Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Minahasa (lud)
lud indonezyjski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Minahasa (także Minahassa)[1][2] – austronezyjska grupa etniczna z wyspy Celebes (Sulawesi) w Indonezji. Według szacunków ich populacja wynosi od 650 tys. do 1,25 mln osób[3]. Zamieszkują tereny prowincji Celebes Północny, a konkretniej północno-wschodni skrawek półwyspu Minahasa[4][5].
Są wewnętrznie zróżnicowani, dzielą się na szereg podgrup. Posługują się kilkoma językami minahaskimi z wielkiej rodziny austronezyjskiej[6], a także malajskim miasta Manado (lokalna lingua franca) i indonezyjskim[3][7]. Historycznie w szerszym użyciu był też język niderlandzki[8]. Ich rodzime języki to: tombulu, tonsawang (tombatu), tonsea, tondano (tolour) i tontemboan (tompakewa) (języki minahaskie sensu stricto) oraz bantik, ratahan (bentenan) i ponosakan[9]. Pod względem językowym są bliżsi ludności Filipin aniżeli ludom południowego Sulawesi[4]. Wykształcili piśmiennictwo na bazie alfabetu łacińskiego. Większość z nich to chrześcijanie[6].
Zajmują się rolnictwem (kukurydza, warzywa, owoce, ryż, palma kokosowa, przyprawy), rozwinęli również rybołówstwo i hodowlę zwierząt[6]. Bardzo wielu pracuje w administracji[10]. Tradycyjny ubiór – sarong[6], kain tenun, od XIX wieku wypierany przez ubiór europejski[11]. Małżeństwo ma charakter patrylokalny[6]. Organizacja społeczna bazuje na bilateralnym systemie pokrewieństwa (w linii matki i w linii ojca)[12]. Posługują się nazwiskami (zamężne kobiety podają swoje nazwisko rodowe po nazwisku męża), co nie jest w Indonezji zupełnie powszechne[4]. Tradycja małżeństw aranżowanych zanikła[12]. Mają bogaty folklor, zwłaszcza muzyczny i taneczny[6]. Tradycyjny taniec wojenny – kabasaran (cakalele), znany również na Molukach[10].
W języku indonezyjskim bywają określani jako orang Manado (zamiast orang Minahasa)[13]. Manado to bowiem główne miasto regionu, a zarazem ośrodek administracyjny prowincji Celebes Północny[3][14]. Nie jest to jednak ścisłe określenie żadnej grupy etnicznej[13]. Czasem tym mianem określa się ogólnie ludność prowincji, zwłaszcza poza regionem[15]. Na genezę orang Manado (ludności miasta Manado i okolic) składają się różne społeczności (w tym Minahasa, Sangir, Gorontalo, Ternate i Bolaang-Mongondow), wraz z obcokrajowcami i przybyszami z innych części archipelagu[16]. Wśród Minahasa – zwłaszcza poza lokalną ojczyzną – spotyka się termin kawanua, który określa osobę z tego samego regionu, wsi lub grupy językowej[17].
Pod względem udziału w administracji i życiu publicznym Minahasa stanowią dominującą grupę etniczną prowincji Celebes Północny[18]. Skupiska ludu Minahasa są obecne w różnych regionach Indonezji, m.in. w Dżakarcie[4] oraz na całym obszarze wyspy Celebes i w pobliskich zakątkach kraju[19]. Poza Indonezją wiele osób pochodzenia minahaskiego zamieszkuje Holandię[4][20], a także Stany Zjednoczone[21].
Remove ads
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Lud Minahasa znalazł się pod silnym wpływem kolonialnego systemu edukacji i kultur europejskich – holenderskiej i hiszpańskiej[22][23]. Holenderskie władze kolonialne faworyzowały ludność Minahasa w polityce oświatowej, co zapewniło im przewagę społeczną nad innymi grupami etnicznymi[10][24]. Prowincja Celebes Północny pozostaje jednym z najlepiej rozwiniętych regionów Indonezji (gospodarczo i pod względem poziomu życia)[25]. Minahasa w większości wyznają chrześcijaństwo (przede wszystkim protestantyzm[4]), choć są wśród nich również muzułmanie sunnici; po części utrzymują także wcześniejsze wierzenia tradycyjne[6]. Rodzime wierzenia Minahasa obejmują wiarę w duchy i kult przodków[4].
W czasach przedkolonialnych mieszkańcy regionu Minahasa nie tworzyli żadnych królestw, czym odróżniają się od wielu innych indonezyjskich grup etnicznych[3]. Miejscowe społeczności często pozostawały w stanie konfliktu[3][26]. Tradycyjnie tworzyli niezależne jednostki polityczne zwane walak[27]. Sama nazwa Minahasa znaczy tyle, co „zjednoczeni” (od wczesnej konfederacji plemion, która powstała w celu stawienia oporu ich sąsiadom – Bolaang-Mongondow). Stąd też wywodzą się dzisiejsze podgrupy Minahasa: Tonsea, Tombulu, Tontemboan (Tompakewa[28]), Tondano (Tolour[29]), Tonsawang (Tombatu[29]), Pasan Ratahan (Bentenan[30]), Ponosakan, Babontehu, Bantik[3]. Mniejszościowe grupy Bentenan, Bantik i Ponosakan, które są odrębne pod względem przynależności językowej[31][32], bywają wyłączane spod terminu „Minahasa”[33]. Ponosakan uchodzą za potomków przybyszy z regionu Mongondow[34]. Wspólna tożsamość etniczna Minahasa wytworzyła się w latach 20. XIX wieku[35].
W przeszłości ludność regionu była pod wpływem politycznym i kulturowym Sułtanatu Ternate (Moluki Północne)[36][37] i przejęła lokalną odmianę języka malajskiego[38][39]. Rodzime mity Minahasa, wraz z pożyczkami językowymi, potwierdzają ich związek z ludem Ternate i regionem północnych Moluków[40][41]. W przeciwieństwie do pobliskich ludów Gorontalo i Bolaang-Mongondow nie ulegli jednak islamizacji[3][42]. Kontakty z Europejczykami utrzymywali od XVI wieku[3]. Dotarły do nich wpływy portugalskie, hiszpańskie i holenderskie[7]. W II poł. XVI wieku przybyli pierwsi portugalscy misjonarze[43][44]. Niemniej aż do lat 20. XIX wieku zasięg chrześcijaństwa ograniczał się do pewnych nadbrzeżnych miejscowości[45]. Historycznie region Minahasa miał strategiczne znaczenie w handlu azjatyckim, ze względu na swoje położenie między Morzem Moluckim a Celebes[46].
Pod wpływem europejskim porzucili znaczną część swojej rodzimej kultury. Są jedną z indonezyjskich grup etnicznych, u których bardzo szybko doszło do przemian spowodowanych kolonizacją[7]. Szeroko zakrojona działalność misjonarzy protestanckich w XIX wieku doprowadziła do pomyślnej chrystianizacji ludności Minahasa, a holenderski system szkolnictwa przyczynił się do rozpowszechnienia języka malajskiego, pełniącego funkcję spoiwa dla nowej tożsamości Minahasa[26]. W okresie kolonialnym część lokalnych elit wyrażała wręcz aspiracje, by region stał się prowincją niderlandzką[35]; obszar ten bywał określany mianem „dwunastej prowincji Holandii”[24]. Ponadto w najnowszych czasach zmienia się stopień użycia miejscowych języków. O ile w regionie Minahasa wciąż występują rdzenne języki z grupy filipińskiej języków austronezyjskich[47], to te znajdują się pod naciskiem lokalnego malajskiego[48]. Ekspansja malajskiego może doprowadzić do całkowitego zaniku języków minahaskich w ciągu kilku następnych pokoleń[4]. Miejscowy malajski i chrześcijaństwo stały się elementami tożsamości etnicznej Minahasa[49].
Remove ads
Galeria
Wojownicy z ludu Minahasa
Dom Minahasa
Ślub Minahasa
Taniec wojenny kabasaran
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads