O jeden most za daleko

O jeden most za daleko (ang. A Bridge Too Far) – dramat wojenny w reżyserii Richarda Attenborough nakręcony na podstawie powieści Corneliusa Ryana o tym samym tytule.

O jeden most za daleko

A Bridge Too Far

Scena z filmu
Gatunek	dramat, historyczny, wojenny
Data premiery	15 czerwca 1977 listopad 1978[1] (Polska)
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone Wielka Brytania
Język	angielski, niemiecki, niderlandzki, polski
Czas trwania	176 minut
Reżyseria	Richard Attenborough
Scenariusz	William Goldman na podstawie powieści Corneliusa Ryana
Główne role	Sean Connery Gene Hackman Robert Redford Anthony Hopkins
Muzyka	John Addison
Zdjęcia	Geoffrey Unsworth
Scenografia	Roy Stannard Stuart Craig Alan Tomkins Terence Marsh
Kostiumy	Anthony Mendelson
Montaż	Antony Gibbs
Produkcja	Richard Levine Joseph E. Levine
Wytwórnia	Joseph E. Levine Productions
Dystrybucja	United Artists
Budżet	26 000 000 USD
Przychody brutto	50 700 000 USD

Film przedstawia przygotowania, przebieg i zakończenie operacji wojsk amerykańskich, brytyjskich i polskich pod kryptonimem „Market Garden”. Tytuł pochodzi od słów generała Browninga: Myślę, że może planujemy o jeden most za daleko^[a]. Konsultantami wojskowymi przy produkcji filmu byli najważniejsi uczestnicy wydarzeń – generałowie Horrocks, Urquhart, Gavin i Frost oraz brygadier Vandeleur. Ważną rolę odegrało holenderskie miasto Deventer: tamtejszy most udawał most w Arnhem, a rynek – rynek w Eindhoven. Dla potrzeb filmu postawiono wiele budynków, które imitowały zabudowania niszczone w trakcie walk. Również strefy zrzutu były zaaranżowane – wiele „szybowców” było w rzeczywistości drewnianymi ścianami^[2].

Obsada

Żołnierze alianccy

• Dirk Bogarde jako generał porucznik Frederick „Boy” Browning, dowódca 1 Alianckiej Armii Powietrznodesantowej
• Michael Caine jako podpułkownik John „Joe” Vandeleur, dowódca należącej do brytyjskiego XXX Korpusu Gwardii Irlandzkiej
• Sean Connery jako generał major Robert „Roy” Urquhart, dowódca brytyjskiej 1 Dywizji Powietrznodesantowej
• Edward Fox jako generał porucznik Brian Horrocks, dowódca brytyjskiego XXX Korpusu
• Elliott Gould jako pułkownik Robert Stout^[b], dowódca należącego do amerykańskiej 101 Dywizji Powietrznodesantowej 506 Pułku Piechoty Spadochronowej
• Gene Hackman jako generał brygady Stanisław Sosabowski, dowódca polskiej 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej
• Anthony Hopkins jako podpułkownik John D. Frost, dowódca 2. batalionu brytyjskiej 1 Dywizji Powietrznodesantowej
• Ryan O’Neal jako generał brygady James Gavin, dowódca amerykańskiej 82 Dywizji Powietrznodesantowej
• Robert Redford jako major Julian Cook z 82 Dywizji Powietrznodesantowej
• Paul Maxwell jako generał major Maxwell Taylor, dowódca 101 Dywizji Powietrznodesantowej
• James Caan jako sierżant Eddie Dohun ze 101 Dywizji Powietrznodesantowej

Żołnierze niemieccy

• Walter Kohut jako marszałek polny Walther Model, dowódca Grupy Armii B
• Hardy Krüger jako SS-Brigadeführer Kurt Ludwig^[c], dowódca 10 Dywizji Pancernej SS „Frundsberg”
• Wolfgang Preiss jako marszałek polny Gerd von Rundstedt, głównodowodzący obszaru Zachód Wehrmachtu
• Maximilian Schell jako SS-Obergruppenführer Wilhelm Bittrich, dowódca II Korpusu Pancernego SS
• Fred Williams jako SS-Hauptsturmführer Viktor Gräbner, dowódca 9 Dywizji Pancernej SS „Hohenstaufen”
• Hans von Borsody jako general piechoty Günther Blumentritt, szef sztabu obszaru Zachód Wehrmachtu

Cywile holenderscy

• Laurence Olivier jako doktor Jan Spaander
• Liv Ullmann jako Kate ter Horst
• Siem Vroom jako lider ruchu oporu
• Erik van ’t Wout jako syn lidera ruchu oporu
• Marlies van Alcmaer jako żona lidera ruchu oporu
• Mary Smithuysen jako stara dama
• Hans Croiset jako Hans, syn starej damy
• Josephine Peeper jako kelnerka
• Tom van Beek jako Jan ter Horst
• Erik Chitty jako kościelny organista
• Richard Attenborough jako obłąkany mężczyzna w okularach
• Albert van der Harst jako medyk

Informacje dodatkowe

• Sean Connery zagrał rolę generała Urquharta ze względu na fizyczne podobieństwo.
• John Addison, twórca muzyki do filmu, służył podczas II wojny światowej w XXX Korpusie.
• Tylko cztery czołgi M4 Sherman są w filmie prawdziwe, reszta widzianych na ekranie pojazdów pancernych to plastikowe modele na podwoziu Volkswagena Garbusa.
• Przedstawiciele każdej nacji w filmie posługują się własnym językiem, dialogi niemieckie są w języku niemieckim, holenderskie w języku niderlandzkim, polskie – po polsku.

Nagrody i nominacje

Nagroda BAFTA 1977

• Najlepsze zdjęcia – Geoffrey Unsworth
• Najlepsza muzyka – John Addison
• Najlepszy dźwięk – Peter Horrocks, Gerry Humphreys, Simon Kaye, Robin O’Donoghue, Les Wiggins
• Najlepszy aktor drugoplanowy – Edward Fox
• Najlepszy film (nominacja)
• Najlepsza reżyseria – Richard Attenborough (nominacja)
• Najlepsza scenografia i dekoracje wnętrz – Terence Marsh (nominacja)
• Najlepszy montaż – Antony Gibbs (nominacja)

Uwagi

1. ang. „I think we may be going a bridge too far”.
2. Postać wzorowana na pułkowniku Robercie Sinku, z amerykańskiej 82 Dywizji Powietrznodesantowej
3. Nazwisko fikcyjne. Heinz Harmel prosił o niewymienianie jego nazwiska.