ORP Orlik (1945)

ORP Orlik – polski trałowiec redowy z okresu zimnej wojny, a wcześniej radziecki T-467, jeden z dziewięciu pozyskanych przez Polskę okrętów projektu 253Ł. Okręt został zbudowany w 1945 roku w stoczni numer 190 w Leningradzie, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR przyjęto go pod koniec tego roku. Po zakończeniu II wojny światowej jednostka została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych i weszła w skład Marynarki Wojennej 5 kwietnia 1946 roku. Okręt, oznaczony podczas służby znakami burtowymi „OL”, „OK” i T-22, został skreślony z listy floty w styczniu 1959 roku i następnie przekazany Centralnemu Ośrodkowi Szkolenia Morskiego Ligi Przyjaciół Żołnierza.

Zobacz też: inne jednostki pływające o tej nazwie.

ORP Orlik

Model trałowca proj. 253Ł
Klasa	trałowiec
Typ	proj. 253Ł
Oznaczenie NATO	T-301
Historia
Stocznia	Nr 190, Leningrad
Położenie stępki	początek 1945
Wodowanie	jesień 1945
Marynarka Wojenna ZSRR
Nazwa	T-467
Wejście do służby	koniec 1945
Wycofanie ze służby	1946
Marynarka Wojenna (PRL)
Wejście do służby	5 kwietnia 1946
Wycofanie ze służby	25 stycznia 1959
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 128 ton pełna: 143 t
Długość	38 metrów
Szerokość	5,7 m
Zanurzenie	1,5 m
Napęd
3 silniki wysokoprężne Superior o łącznej mocy 480 KM 3 śruby
Prędkość	12,5 węzła
Zasięg	3100 Mm przy prędkości 6 węzłów
Uzbrojenie
2 działka kal. 45 mm 21-KM (2 x I) 4 wkm Colt kal. 12,7 mm (2 x II) ew. 12-18 min
Wyposażenie
trał kontaktowy OTSz-1 trał magnetyczny PEMT-2 2 trał akustyczny BAT-2p sonar Tamir-10
Załoga	37

Projekt i budowa

Osobny artykuł: Trałowce projektu 253Ł.

Prace nad nowym typem niewielkiego trałowca (ros. MT – малый тральщик) projektu 253 rozpoczęto w ZSRR w 1942 roku^[1]. Projekt okrętów został zmodyfikowany w oblężonym Leningradzie: główne zmiany polegały na uproszczeniu konstrukcji jednostek, co nadało im „kanciasty” kształt^[1][2].

T-467 zbudowany został w stoczni numer 190 w Leningradzie^[2][3]. Stępkę okrętu położono na początku 1945 roku, został zwodowany jesienią tego roku, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR wszedł pod koniec 1945 roku^[3].

Dane taktyczno-techniczne

Podwójnie sprzężone wkm Colt-Browning M2 kal. 12,7 mm, Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni

Okręt był niewielkim, przybrzeżnym trałowcem redowym^[2]. Długość całkowita wynosiła 38 metrów, szerokość 5,7 metra i zanurzenie 1,5 metra^[2][4]. Wyporność standardowa wynosiła 128 ton, a pełna 143 tony^[2][3][a]. Okręt napędzany był przez trzy 6-cylindrowe silniki wysokoprężne Superior o łącznej mocy 480 koni mechanicznych (KM)^[2][3]. Trzy wały napędowe poruszały trzema śrubami^[2][4]. Maksymalna prędkość okrętu wynosiła 12,5 węzła, a ekonomiczna – 8 węzłów^[2][4]. Okręt zabierał 12 ton paliwa, co pozwalało osiągnąć zasięg wynoszący 3100 Mm przy prędkości 6 węzłów (lub 2500 Mm przy prędkości 8,6 węzła)^[2][3].

Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiły dwa pojedyncze działka półautomatyczne kal. 45 mm 21-KM L/68 oraz cztery chłodzone wodą karabiny maszynowe Colt kal. 12,7 mm (2 x II)^[2][4]. Jednostka mogła też zabrać na pokład 12-18 min, umieszczanych na dwóch torach minowych biegnących wzdłuż burt od śródokręcia do rufy^[2][4][b]. Wyposażenie uzupełniały trały: trał kontaktowy Szulca OTSz-1, trał magnetyczny PEMT-2 i trał akustyczny BAT-2p^[4][7]. Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało sonar Tamir-10^[3].

Załoga okrętu składała się z 37 oficerów, podoficerów i marynarzy^[2][4].

Służba

ORP „Orlik” w Szczecinie

T-467 służył początkowo we Flocie Bałtyckiej^[8][9]. W 1946 roku jednostka wraz z 22 innymi okrętami została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych^[7]. 31 marca 1946 roku trałowiec przybył do Gdyni^[10], a 5 kwietnia pod nazwą ORP „Orlik” został przyjęty w skład Marynarki Wojennej^[2][11]. Pierwszym polskim dowódcą jednostki został por. mar. Zbigniew Deżakowski^[2][12]. Przez początkowe trzy miesiące służby na okręcie w charakterze instruktorów przebywali marynarze radzieccy, którzy wyjechali do kraju 23 czerwca 1946 roku^[13]. Okręt z oznaczeniem burtowym „OL” (zmienionym później na „OK”, a w czerwcu 1952 roku na T-22)^[3][14] początkowo wchodził w skład 3. Dywizjonu Trałowców, włączonego następnie do Flotylli Trałowców^[2][10]. Wraz z pozostałymi trałowcami jednostka była intensywnie eksploatowana, uczestnicząc w rozminowywaniu polskich wód terytorialnych^[2][7]. W 1952 roku trałowiec poddano modernizacji: wymieniono część poszycia kadłuba, niektóre wręgi i pompy skrzydełkowe, wykonano nowe fundamenty i okucia pokładowe, a silniki Superior zostały zamienione na radzieckie 3D6^[15]. Zmiany zaszły także w uzbrojeniu, gdyż zdemontowano amerykańskie karabiny maszynowe Colt, instalując w zamian radzieckie DSzK 2M-1 tego samego kalibru (2 x II)^[16]. Koszt remontu wyniósł około 450 000 złotych (bez wartości silnika)^[16]. Okręt został skreślony z listy floty 25 stycznia 1959 roku^[17] i następnie przekazany Centralnemu Ośrodkowi Szkolenia Morskiego Ligi Przyjaciół Żołnierza, służąc pod nazwą „Orion” w Jastarni^[2][11][c].

Uwagi

1. M. Soroka i J. Piwowoński podają, że wyporność wynosiła 145,8/180 ton^[4][5], zaś według Jane’s Fighting Ships of World War II – 130 ton^[6].
2. Według Navypedii jednostka przenosiła także 12 bomb głębinowych^[3].
3. M. Serafin raz podaje, że przekazanie okrętu Lidze Przyjaciół Żołnierza odbyło się 7 lipca 1958 roku^[18], a w innym miejscu, że stało się to 7 lutego 1959 roku^[17].