Miedziane (Tatry)

Miedziane (niem. Kupferberg, słow. Medené, węg. Réz-hegy^[1]) – masywny szczyt w długiej północno-wschodniej grani Szpiglasowego Wierchu w polskich Tatrach Wysokich. Wznosi się na wysokość 2237 m^[2] pomiędzy Doliną Pięciu Stawów Polskich i Doliną Rybiego Potoku^[3].

Miedziane

Miedziane i Opalony Wierch znad Czarnego Stawu pod Rysami
Państwo	Polska
Pasmo	Tatry, Karpaty
Wysokość	2237 m n.p.m.
Wybitność	215 m
Położenie na mapie Tatr Miedziane
Położenie na mapie Karpat Miedziane
49°12′07,1″N 20°03′02,8″E

Miedziane od strony Doliny Pięciu Stawów Polskich

Widok z Krzyżnego

Topografia

Mająca długość ok. 1400 m grań Miedzianego przebiega od Szpiglasowej Przełęczy (2108 m^[2]) nieco krętą linią w kierunku północno-wschodnim do Marchwicznej Przełęczy (2055 m)^[4]. Jest bardzo wyrównana, brak w niej większych wcięć, siodełek i przełączek. Występuje w niej tylko kilka zworników dla kilku wypukłych formacji skalnych opadających z obydwu jego stoków. Największe z tych formacji opadających do Doliny Rybiego Potoku to (w kolejności z południa na północ)^[5]:

• Filar z Orłem opadający z najwyższego punktu grani (2237 m),
• Miedziany Bastion opadający ze zwornika znajdującego się kilkadziesiąt metrów na północny wschód od najwyższego punktu grani,
• Kieszonkowe Turnie opadające ze zwornika położonego jeszcze ok. 200 m dalej.
• grzęda oddzielająca Szeroki Żleb od Marchwicznego Żlebu^[5].

Do Doliny Pięciu Stawów Polskich opadają dwa wybitniejsze żebra:

• Miedziany Kostur zakończony u dołu bulą zwaną Niedźwiedziem. Jak na wyrównaną grań Miedzianego jego punkt zwornikowy (2227 m) jest wybitny^[5], gdyż przewyższa znajdujące się za nim siodełko o 7 m^[2]. W jego ścianie nad Hrubym Piargiem znajdują się jaskinie: Dziura w Miedzianym Kosturze I i Dziura w Miedzianym Kosturze II^[6].
• nienazwane żebro będące żebrem tylko w dolnej części, wyżej zanika wśród skał i traw^[5]

Żebra te dzielą północno-zachodnie stoki Miedzianego na trzy części. Pomiędzy nimi znajduje się Hruby Piarg będący największym stożkiem piargowym w Dolinie Pięciu Stawów Polskich^[5].

Obydwa stoki grani Miedzianego są skalisto-trawiaste, dołem porośnięte kosodrzewiną. Te opadające do Doliny Rybiego Potoku (a dokładniej do Dolinki za Mnichem, Nadspadów, Mnichowej Płaśni i Kotła Morskiego Oka) są zbudowane z litej skały, te opadające do Doliny Pięciu Stawów Polskich są w większości bardzo kruche^[5].

Podawana w literaturze wysokość 2233 m dotyczy punktu geodezyjnego na niższym wierzchołku, w odległości ponad 150 m na południowy zachód od głównej kulminacji Miedzianego^[5].

Historia

Nazwa szczytu związana jest z pracami górniczymi (wydobycie miedzi) prowadzonymi na jego zboczach w XVIII wieku. Stoki Miedzianego były jednym z najwyżej położonych miejsc wypasu owiec w Tatrach. Ze szczytu roztacza się szeroki widok. W XIX wieku wystawiano w Warszawie Panoramę Tatr namalowaną z jego wierzchołka^[3].

Ten położony na zachód od Morskiego Oka szczyt dawniej był udostępniony turystom. Latem na Miedziane od dawna chodzili górnicy i pasterze, i to oni jako pierwsi zdobyli jego szczyty, grań, a zapewne także wszystkie łatwiejsze formacje skalne na jego stokach. Pierwsze odnotowane wejście: Franciszek Herbich w 1832 r., zimą Henryk Bednarski i L. Michalski 17 kwietnia 1911 r.^[7]

Przyroda

Miedziane znajduje się od 1956 na obszarze ochrony ścisłej^[7]. Na jego stokach botanicy znaleźli stanowiska kilku rzadkich w Polsce gatunków roślin, którymi są: wełnianeczka alpejska, skalnica odgiętolistna, ukwap karpacki, przymiotno węgierskie, turzyca Lachenala i rozrzutka alpejska^[8]. Obecnie taternicy bywają tutaj rzadko, turyści w zasadzie wcale, jednak bynajmniej nie sprzyja to obfitości zwierzyny. Według spostrzeżeń znawcy Tatr Władysława Cywińskiego „wszelkiego zwierza” więcej jest w pobliżu schronisk i rejonach licznie odwiedzanych przez turystów, niż w takich obszarach ochrony ścisłej, jak np. Miedziane^[5].