Płetwoszczurek

Płetwoszczurek^[6] (Holochilus) – rodzaj ssaków z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Płetwoszczurek

Holochilus
Brandt, 1835[1]
Płetwoszczurek brazylijski (H. brasiliensis) na ilustracji z 1840 roku
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	bawełniaki
Plemię	Oryzomyini
Rodzaj	płetwoszczurek
Typ nomenklatoryczny
Holochilus sciureus J.A. Wagner, 1842
Synonimy
Holochyse[a]: Lesson, 1842[2] Halochilus[a]: Schinz, 1845[3] Holochilomys[b] Brandt, 1855[4] Holocheilus[a]: Coues, 1874[5]
Gatunki
7 gatunków – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej^[7][8][9].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 123–238 mm, długość ogona 115–238 mm, długość tylnej stopy 35–56 mm; masa ciała 70–370 g^[8][10].

Systematyka

Rodzaj (w randze podrodzaju w obrębie Mus) zdefiniował w 1835 roku niemiecki przyrodnik Johann Friedrich von Brandt w artykule poświęconym opisom i rycinom nowych i mniej znanych egzotycznych gryzoni ze zbiorów Rosyjskiej Akademii Nauk, opublikowanym w czasopiśmie Mémoires de l’Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg^[1]. Na gatunek typowy Brandt wyznaczył (oryginalne oznaczenie) Mus (Holochilus) leucogaster, jednak nazwa ta stanowi nomen dubium, dlatego w 2001 roku Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej w ramach późniejszego oznaczenia na typ nomenklatoryczny wyznaczyła płetwoszczurka amazońskiego (H. sciureus)^[11].

Etymologia

• Holochilus (Holochyse, Halochilus, Holocheilus): gr. ὁλος holos ‘kompletny, cały’; χειλος kheilos ‘warga’^[12].
• Holochilomys: gr. ὁλος holos ‘kompletny, cały’; χειλος kheilos ‘warga’; μυς mus, μυuς muos ‘mysz’^[12].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[13][10][7]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa[6]	Podgatunki[8][7][10]	Rozmieszczenie geograficzne[8][7][10]	Podstawowe wymiary[8][10][c]	Status IUCN[14]
	Holochilus venezuelae	J.A. Allen, 1904		gatunek monotypowy	endemit Wenezueli (od jeziora Maracaibo na wschód do dorzecza dolnego biegu rzeki Orinoko)	DC: 13–23 cm DO: 12,4–19,4 cm MC: 131–132 g	NE
	Holochilus sciureus	J.A. Wagner, 1842	płetwoszczurek amazoński	gatunek monotypowy	endemit Brazylii (ekoregion Cerrado w Goiás, Minas Gerais, Pará, Piauí i Tocantins)	DC: 13,6–17,1 cm DO: 12,9–16,2 cm MC: 80–167 g	LC
	Holochilus nanus	O. Thomas, 1897		gatunek monotypowy	niziny lasów deszczowych Amazonii w regionie Gujana, północnej Brazylii, Peru i Boliwii	DC: 13,4–20 cm DO: 9,5–19,4 cm MC: 80–160 g	NE
	Holochilus oxe	Prado, Knowles & Percequillo, 2021		gatunek monotypowy	endemit Brazylii (Mata Atlântica (Alagoas i Pernambuco) i góry Crato (Ceará)	DC: 13–20 cm DO: 13–18 cm MC: 65–255 g	NE
	Holochilus chacarius	O. Thomas, 1906	płetwoszczurek ziemnowodny	gatunek monotypowy	południowa i wschodnia Boliwia, Paragwaj, południowo-zachodnia Brazylia i północna Argentyna	DC: 14–20 cm DO: 14,8–18,3 cm MC: 70–240 g	LC
	Holochilus brasiliensis	(Desmarest, 1819)	płetwoszczurek brazylijski	gatunek monotypowy	południowo-wschodnia i południowa Brazylia (na południe od Minas Gerais i Espiritu Santo), Paragwaj i Urugwaj do wschodnio-środkowej Argentyny	DC: 14,1–24 cm DO: 16–24 cm MC: 130–370 g	LC
	Holochilus lagigliai	Pardiñas, Teta, Voglino & Fernández, 2013	płetwoszczurek argentyński	gatunek monotypowy	endemit Argentyny (znany tylko z Embalse El Nihuil (San Rafael, Mendoza))	DC: brak danych DO: około 13,6 cm MC: brak danych	NE

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

1. Niepoprawna późniejsza pisownia Holochilus Brandt, 1835.
2. Nowa nazwa dla Holochilus Brandt, 1835.
3. DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała