Osioł zwyczajny

Osioł zwyczajny^[1] (Equus asinus) – udomowiony^[2] gatunek ssaka z rodziny koniowatych (Equidae). Charakteryzuje się dużą głową, długimi uszami, cienkim ogonem z kitą na końcu, małymi wymaganiami pokarmowymi i odpornością na brak wody.

Ten artykuł dotyczy gatunku z rodziny koniowatych. Zobacz też: Osioł – bohater filmów o Shreku.

Osioł zwyczajny

Equus asinus
Linnaeus, 1758
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nieparzystokopytne
Podrząd	koniokształtne
Rodzina	koniowate
Rodzaj	koń
Gatunek	osioł zwyczajny

Zobacz kolekcję cytatów o ośle w Wikicytatach

W stanie dzikim występuje osioł nubijski (Equus africanus) z podgatunkami (osioł nubijski i osioł somalijski). W wielu regionach świata użytkowana przez człowieka jest jego udomowiona forma – osioł zwyczajny (Equus asinus^[3]). Wyselekcjonowano 78 ras^[4], m.in.: osioł kataloński, osioł poitou, osioł asinara, osioł andaluzyjski, osioł krapass, osioł ponui, osioł prowansalski, American mammoth donkey.

• 
  Klacz osła karmiąca młode
• 
  Trzytygodniowe źrebię

Udomowienie

Osioł został udomowiony przez człowieka wcześniej niż koń. Pierwsze informacje dotyczące udomowienia pochodzą z Doliny Nilu z ok. 4000 p.n.e., czyli 6 tys. lat temu. Na tych terenach występowały obydwa żyjące do dzisiaj podgatunki osła afrykańskiego. Przypuszcza się, że z ich krzyżówek powstał osioł domowy (Equus africanus f.asinus).

Krzyżowanie z innymi gatunkami

Osły mogą krzyżować się z innymi koniowatymi, ale ich potomstwo przeważnie jest bezpłodne. Potomek ogiera osła z klaczą konia to muł, zaś klaczy osła i ogiera konia to osłomuł. Hodowcy dopuszczają do tego typu mieszanek przez wzgląd na dużą użytkowość tych zwierząt^[5]. Muły są bardziej wytrzymałe i silniejsze i ze względu na to ta krzyżówka jest bardziej popularna, osłomuły spotyka się rzadko.

Użytkowanie

Osły wykorzystuje się najczęściej jako zwierzęta juczne, rzadziej jako wierzchowe lub pociągowe, a ostatnio w onoterapii. Często są trzymane w ogrodach zoologicznych. Wyhodowano wiele ras, różniących się ubarwieniem, wielkością i temperamentem.

Salami

Mięso osła (wbrew obiegowej opinii) jest tradycyjnym składnikiem zaledwie jednego rodzaju salami – suchej, wędzonej kiełbasy z dodatkiem drobno pokrojonej słoniny i przypraw. Obecnie w wielu krajach odchodzi się od hodowli osłów, a salami jest produkowana głównie z wieprzowiny, wołowiny, koniny lub dziczyzny^[6].

Symbolika

W symbolice chrześcijańskiej osioł może być symbolem rozpusty, ale też skromności i pokory^[7].

W polszczyźnie osioł symbolizuje: głupotę, tępotę (osioł skończony ‘kompletny głupiec, dureń’)^[8], upór (uparty jak osioł o człowieku: ‘bardzo uparty’)^[9], ciężką pracę (haruje jak osioł pot. 'ktoś pracuje bardzo ciężko’)^[9].

W USA symbol Partii Demokratycznej.

Populacje zdziczałe

W niektórych rejonach udomowione osły powróciły na wolność, tworząc zdziczałe populacje, takie jak burros w Ameryce Północnej oraz osły Asinara na Sardynii we Włoszech^[10], które objęte są ochroną. Zdziczałe osły mogą również powodować problemy, szczególnie w środowiskach, które ewoluowały bez obecności jakichkolwiek koniowatych, takich jak Hawaje. W Australii, gdzie populacja zdziczałych osłów może liczyć nawet 5 milionów osobników, są one uznawane za inwazyjny gatunek szkodliwy, wywierający poważny wpływ na środowisko^[11].