były własnością znanej śląskiej rodziny Pogorzelów – panów z Pogorzeli
  • 1207: na mocy decyzji księcia Henryka I Brodatego osiedlili się tutaj augustianie z wrocławskiego kościoła na Piasku. Książę ofiarował im, celem zagospodarowania, 150 łanów lasu, a właściciele okolicznych terenów, rody Pogorzelskich i Dzierżysławiców, dalsze ziemie[18]
  • 1210: pierwszym opatem klasztoru został Wincenty z Pogorzeli
  • 1249 (lub 1247[18]): klasztor został odebrany augustianom i przekazany cystersom z Lubiąża, powstało samodzielne opactwo cystersów w Kamieńcu
  • 1350: przebudowa kościoła i klasztoru na klasztor obronny
  • 1425–1428: wojny husyckie: taboryci czescy, w odwecie za antyhusyckie wyprawy biskupa wrocławskiego, zniszczyli klasztor wraz z osadą[18]
  • 1618–1648: dalsze zniszczenia w czasie wojny trzydziestoletniej
  • 1681–1732: nowy rozkwit klasztoru pod rządami opatów Augustyna Neudecka (1681–1702) i Gerharda Woywody (1702–1732): klasztor i kościół zostają kompletnie przebudowane w stylu barokowym z obrazem Willmanna na głównym ołtarzu
  • 1741–1747: w czasie wojen śląskich Fryderyka Wielkiego klasztor musiał płacić wielkie podatki i kontrybucje; sam Fryderyk w 1741 znalazł schronienie w klasztorze, uciekając przed Austriakami po potyczce pod Braszowicami (niem. Baumgarten)
  • 1784: wieś Camenz (wymowa: ka’ments), jak się wówczas nazywa, miała 988 mieszkańców
  • 1810: sekularyzacja klasztorów w Prusach. Klasztor w Kamieńcu miał wówczas 38 mnichów, w jego posiadaniu znajdowało się 31 wsi. Zbiory sztuki i książek zostały częściowo przewiezione do Wrocławia, częściowo rozkradzione, przyklasztorny kościół stał się parafialnym kościołem katolickim. Mnisi z ostatnim opatem Placidusem Hoffmannem opuścili Kamieniec
  • 1812: królewna pruska Fryderyka Luiza Wilhelmina (1774–1837), siostra króla Fryderyka Wilhelma III, żona przyszłego króla Niderlandów Wilhelma I zakupiła dobra poklasztorne
  • 1817: kościół i klasztor padły ofiarą pożaru; kościół został odbudowany w nieco zmienionej formie, z budynków klasztornych udało się ocalić tylko jedno skrzydło, tzw. prałaturę
  • 1830: dobra w Kamieńcu dostała w posagu królewna niderlandzka i księżna pruska Marianna Orańska
  • 1835: ponieważ resztki budynków poklasztornych nie nadawały się na rezydencję, Marianna i jej mąż książę Albrecht Pruski starszy zlecili sławnemu architektowi Schinklowi wybudowanie monumentalnego pałacu na tzw. Hertabergu ponad budynkami dawnego opactwa
  • 1838: rozpoczęła się budowa pałacu w stylu neogotyckim, trwająca do 1872, którą po śmierci Schinkla kontynuował Ferdinand Martius
  • 1845: Marianna opuściła męża i przeniosła się do Holandii, później do Nadrenii
  • 1849: przy rozwodzie Marianna przepisała pałac na jedynego syna Albrechta
  • 1873: poprzez budowę linii kolejowej Wrocław – Kamieniec – Międzylesie – Praga (ob. linia kolejowa nr 276) znaczenie Kamieńca wzrosło
  • 1874: powstała linia kolejowa Legnica – Kamieniec – Nysa (ob. linia kolejowa nr 137), tym samym wieś stała się ważnym węzłem komunikacyjnym
  • 1906: książę Albrecht, syn Marianny, zmarł w pałacu w Kamieńcu, dobra Kamenz przeszły na ostatniego właściciela z rodu Hohenzollernów, jego najstarszego syna Friedricha Heinricha
  • 1939: wieś Kamenz miała 2510 mieszkańców, dobra Hohenzollernów obejmowały 637 ha i płaciły roczny podatek w wysokości 11034 marek; park pałacowy miał powierzchnię 123 ha
  • 1940: właściciel Kamieńca, ks. Friedrich Heinrich Hohenzollern, umarł bezdzietnie; odziedziczył go wnuk cesarza i króla Prus Fryderyka III, Waldemar Hohenzollern (1889–1945)
  • 1945: wieś została włączona do Polski; w ciągu następnych lat dotychczasowa ludność została wysiedlona do Niemiec
  • 1945–1946: pałac został obrabowany i spalony przez żołnierzy sowieckich i polskich szabrowników, także prałatura stała przez wiele lat jako półruina i była wykorzystywana jako magazyn zboża
  • 1962: 4662 mieszkańców
  • 1970: 3884 mieszkańców
  • 27 maja 1990: powstanie gminy samorządowej Kamieniec Ząbkowicki (ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym)
  • 1996: 900 lat Kamieńca
  • 1997: katastrofalna powódź tysiąclecia
  • 1999: oddanie do użytku wyremontowanej po powodzi Szkoły Podstawowej nr 1 im. Bolesława Chrobrego; otwarcie osiedla domów dla powodzian – Osiedla Bolesława Chrobrego
  • lata 90. XX w.: prałatura została wyremontowana i adaptowana na filię Archiwum Państwowego we Wrocławiu
  • 16 lutego 2018: oddanie do użytku mostu na Nysie Kłodzkiej po długotrwałym remoncie[20]
  • 13 października 2018: otwarcie zrewaloryzowanego mauzoleum w parku pałacowym[21]
  • 1 stycznia 2021: miejscowość otrzymała status miasta[7]
Remove ads

Demografia

Liczba ludności Kamieńca Ząbkowickiego
Źródło: 2024[2]

Zabytki

Podsumowanie
Perspektywa
Thumb
Kościół poewangelicki, XIX w.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków nieruchomych wpisane są[22]:

  • kościół ewangelicki, z XIX w.
  • zespół klasztorny oo. cystersów, z XIV–XIX w., pl. Kościelny 1–12:
    • kościół, ob. par. pw. Wniebowzięcia NMP,
    • rzeźba Bóg Ojciec, przed fasadą kościoła parafialnego, kamienna, z 1735,
    • budynek klasztorny (dawniej pałac opacki), obecnie archiwum (wypis z księgi rejestru)
    • relikty ogrodu klasztornego tzw. nowego ogrodu konwentualnego, 1738,
    • mur graniczny ogrodu klasztornego, kamienny,
    • spichlerz,
    • cztery oficyny, pl. Kościelny 1; 2; 3; 5;
    • trzy budynki gospodarcze nr 9,
    • budynek nr 8,
    • dwie szklarnie,
    • most nad dawnym kanałem młynówki, obok oficyny klasztornej, koniec XVII,
    • piwnica na wino, ul. Zamkowa, 1690, 1850,
    • figury, przed mostem przy wjeździe na pl. Kościelny, kamienny 1732,
      • św. Jan Nepomucen
      • św. Florian
    • fontanna, pl. Kościelny, kam., ok. 1700, nr rej.: B/1732/748/468 z 7.05.1991
  • krzyż pokutny, ul. Skorolecka / Kolejowa, kam., XIV-XVI,
  • zespół pałacowy, z drugiej połowy XIX w.:
    • pałac („zamek”),
    • 2 oficyny (stajnia, wozownia),
    • ogród przypałacowy (tarasy, schody, fontanny),
    • park z aleją dojazdową,
    • Mauzoleum rodziny Hohenzollernów z 1870,
    • pompownia i kotłownia, ul. Zamkowa 5,
    • budynek gazowni, po 1860,
  • dworzec kolejowy, ul. Dworcowa 1
  • willa z ogrodem z 1880 r., ul. Ząbkowicka 26
Remove ads

Religia

Miasto przynależy do dwóch parafii rzymskokatolickich, Kamieniec I należy do Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kamieńcu Ząbkowickim, parafia ta jest siedzibą dekanatu Kamieniec Ząbkowicki. Kamieniec II (dawniej Goleniów Śląski[23]) należy do Parafii św. Jana Chrzciciela w Starczowie[potrzebny przypis].

Na terenie miasta znajdują się następujące świątynie[potrzebny przypis]:

  • Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Starszego
  • Kaplica sióstr boromeuszek pod wezwaniem Świętej Rodziny
  • Kościół filialny pod wezwaniem NMP Częstochowskiej
  • Kościół poewangelicki pod wezwaniem świętej Trójcy (od 1945 roku nieużywany w celach sakralnych)

Na terenie miasta znajdują się: cmentarz komunalny, cmentarz sióstr boromeuszek, a także nieużywany cmentarz ewangelicki[potrzebny przypis].

Od XIX wieku w Kamieńcu Ząbkowickim przebywają siostry z Kongregacji Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza[potrzebny przypis].

Remove ads

Edukacja

  • Przedszkole Publiczne nr 1
  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bolesława Chrobrego
  • Zespół Szkolno-Przedszkolny im. papieża Jana Pawła II[potrzebny przypis]

Ludzie związani z Kamieńcem Ząbkowickim

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Kamieńcem Ząbkowickim.
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Kamieńcu Ząbkowickim.

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads