Palaeoloxodon antiquus

Palaeoloxodon antiquus (także Elephas antiquus, zwany słoniem leśnym^[1][2]) – wymarły gatunek słonia, który przez niemal cały plejstocen zasiedlał Europę.

Ten artykuł dotyczy gatunku wymarłego. Zobacz też: słoń leśny.

Palaeoloxodon antiquus
(Falconer i Cautley, 1847)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	trąbowce
Rodzina	słoniowate
Rodzaj	Palaeoloxodon
Gatunek	Palaeoloxodon antiquus

Było to zwierzę nawet dwa razy większe od dzisiejszych słoni, o bardzo dużych i prostych ciosach. Samiec osiągał 4,1 metra wysokości, ważył około 10 ton^[3], był nie tylko jednym z największych gatunków słoni, jaki kiedykolwiek żył, ale również jednym z największych znanych ssaków. Najdłużej przetrwał prawdopodobnie na Półwyspie Iberyjskim, gdzie wyginął 33–34 tys. lat temu, natomiast jego potomkowie na Tilos żyli jeszcze 4 tys. lat temu^[4].

Zapis kopalny dowodzi, że Palaeoloxodon antiquus zamieszkiwał całą Europę, łącznie z Wielką Brytanią, choć prawdopodobnie bez Irlandii i północnej Fennoskandii^[4]. W okresach lodowcowych wycofywał się na południe kontynentu, podczas interglacjałów opanowywał tereny północne. Wyspy Morza Śródziemnego zasiedlała w plejstocenie cała gama podgatunków P. antiquus lub pokrewnych gatunków o zredukowanych w wyniku skarłowacenia rozmiarach. Najmniejszy z nich, Palaeoloxodon falconeri (Elephas falconeri), osiągał w kłębie zaledwie metr wysokości. Ssaki te wymarły zapewne podczas kolonizacji wysp przez pierwszych ludzi w czasach historycznych.

Palaeoloxodon antiquus w muzeach polskich

Największy okaz słonia kopalnego znaleziono w Europie na terenie odkrywkowej kopalni węgla brunatnego w Jóżwinie. Eksponat, zniszczony przez koparkę, jest obecnie prezentowany w Muzeum Okręgowym w Koninie^[1]. Fragment innego szkieletu, wykopanego w Warszawie, wystawia także Muzeum Ziemi PAN w Warszawie^[2].

Galeria

• 
  Rekonstrukcja z książki Men of the Old Stone Age (1916) autorstwa amerykańskiego paleontologa Henry’ego Fairfielda Osborna.
• 
  Skamieniała czaszka i miniaturowy model Palaeoloxodon antiquus w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Madrycie.
• 
  Fragment szkieletu w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, wykopanego w 1847 roku w Warszawie.
• 
  Fragment szkieletu w Muzeum Historii Naturalnej w Rotondzie we Włoszech.
• 
  Skamieniała kość piszczelowa P. antiquus w Muzeum Paleontologicznym w Montevarchi we Włoszech.