Konklawe 1431

Konklawe 1-3 marca 1431 – pierwsze konklawe, jakie odbyło się po zakończeniu Wielkiej schizmy zachodniej. W jego wyniku papieżem został Eugeniusz IV.

Konklawe 1431

Daty i miejsce
1 – 3 marca 1431
S. Maria sopra Minerva, Rzym
Główne postacie
Dziekan	Giordano Orsini
Kamerling	François de Conzie, abp Narbonne
Protoprezbiter	Antonio Panciera
Protodiakon	Alfonso Carrillo de Albornoz
Wybory
Liczba głosowań	1
Liczba elektorów • uczestnicy • nieobecni	14 5
Liczba nieelektorów	3
Wybrany papież
Gabriele Condulmer CanReg Przybrane imię: Eugeniusz IV

Sytuacja w Kościele w chwili śmierci Marcina V

Papież Marcin V, wybrany na konklawe podczas Soboru w Konstancji, zmarł 20 lutego 1431 roku. Podstawowym celem jego pontyfikatu było przywrócenie papiestwu autorytetu zachwianego w okresie tzw. niewoli awiniońskiej i Wielkiej schizmy zachodniej. Choć przestrzegał większości zobowiązań podjętych na Soborze w Konstancji (m.in. na 1431 rok zwołał kolejny sobór do Bazylei), jednak zdecydowanie przeciwstawiał się tezom koncyliarystów o wyższości soboru nad papieżem i bronił prymatu następcy św. Piotra w Kościele^[1].

Kolegium Kardynalskie, będące najbardziej uprzywilejowaną korporacją w Kościele, obawiało się ruchu koncyliarnego bodaj jeszcze bardziej niż sam papież. Już w Konstancji podważano przywileje kardynalskie np. ich wyłączność na wybieranie papieży. Z tego powodu większość kardynałów z niepokojem oczekiwała otwarcia obrad soboru bazylejskiego. Z drugiej strony Święte Kolegium walczyło także o większe uprawnienia do kontrolowania poczynań papieża i na tym tle dochodziło do konfliktu z Marcinem V, który bronił swoich uprawnień w sposób bardzo zdecydowany. Kardynałowie zgromadzeni na konklawe po jego śmierci chcieli wybrać człowieka, który z jednej strony będzie ostro sprzeciwiał się tendencjom koncyliarnym, a z drugiej będzie bardziej uległy wobec Kolegium Kardynalskiego^[1].

Lista uczestników

Święte Kolegium liczyło 22 członków, jednak aż trzech z nich nie było uznawanych za elektorów, gdyż do chwili śmierci Marcina nie otrzymali jeszcze insygniów kardynalskich. Spośród pozostałych dziewiętnastu kardynałów w konklawe wzięło udział czternastu^[2]:

• Giordano Orsini (nominacja kardynalska: 12 czerwca 1405) – kardynał biskup Albano; prymas Świętego Kolegium Kardynałów; penitencjariusz większy; komendatariusz opactwa terytorialnego Farfa
• Antonio Correr CanReg; Kardynał z Bolonii^[3] (9 maja 1408) – kardynał biskup Porto e Santa Rufina
• Antonio Panciera; Kardynał z Akwilei^[3] (6 czerwca 1411) – kardynał prezbiter S. Susanna; protoprezbiter Świętego Kolegium Kardynałów; administrator diecezji suburbikarnej Tusculum; kamerling Świętego Kolegium Kardynałów
• Gabriele Condulmer CanReg; Kardynał ze Sieny^[3] (9 maja 1408) – kardynał prezbiter S. Clemente; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Maria in Trastevere
• Branda Castiglione; Kardynał z Piacenzy^[3] (6 czerwca 1411) – kardynał prezbiter S. Clemente
• Jean de la Rochetaillée; Kardynał z Rouen^[3] (24 maja 1426) – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Lucina; archiprezbiter bazyliki liberiańskiej; administrator archidiecezji Rouen i archidiecezji Besançon; komendatariusz opactwa terytorialnego S. Vincenzo al Volturno
• Louis Aleman CanReg; Kardynał z Arles^[3] (24 maja 1426) – kardynał prezbiter S. Cecilia; administrator archidiecezji Arles
• Antonio Cassini; Kardynał S. Marcello^[3] (24 maja 1426) – kardynał prezbiter S. Marcello; administrator diecezji Grosseto
• Juan Cervantes; Kardynał S. Pietro^[3] (24 maja 1426) – kardynał prezbiter S. Pietro in Vincoli; administrator diecezji Tui
• Alfonso Carrillo de Albornoz (22 września 1408) – kardynał diakon S. Eustachio; komendatariusz kościoła prezbiterialnego Ss. IV Coronati; protodiakon Świętego Kolegium Kardynałów; archiprezbiter bazyliki laterańskiej; administrator diecezji Sigüenzy
• Lucido Conti (6 czerwca 1411) – kardynał diakon S. Maria in Cosmedin; archiprezbiter bazyliki watykańskiej; protektor zakonu krzyżackiego
• Hugues de Lusignan; Kardynał z Cypru^[3] (24 maja 1426) – kardynał diakon S. Adriano; administrator archidiecezji Nikozji; komendatariusz opactwa terytorialnego Montevergine
• Ardicino della Porta; Kardynał z Novary^[3] (24 maja 1426) – kardynał diakon Ss. Cosma e Damiano
• Prospero Colonna (24 maja 1426) – kardynał diakon S. Giorgio in Velabro

Sobór w Konstancji uznał ważność nominacji kardynalskich wszystkich trzech obediencji okresu schizmy. Siedmiu elektorów było nominatami Marcina V, trzech – pizańskiego antypapieża Jana XXIII (Panciera, Castiglione i Conti), dwóch – rzymskiego papieża Grzegorza XII (Correr i Condulmer), a po jednym – rzymskiego papieża Innocentego VII (Orsini) i awiniońskiego antypapieża Benedykta XIII (Carillo).

Nieobecni

Pięciu elektorów nie było obecnych w Rzymie:

• Pierre de Foix OFM (1414) – kardynał prezbiter S. Stefano al Monte Celio; administrator diecezji Comminges
• Niccolò Albergati OCarth; Kardynał S. Croce^[3] (24 maja 1426) – kardynał prezbiter S. Croce in Gerusalemme; administrator diecezji Bolonia; legat papieski we Francji
• Henry Beaufort; Kardynał z Winchester^[3] (24 maja 1426) – kardynał prezbiter S. Eusebio; administrator diecezji Winchester; legat a latere w Anglii i Irlandii
• Domingo Ram CanReg; Kardynał z Léridy^[3] (24 maja 1426) – kardynał prezbiter Ss. Giovanni e Paolo; administrator diecezji Léridy
• Giuliano Cesarini; Kardynał S. Angelo (24 maja 1426) – kardynał diakon S. Angelo in Pescheria; legat papieski w Niemczech

Kardynał Pierre de Foix został mianowany przez antypapieża Jana XXIII, pozostali byli nominatami Marcina V.

Kardynałowie bez uprawnień elektorskich

Trzech kardynałów nominowanych przez Marcina V nie było uznawanych za pełnoprawnych członków Świętego Kolegium z uwagi na brak dopełnienia wszystkich obrzędów związanych z ich nominacją. Niedopuszczenie kardynała Domenico Capranici było jednak naruszeniem rozporządzenia Marcina V z 24 maja 1426, w którym nakazał dopuszczenie go do udziału w konklawe bez względu na to, czy jego nominacja zostanie upubliczniona do tego czasu^[1]:

• Juan Casanova OP; Kardynał S. Sisto^[3] (8 listopada 1430) – kardynał prezbiter S. Sisto; administrator diecezji Elne
• Guillaume Ragenel de Montfort (8 listopada 1430) – kardynał prezbiter bez tytułu; biskup Saint-Malo
• Domenico Capranica; Kardynał z Fermo^[3] (24 maja 1426) – kardynał diakon S. Maria in Via Lata; administrator diecezji Fermo; gubernator Perugii i księstwa Spoleto

Wybór Eugeniusza IV

Rozpoczęte wieczorem 1 marca w kościele S. Maria sopra Minerva konklawe okazało się jednym z najkrótszych w historii. 2 marca kardynałowie podpisali kapitulację wyborczą, która ograniczała prerogatywy elekta na rzecz Świętego Kolegium. Następnego dnia odbyło się głosowanie zakończone jednomyślnym wyborem kardynała Gabriela Condulmera na papieża^[1][4]. Elekt przybrał imię Eugeniusza IV i 11 marca został uroczyście koronowany przez protodiakona Alfonso Carillo^[5].