Płazy beznogie

Płazy beznogie (Gymnophiona) – rząd płazów o robakowatym kształcie, często przypominają wyglądem dżdżownicę. Żywią się larwami owadów i innych bezkręgowców. Mają zredukowane kończyny i pasy: barkowy i miednicowy. W skórze drobne łuski. Kręgosłup składa się z prawie 200 dwuwklęsłych (amficelicznych) kręgów. Nie mają oczu lub posiadają oczy szczątkowe. Żyją w wilgotnej glebie w krajach tropikalnych poza Madagaskarem, Nową Gwineą, Australią i wyspami Oceanu Indyjskiego.

Płazy beznogie

Gymnophiona
Müller, 1831
Przedstawiciel rzędu – marszczelec pierścieniowy (Siphonops annulatus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy beznogie
Rodziny
zobacz opis w tekście
Zasięg występowania

Systematyka

Do rzędu płazów beznogich należą następujące rodziny^[1][2][3]:

• Caeciliidae Rafinesque, 1814 – marszczelcowate
• Chikilidae Kamei, San Mauro, Gower, Van Bocxlaer, Sherratt, Thomas, Babu, Bossuyt, Wilkinson & Biju, 2012
• Dermophiidae Taylor, 1969
• Herpelidae Laurent, 1984
• Ichthyophiidae Taylor, 1968 – łusecznikowate^[4]
• Grandisoniidae Lescure, Renous & Gasc, 1986
• Rhinatrematidae Nussbaum, 1977
• Scolecomorphidae Taylor, 1969
• Siphonopidae Bonaparte, 1850
• Typhlonectidae Taylor, 1968

Szczegóły budowy

Wielkość: 10–150 cm.

Szkielet: duża liczba kręgów, czaszka zwarta i twarda.

Układ nerwowy: oczy uwstecznione; na głowie czułki z chemoreceptorami.

Układ oddechowy: u większości lewe płuco zredukowane, u Atretochoana eiselti brak płuc.

Rozród: zapłodnienie wewnętrzne, męski narząd kopulacyjny: fallodeum; jajorodność, rzadziej żyworodność.

Ewolucja

Niektóre analizy filogenetyczne sugerują, że w przeciwieństwie do płazów bezogonowych i ogoniastych, które według tych analiz miałyby pochodzić od temnospondyli, Gymnophiona wyewoluowały z przedstawicieli grupy lepospondyli – jeśli hipoteza ta jest prawdziwa, współczesne płazy, grupa Lissamphibia, byłyby taksonem difiletycznym^[5]. Z innych analiz wynika jednak, że Lissamphibia są taksonem monofiletycznym^[6][7].