Pancerniki typu Deutschland

Pancerniki typu Deutschland – typ niemieckich pancerników z okresu przed I wojną światową, I wojny światowej, okresu międzywojennego i II wojny światowej. Istniał również późniejszy typ niemieckich krążowników ciężkich typu Deutschland – tzw. „pancerników kieszonkowych”.

Pancerniki typu Deutschland

Pancerniki typu Deutschland płynące w szyku liniowym[b]
Kraj budowy	Cesarstwo Niemieckie
Użytkownicy	Kaiserliche Marine  Reichsmarine  Kriegsmarine
Stocznia	Germaniawerft F. Schichau GmbH Kaiserliche Werft(inne języki) AG Vulcan
Wejście do służby	1906
Wycofanie	1945
Zbudowane okręty	5
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 12 000 t pełna: 14 900 t
Długość	127,6 m
Szerokość	22,2 m
Zanurzenie	8,2 m
Napęd	12 kotłów parowych, trzy 3-cylindrowe maszyny parowe potrójnego rozprężania, 3 śruby napędowe, moc: 16 000 – 19 330 KM w zależności od okrętu
Prędkość	18–19 węzłów
Zasięg	5600 Mm przy prędkości 12 węzłów
Załoga	743–802 ludzi
Uzbrojenie	patrz w tekście
Opancerzenie	burty: do 240 mm wieże artylerii: do 280 mm pokład: do 40 mm wieża dowodzenia(inne języki): 300 mm

Pancerniki typu Deutschland należały do generacji przeddrednotów. Typ ten był rozwinięciem poprzedniego typu Braunschweig, zachowując takie samo uzbrojenie główne, lecz z nieco grubszym pancerzem i silniejszą artylerią średnią. Ogólna ich konstrukcja wywodziła się z wcześniejszych typów Kaiser i Wittelsbach.

Zbudowano pięć okrętów tego typu:

• „Deutschland” – wodowany w 1904 roku, w służbie od 1906 roku;
• „Hannover” – wodowany w 1905 roku, w służbie od 1907 roku;
• „Pommern” – wodowany w 1905 roku, w służbie od 1907 roku;
• „Schlesien” – wodowany w 1906 roku, w służbie od 1908 roku;
• „Schleswig-Holstein” – wodowany w 1906 roku, w służbie od 1908 roku. Ostatni przeddrednot zbudowany dla niemieckiej floty wojennej.

Służba

Okręty te używane były bojowo w czasie I wojny światowej, będąc już jednostkami przestarzałymi. Cała piątka brała udział w bitwie jutlandzkiej w składzie 2. eskadry pancerników. W bitwie tej, 1 czerwca 1916 roku o godz. 2:10 w nocy, pancernik „Pommern” został storpedowany przez brytyjskie niszczyciele i zatonął z całą załogą (był jedynym pancernikiem, jaki Kaiserliche Marine utraciła w akcji podczas całej I wojny światowej).

Po I wojnie światowej zezwolono Niemcom zachować w służbie przestarzałe pancerniki, w tym typu Deutschland. „Deutschland” został skreślony z listy floty w 1920 roku, następnie złomowany. „Hannover” od lat 30. służył jako ćwiczebny okręt-cel, został złomowany w 1944–1945 roku.

Na pierwszym planie: „Schleswig-Holstein”, z lewej: „Schlesien” w 1930 roku

Pozostałe dwa okręty wzięły ograniczony udział w II wojnie światowej. „Schleswig-Holstein” w latach 1926–1935 był okrętem flagowym floty niemieckiej, od 1936 roku używany był jako okręt szkolny. Jego zdjęcie (jeszcze z trzema kominami) otwiera sekcję ilustracyjną niemieckiego rocznika flot „Taschenbuch der Kriegsflotten” 1922, redagowanego w tym czasie przez kmdr. B. Weyera - pierwszego wydania TdK po przegranej I wojnie światowej (zob. TdK 1922). W roku 1929 „Schleswig-Holstein”, wraz z bliźniaczym okrętem „Elsass”, uwalniał na wodach niemieckich statki handlowe uwięzione przez zwały kry lodowej. Wśród tych statków był m.in. polski parowiec „Tczew”. „Schleswig-Holstein” wszedł ponownie do akcji już od pierwszych minut wojny, ostrzeliwując Westerplatte 1 września 1939 roku, a w kwietniu 1940 roku uczestniczył w niemieckiej inwazji na Danię (ściślej - w zajęciu miast Nyborg i Korsör). Został zbombardowany przez lotnictwo brytyjskie w Gdyni 18 grudnia 1944 roku, na skutek czego zatonął. Po wojnie został podniesiony przez Rosjan i używany jako okręt-cel. Podobnie „Schlesien”, który w 1939 roku ostrzeliwał polskie pozycje na Helu, zatonął 4 maja 1945 roku w Świnoujściu po wejściu na minę, po czym został złomowany po wojnie.

Dane techniczne

• koszt budowy: 24,3–25 mln marek
• uzbrojenie (w okresie I wojny światowej):
  • 4 działa kalibru 280 mm w dwóch dwudziałowych wieżach (masa pocisku 330 kg)
  • 14 dział kalibru 170 mm w kazamatach
  • 20 dział kalibru 88 mm
  • 6 podwodnych wyrzutni torped kalibru 450 mm
• po I wojnie światowej uzbrojenie średniego i małego kalibru zmieniało się na poszczególnych okrętach, uzbrojenie główne pozostało bez zmian.

Uwagi

1. Pięć najbliższych okrętów na zdjęciu są pancernikami typu Deutschland.
2. Pięć najbliższych okrętów na zdjęciu są pancernikami typu Deutschland.

Bibliografia

• Tadeusz Klimczyk: Pancerniki. Warszawa: 2002. ISBN 83-86776-66-8. Brak numerów stron w książce