Mannitol

Mannitol, mannit – organiczny związek chemiczny, polihydroksylowy alkohol cukrowy. Występuje w formie dwóch enancjomerów, oznaczanych zwyczajowo jako D i L. Stanowi bogate źródło przyswajalnego węgla i dlatego jest dodawany do podłoży hodowlanych (np. podłoże Chapmana służące izolacji i identyfikacji bakterii z rodzaju Staphylococcus).

Mannitol

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) (2R,3R,4R,5R)-heksano-1,2,3,4,5,6-heksaol
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C6H8(OH)6
Masa molowa	182,17 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	69-65-8
PubChem	453
DrugBank	DB00742
SMILES C(C(C(C(C(CO)O)O)O)O)O
Właściwości Temperatura topnienia 168 °C
Podobne związki
Podobne związki	inozytol
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	A06AD16, B05BC01, B05CX04, V04CX04
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka Biodostępność ~7% Okres półtrwania 100 minut Wydalanie nerki (90%)
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie, dożylnie

W lecznictwie znalazł zastosowanie jako środek moczopędny. Może być używany:

• w zapobieganiu nieodwracalnemu uszkodzeniu nerek w skąpomoczu (oligurii)
• do zmniejszenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego
• do zwiększania wydalania moczu (i zarazem trucizn) przy zatruciach
• eksperymentalnie do czasowego otwarcia bariery krew-mózg, w ramach BBBD (Blood-Brain Barrier Disruption) celem podniesienia skuteczności chemioterapii w leczeniu nowotworów mózgu

Działanie

Sam mannitol podany dożylnie zwiększa ciśnienie osmotyczne płynu pozakomórkowego (co skutkuje przedostaniem się wody z komórek do osocza). Mechanizm ten jest odpowiedzialny za zmniejszanie ciśnienia wewnątrzczaszkowego i wewnątrzgałkowego oraz ogólnie za zmniejszanie obrzęków różnego pochodzenia. Mannitol jest zaliczany do diuretyków osmotycznie czynnych. W Polsce w medycynie stosowane są roztwory do wlewu dożylnego.

Wskazania

• leczenie fazy oligurii w ostrej niewydolności nerek zanim stanie się nieodwracalna
• wzmożone ciśnienie śródczaszkowe
• redukcja ciśnienia wewnątrz gałki ocznej – jeżeli inne sposoby nie przynoszą rezultatów
• nasilenie wydalania trucizn przez nerki – tzw. diureza wymuszona

Przeciwwskazania

• bezmocz
• obrzęk płuc
• czynne krwawienie wewnątrzczaszkowe
• ciężkie odwodnienie
• nasilająca się niewydolność serca

Działania niepożądane

• gorączka
• zapalenie żyły w miejscu wstrzyknięcia
• zakrzepica żylna
• kwasica
• obrzęki
• ból głowy
• drgawki
• zaburzenia widzenia
• nudności
• wymioty
• odwodnienie

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Kontrola autorytatywna (rodzaj indywiduum chemicznego):

• LCCN: sh2008008250
• BNCF: 34785
• J9U: 987007533062405171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: science/mannitol
• SNL: mannitol
• Catalana: 0121599