Kolczakowate (gryzonie)

Kolczakowate^[2], kolczaki (Echimyidae) – rodzina ssaków z podrzędu jeżozwierzowców (Hystricomorpha) w obrębie rzędu (Rodentia) gryzoni wyglądem zewnętrznym zbliżonych do myszowatych.

Ten artykuł dotyczy rodziny gryzoni. Zobacz też: Kolczakowate (grzyby).

Kolczakowate

Echimyidae
J.E. Gray, 1825[1]
Przedstawiciel rodziny – kolcozbrojnik nagoogonowy (Hoplomys gymnurus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
Nadrodzina	Octodontoidea
Rodzina	kolczakowate
Typ nomenklatoryczny
Echimys G. Cuvier, 1809
Synonimy
Echymina[a] J.E. Gray, 1825
Podrodziny
5 podrodzin (w tym 1 wymarła) + 3 rodzaje wymarłe o statusie incertae sedis – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Występują w Ameryce Południowej^[3]. Prowadzą naziemny lub nadrzewny tryb życia. Jednym z przedstawicieli jest występujący w Gujanie kolczakowiec kajeński (Proechimys guyannensis).

Charakterystyka

Kolczakowate są gryzoniami o średniej wielkości^[4], ale w stosunku do innych przedstawicieli południowoamerykańskich jeżozwierzokształtnych są małe. Długość 8–50 cm. Korpus kształtu szczurzego, średniej wielkości oczy. Ogon ma długość mniej więcej połowy wymiaru ciała. Przednie łapy mają 4 funkcjonalne palce, a tylne 5. W zależności od gatunku i przystosowania palce i pazury są wykształtowane w różny sposób. Uzębienie ma układ: 1 / 1, 0 / 0, 1 / 1, 3 / 3 = 20

Kolczakowate zajmują różne siedliska. Niektóre z nich są w pełni nadrzewne, prawdopodobnie nigdy nie schodzą z wierzchołków drzew. Inne prowadzą życie w norach, lub buszują w poszyciu leśnym. Pożywienie kolczakowatych – również w zależności od gatunku – stanowić mogą zarówno pędy bambusa, owoce, liście, kora, jak i owady.

Systematyka

Do kolczakowatych zaliczane są podrodziny^[5][6][2]:

• Capromyinae Smith, 1842 – hutie
• Carterodontinae Courcelle, Tilak, Leite, Douzery & Fabre, 2019 – jedynym przedstawicielem jest rodzaj Carterodon Waterhouse, 1848 – kolczastek – z jednym gatunkiem Carterodon sulcidens (Lund, 1841) – kolczastek bruzdozębny
• Heteropsomyinae Anthony, 1917 – pieczarowce – takson wymarły
• Euryzygomatomyinae Emmons, 2005
• Echimyinae J.E. Gray, 1825 – kolczaki

Z analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Fabre’a i współpracowników (2014) wynika, że powyższe podrodziny nie tworzą kladu, do którego nie należałyby także hutiowate (Capromyidae); na tej podstawie autorzy włączyli hutiowate do kolczakowatych, nadając im rangę podrodziny Capromyinae^[7].

Opisano również rodzaje wymarłe o niepewnej pozycji taksonomicznej i nie przypisane do żadnej z podrodzin^[8]:

• Palaeoechimys Spillmann, 1949^[9] – jedynym przedstawicielem był Palaeoechimys peruvianus Spillmann, 1949
• Protadelphomys Ameghino, 1902^[10] – jedynym przedstawicielem był Protadelphomys latus Ameghino, 1902
• Reigechimys Verzi, Vucetich & Montalvo, 1994^[11]

Uwagi

1. Pisownia oryginalna.