Przymiotno węgierskie

Przymiotno węgierskie^[4] (Erigeron hungaricus (Vierh.) Pawł.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych.

Przymiotno węgierskie

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	przymiotno
Gatunek	przymiotno węgierskie
Nazwa systematyczna
Erigeron hungaricus (Vierh.) Pawł. in Rosl. Polsk., Pl. Polon. Exsicc. Ser. II. Cent. II. 20[3]
Synonimy
E. neglectus auct. Non A. Kern.

Rozmieszczenie geograficzne

Endemit ogólnokarpacki. Występuje w Górach Rodniańskich, południowo-wschodniej części Karpat oraz w Tatrach^[5]. W Polsce gatunek rodzimy^[4].

W polskich Tatrach stwierdzono jego występowanie na około 50 stanowiskach w następujących miejscach: Wąwóz Kraków, Przełęcz między Kopami, Kamienista, Miedziane, Pośredni Granat, Wołowiec, Jarząbczy Wierch, Kamienista, Starorobociański Wierch, Ornak, Dolina Pyszniańska, Kominiarski Wierch, Czerwone Wierchy (liczne stanowiska), Giewont, Kopa Kondracka, Kasprowy Wierch, Skrajna Turnia, Granaty, Mała Koszysta, Wrota Chałubińskiego, Opalony Wierch, Mięguszowieckie Szczyty, Niżnie Rysy^[5].

Morfologia

Łodyga

Wzniesiona, pojedyncza, czerwono nabiegła, o wysokości 5-15(30) cm, silnie i szorstko owłosiona, szczególnie w górnej części, bez gruczołów^[6].

Liście

Grube, nieco mięsiste. Liście różyczkowe oraz dolne łodygowe łopatkowate, tępe, zwężające się w krótki i bardzo szeroko uskrzydlony ogonek. Górne liście łodygowe mniejsze i ostro zakończone. Wszystkie liście są orzęsione po bokach, blaszka (przynajmniej na spodniej stronie) jest naga. Po zasuszeniu często stają się żółtozielone^[6][5].

Kwiaty

Zebrane w pojedynczy, niemal półkulisty koszyczek na szczycie łodygi. Średnica koszyczka 2–3 cm. Listki okrywy gęstowełniste, bez gruczołów i przeważnie purpurowe. W koszyczku występują trojakie kwiaty: brzeżne języczkowate, środkowe rurkowate obupłciowe lub żeńskie. Kwiaty obupłciowe i żeńskie są wymieszane, żeńskie mają wąskorurkową koronę. Kwiaty brzeżne języczkowate są czerwone lub liliowe, wszystkie wewnętrzne kwiaty są żółte. Brzeżne kwiaty języczkowate są niemal dwukrotnie dłuższe od środkowych rurkowatych. We wszystkich kwiatach puch kielichowy w jednym szeregu^[7][6].

Owoc

Niełupka o długości ok. 2 mm z puchem kielichowym o długości 3,5-4,5 mm.

Gatunki podobne

Przymiotno jednokoszyczkowe, w Polsce również występujące wyłącznie w Tatrach. Morfologicznie bardzo podobne, różni się głównie kwiatami w koszyczku (są tylko dwojakiego rodzaju; wszystkie wewnętrzne rurkowate są obupłciowe, brak żeńskich). Niewielkie różnice w owłosieniu liści; u p. jednokoszyczkowego liście są owłosione również na górnej i spodniej stronie^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do sierpnia. Roślina wiatrosiewna. Porasta wilgotne skały i hale, dużo częściej na podłożu wapiennym. Występuje w piętrze kosówki i piętrze alpejskim Tatr^[7]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Seslerion tatrae^[8]. Liczba chromosomów 2n = 18^[9].

Tworzy mieszańce z przymiotnem jednokoszyczkowym^[10].

Zagrożenia i ochrona

Kategoria zagrożenia gatunku w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin (2001)^[11]: LR (niższego ryzyka). W wydaniu z roku 2014 posiada kategorię NT (bliski zagrożenia)^[12]. Na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) posiada kategorię R (rzadki – potencjalnie zagrożony)^[13]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię NT (bliski zagrożenia)^[14]. Objęty ścisłą ochroną^[15].

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.