Karol Baczyński

Karol Józef Baczyński^[a] herbu Sas (ur. 11 lutego 1869 we Lwowie, zm. 1940 w ZSRR) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, urzędnik, działacz niepodległościowy i społeczny, ofiara zbrodni katyńskiej.

Karol Baczyński

Ks. bp Władysław Bandurski, Marian Dziędzielewicz i Karol Baczyński we Lwowie (10 września 1927)

Karol Baczyński, gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz i mjr Józef Klink przed Szkołą Sienkiewicza we Lwowie (przed 1930)

Karol Józef Baczyński

podpułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	11 lutego 1869 Lwów
Data i miejsce śmierci	1940 USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1923
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie Bataliony Celne Straż Graniczna II RP
Jednostki	3 Pułk Piechoty, 4 Pułk Piechoty, 1 Pułk Strzelców Lwowskich, DOG „Lwów”, 4 Pułk Piechoty Legionów, IV Warszawski Batalion Etapowy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska obrona Lwowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się 11 lutego 1869 we Lwowie^[1][2][b]. Był synem Jana i Anny z domu Fischer^[1][3][4]. Ukończył 7 klas w szkole realnej we Lwowie, a później kształcił się w Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie, zostając absolwentem w 1889^[1]. Działał w tajnym ruchu niepodległościowym na obszarze Galicji^[5]. Należał do organizacji „Orzeł Biały”^[1].

W okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej podjął pracę w c. k. służbie sądowniczej. Od 1893 był zatrudniony jako niższy urzędnik w C. K. Sądzie Obwodowym we Lwowie^[1]. Od ok. 1897 do ok. 1907 był kancelistą C. K. Sąd Powiatowym w Mikołajowie^[6], a od ok. 1907 do ok. 1908 oficjałem tamże^[7]. Od ok. 1908 do 1914 był oficjałem kancelaryjnym w kancelarii sądowej C. K. Sądu Krajowego we Lwowie^[8].

Pełniąc stanowisko naczelnika lwowskiej Ochotniczej Straży Pożarnej „Sokół” w 1911 przyczynił się do powstania w tych strukturach drużyny wojskowej przy na wzór drużyn wojskowych strzeleckich^[9]. Działał w Organizacji Orła Białego, lwowskim gnieździe Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Drużynach Bartoszowych, Towarzystwie Szkoły Ludowej^[4]. Po wybuchu I wojny światowej od 16 sierpnia 1914 był dowódcą kompanii II batalionu w Legionie Wschodnim^[4]. Po jego rozwiązaniu wstąpił do Legionów Polskich^[4]. Był dowódcą kompanii, batalionu 3 pułku piechoty w składzie II Brygady do początku 1915, następnie dowódcą kompanii w 4 pułku piechoty w składzie III Brygady, dowódcą obozu szkolnego w Jastkowie^[4]. Awansowany na porucznika 14 marca 1915 i kapitana 8 września 1915^[10]. Od końca 1915 był dowódcą batalionu uzupełniającego nr IV Polskich Legionów w Kozienicach i z tego stanowiska 8 stycznia 1916 został przeniesiony na stanowisko komendanta Personalnej Stacji Zbornej dla Legionistów Polskich w Kowlu^[11], które pełnił do końca 1916, następnie na analogiczne stanowisko w Lublinie od stycznia 1917 do marca 1918^[4]. W tym miesiący zwolniono go ze służby^[1]. Wtedy wrócił do Lwowa i w Sądzie Krajowym został starszym oficjałem (wzgl. nadoficjałem sądowym)^[4][1]. Organizował wtedy organizacje byłych legionistów^[1].

U kresu wojny podczas obrony Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej od 5 do 20 listopada 1918 dowodził Odcinkiem V Szkoły im. Sienkiewicza w II Grupie dowodzonej przez kpt. Mieczysława Borutę-Spiechowicza^[12][13][4]. Następnie dowodził II batalionem 1 pułku Strzelców Lwowskich na dalszym froncie wojny polsko-ukraińskiej^[12][4]. W stopniu majora w przekształconym 38 pułku piechoty był tymczasowym dowódcą w październiku 1919^[14]. Później służył w Dowództwie Okręgu Generalnego „Lwów”^[15]. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich^[16]. Następnie od 21 marca 1920 kierował VI/6 batalionem wojsk wartowniczych, od 16 kwietnia 1920 komendantem placu i zastępcą komendanta miasta w Mińsku Litewskim, od 18 lipca 1920 dowódcą batalionu wartowniczego IV/9, od 1 września 1920 dowódcą IV warszawskiego batalionu etapowego^[15]. Od 10 grudnia 1920 do 16 marca 1921 był dowódcą IV Brygady Etapowej i dowódcą Powiatu Etapowego w Łunińcu^[4][15]. W tym okresie brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej^[4].

Przeniesiony do Batalionów Celnych od 1 sierpnia 1921 do 1 września 1922 był dowódcą batalionu celnego nr 30^[15]. Skierowany do Straży Granicznej został zastępcą komendanta wojewódzkiego SG w Białymstoku^[15][4]. 7 grudnia 1923 został zwolniony do rezerwy^[15]. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 41. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty^[17]. Posiadał przydział w rezerwie do 4 pp Leg. w Kielcach^[2][18]. W 1924 został przeniesiony do pospolitego ruszenia, zachowując przydział do 4 pp Leg.^[19]. W październiku 1929, po ukończeniu 60 lat życia, został zwolniony od powszechnego obowiązku wojskowego^[20].

Od 15 stycznia 1924 był zatrudniony w charakterze urzędnika w Sądzie Okręgowym we Lwowie^[15]. Z dniem 31 października 1927 przeniesiony na emeryturę^[15]. W okresie międzywojennym był aktywnym działaczem społecznym i kulturalnym – wiceprezesem okręgu Związku Legionistów Polskich (od 1929 do 1930 prezes nowego oddziału ZLP)^[15], działaczem Związku Obrońców Lwowa (wiceprezes w latach 1924-1926, 1928-1929, od 1932 oraz prezesem w latach 1926.1928 i 1929-1932)^[21][15], prezesem Bractwa Kurkowego we Lwowie, naczelnikiem okręgu lwowskiego Ochotniczej Straży Pożarnej^[22], członkiem zarządu Straży Mogił Polskich Bohaterów (1928-1932)^[15]. Na początku lat 30. był członkiem zarządu głównego Towarzystwa Badania Historii Obrony Lwowa i Województw Południowo-Wschodnich^[23]. Funkcjonował też w Związku Strzeleckim i w Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny^[15]. Zakładał chóry, towarzystwa muzyczne i teatralne, udzielając się w tych sferach^[1]. Występował jako wiolonczelista w kwartetach, kwintetach i w orkiestrach.

Gdy rozwiązano radę miejską we Lwowie został 31 lipca 1927 członkiem rady przybocznej komisarza rządowego dla Lwowa, a 24 maja 1930 wszedł w skład Tymczasowej Rady Miasta Lwowa, pozostając w niej do maja 1934^[15]. Pisał pamiętniki dotyczące lat 1885-1935, które trafiły do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich^[15].

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 oraz wkroczeniu okupantów ze wschodu do Lwowa, działał w zakresie pomocy oficerom WP^[15]. W grudniu 1939 został aresztowany przez Sowietów we Lwowie i osadzony w jednym z tamtejszych więzień^[15][4]. W 1940 został zamordowany przez NKWD. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 72/1-21 oznaczony numerem 123)^[24]. Ofiary tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.

Był dwukrotnie żonaty. Z Bronisławą z domu Chmielewską miał dwóch synów – oficerów Wojska Polskiego: Stanisława (ur. 1895) i Zdzisława (1902-1940), który także został ofiarą zbrodni katyńskiej^[15]. Po śmierci pierwszej żony ożenił się powtórnie, z Władysławą z domu Haydel, z którą miał dwie córki: Marię (1917-1993) i Zofię (1919-1995)^[15]. Wszystkie trzy 13 kwietnia 1940 zostały deportowane przez Sowietów w głąb ZSRR na ziemię kazachską, skąd wyszły z armią gen. Andersa i później żyły na uchodźstwie^[15].

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari^[15]
• Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)^[25]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[26][27]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[15]
• Krzyż Walecznych (sześciokrotnie^[15]; w 1922 trzykrotnie^[28])
• Złoty Krzyż Zasługi (po raz pierwszy (11 stycznia 1928)^[29], po raz drugi (22 kwietnia 1938)^[30])
• Złoty Medal „Za Zasługi dla Pożarnictwa” (1927)^[31]

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej

Uwagi

1. W wydaniach austro-węgierskich Szematyzmów początkowo był wymieniany jako „Karol Józef Baczyński” (1898–1899), następnie w rocznikach 1900–1908 figurował jako „Karol Ludwik Baczyński”, po czym ponownie jako „Karol Józef Baczyński” (1907–1914).
2. Zarówno Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie jak i Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku i Wojskowe Biuro Historyczne podały profile dwóch osób o tożsamości Karol Baczyński, synów Jana i Anny, których daty urodzenia podano 11 lutego 1864 i 11 lutego 1869. Ukraińska Lista Katyńska podała rok urodzenia 1865.