Muszyna (gmina)

Muszyna – gmina miejsko-wiejska w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Siedzibą gminy jest Muszyna.

Muszyna

gmina miejsko-wiejska
Urząd Miasta i Gminy w Muszynie
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
TERC	1210113
Siedziba	Muszyna
Burmistrz	Jan Golba
Powierzchnia	141,99 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	11 657[1]
• gęstość	82,4 os./km²
Nr kierunkowy	18
Tablice rejestracyjne	KNS
Adres urzędu: Rynek 31 33-370 Muszyna
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 10 Liczba miejscowości 11
Położenie na mapie powiatu
49°21′30″N 20°54′00″E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Sąsiaduje z gminami Krynica-Zdrój, Łabowa, gmina Piwniczna-Zdrój oraz ze Słowacją.

Geografia

Gmina położona jest na pograniczu polsko-słowackim, w dolinie Popradu i dwóch jej dopływów – potoków Szczawnik i Muszynka. Północną granicę gminy wyznacza pasmo Jaworzyny. Zajmuje obszar 141,99 km², w tym: użytki rolne 33%, użytki leśne 62%. Stanowi to 9,16% powierzchni powiatu.

Sołectwa

Andrzejówka, Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa, Złockie, Żegiestów oraz miasto Muszyna.

Historia

Pierwsza wzmianka o Muszynie pochodzi z 1209 roku, kiedy to król węgierski Andrzej II nadał jednemu ze swoich dworzan prawo pobierania ceł. W 1288 roku Muszyna wraz z okolicami przeszła we władanie biskupów krakowskich. Ziemie te zwane były odtąd „kluczem muszyńskim”, a w jego skład wchodziły dwa miasteczka i trzydzieści pięć wsi. Około roku 1364 Muszyna została lokowana na prawie magdeburskim przez Kazimierza Wielkiego. W roku 1772 zaborca austriacki dokonał kasacji klucza muszyńskiego. W latach 1768–1772 w okolicy Muszyny miały miejsce walki konfederatów barskich z wojskami rosyjskimi. W XIX wieku odkryto lecznicze znaczenie źródeł wód mineralnych występujących w Muszynie i prowadzono badania ich składu. W 1928 roku Muszynę zaliczono do miejscowości o znaczeniu klimatycznym, a w 1930 roku nadano jej status uzdrowiska.

Zobacz więcej w artykule Muszyna, w sekcji Historia Muszyny.

Gmina zbiorowa Muszyna została utworzona 1 sierpnia 1934 w powiecie nowosądeckim w woj. krakowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Andrzejówka, Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa, Złockie i Żegiestów^[2].

W 1939 roku do gminy wcielono anektowane w 1938 roku fragmenty czechosłowackiej doliny Popradu, obejmującej skrawki gmin Legnawa, Starzyna, Mały Lipnik i Mały Sulin, łącznie z tzw. Słowacką Łopatą (głębokim meandrem Popradu między Żegiestowem-Zdrojem a Łopatą Polską)^[3].

W czasie II wojny światowej w gminie działały organizacje podziemne, siatka kurierska i prowadzone było tajne nauczanie.

Po wojnie powrócono do stanu sprzed wojny. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 10 gromad: Andrzejówka, Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa, Złockie i Żegiestów^[4]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[5], a jej obszar podzielono na gromady^[6]:

• Muszyna (Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa i Złockie),
• Żegiestów (Andrzejówka, Żegiestów).

Gminę Muszyna reaktywowano 1 stycznia 1973 roku w powiecie nowosądeckim w woj. krakowskim o identycznym obszarze^[7][8].

1 czerwca 1975 gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. nowosądeckim^[9].

1 stycznia miasto i gminę wiejską Muszyna połączono w jedną gminę miejsko-wiejską Muszyna^[10].

Demografia

Piramida wieku mieszkańców gminy Muszyna w 2014 roku^[1]

Zabytki

• Zabytki Muszyny.
• Dawne połemkowskie cerkwie grekokatatolickie w Andrzejówce, Miliku, Dubnem, Leluchowie, Jastrzębiku, Szczawniku, Złockiem, Żegiestowie, Wojkowej oraz najstarsza z XVII wieku w Powroźniku.

Turystyka

Najbardziej rozpowszechnioną dyscypliną sportów zimowych na terenie gminy jest narciarstwo. Wyciągi narciarskie funkcjonują w Powroźniku, Złockiem, Szczawniku i Jastrzębiku, narciarskie trasy biegowe w Złockiem.

Latem korzystać można z pieszych i rowerowych szlaków turystycznych, kąpielisk oraz przejażdżek konnych zarówno bryczkami jak i wierzchem oznakowanymi szlakami. Na terenie gminy znajdują się też korty tenisowe, boiska, kryte baseny oraz miasteczko wodne.

Uzdrowisko

Głównym bogactwem naturalnym Gminy Muszyna są zasoby leczniczych wód mineralnych, które wykorzystywane są do kuracji pitnej, kąpieli i aerozoterapii w ośrodkach sanatoryjnych. W skład gminy wchodzą trzy uzdrowiska; Muszyna, Złockie, Żegiestów. W Złockiem istnieje 10 naturalnych ujęć wody mineralnej. Miejscowe zdroje to szczawy wodorowęglanowo-sodowo-magnezowe, żelaziste z dużą ilością wolnego dwutlenku węgla.

Ochrona przyrody

Na terenie gminy istnieją rezerwaty przyrody:

• Las Lipowy Obrożyska
• Hajnik
• Rezerwat „Żebracze”

Wspólnoty religijne

• Kościół rzymskokatolicki: 6 parafii
• Świadkowie Jehowy: zbór^[11]