Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Parsęta
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Parsęta (dawniej Prośnica, niem. Persante) – rzeka Pobrzeży Południowobałtyckich, w północno-zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, o długości 139 km[1].
Dorzecze Parsęty obejmuje obszar 3151 km²[1].
Głównym dopływem rzeki (prawym) jest Radew, która uchodzi do Parsęty w Karlinie.
Remove ads
Przebieg rzeki
Parsęta wypływa z okolic Parsęcka na terenie Pojezierza Drawskiego, około 7 km na północny zachód od Szczecinka. Zasilana innymi rzekami oraz potokami spływającymi z pojezierza płynie w kierunku północno-zachodnim do Białogardu. Tam wypływa z pojezierzy i meandrując płynie nadal w kierunku północno-zachodnim. Na 53 kilometrze w miejscowości Rościno znajduje się zapora spiętrzająca z elektrownią wodną. W okolicach miejscowości Pustary rzeka wpływa w Pobrzeże Koszalińskie i dość prostym, dolnym odcinkiem płynie do Kołobrzegu, gdzie uchodzi do Bałtyku.
Remove ads
Zagospodarowanie
Podsumowanie
Perspektywa
Gospodarka rybacka
Administratorem wód Parsęty jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie. Utworzył on obwód rybacki, obejmujący wody rzeki od źródeł do granicy wód śródlądowych z morskimi wodami wewnętrznymi. Do obwodu włączone są także wody dopływów Parsęty niestanowiących dwudziestu innych oddzielnych obwodów z wyłączeniem wód obiektów stawowych[2]. Gospodarzem obwodu Parsęty jest Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty w Karlinie.
Od 1997 roku na rzece odbywają się Otwarte Ogólnopolskie Zawody Spinningowe „Salmo Parsęty”. Zawody są jednocześnie zakończeniem sezonu wędkarskiego połowu troci wędrownych i łososi, które właśnie rozpoczynają okres godowy[3].
Port
Od północno-zachodniej krawędzi mostu kolejowego w Kołobrzegu ulicy Solnej, ujściowy odcinek Parsęty został określony jako morskie wody wewnętrzne[4]. Przy ujściu rzeki zlokalizowany jest port morski Kołobrzeg, gdzie Parsęta wraz z Kanałem Drzewnym pełnią funkcję akwatorium i kanału wejściowego do portu. Przy nabrzeżach Parsęty cumują statki wodne.
Hydroenergetyka
Na 53,0 km rzeki pod Rościnem zbudowano małą elektrownię wodną, którą oddano do eksploatacji w 1936 r. Łączna moc elektrowni wynosi 418 kW[5].
We wsi Storkowo w 116,3 km biegu Parsęty zlokalizowana jest mała elektrownia wodna o mocy 20 kW[6].
Na stopniu wodnym w 121,2 km biegu rzeki w osadzie Pustkowie znajduje się mała elektrownia wodna wyposażona w turbinę typu Francisa oraz turbinę skrzydełkową, która ma łączna moc do 35 kW[7].
Remove ads
Ochrona przyrody
Podsumowanie
Perspektywa
Siedliska doliny rzecznej Parsęty są objęte specjalnym obszarem ochrony siedlisk „Dorzecze Parsęty”.
Ustanowiono obręb ochronny, gdzie zabrania się połowu oraz czynności szkodliwych dla ryb, a w szczególności naruszania urządzeń tarliskowych, dna zbiorników i roślinności wodnej, uprawiania sportów motorowodnych i urządzania kąpielisk – w okresie od 20 marca do 31 maja każdego roku. Obręb obejmuje odcinek Parsęty na długości 2830 m od punktu stanowiącego początek Kanału Drzewnego w rejonie miejscowości Budzistowo do mostu kolejowego w Kołobrzegu na ul. Solnej[8].
Na morskich wodach wewnętrznych rzeki Parsęty w granicach portu Kołobrzeg został ustanowiony okresowy obwód ochronny dla troci wędrownej i łososia, który obowiązuje od 15 września do 31 grudnia każdego roku. Wprowadzono ograniczenie w sportowym połowie ryb, polegające na zakazie połowu metodą spinningową na wodach portowych[9].
W ujściu rzeki Parsęty w półkolu zakreślonym promieniem długości 500 m w kierunku morza ze wschodniej głowicy wejścia do portu Kołobrzeg został ustanowiony stały obwód ochronny, gdzie obowiązuje zakaz połowu organizmów morskich[10].
W 1992 roku powołano Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty, zrzeszający 23 gminy w dorzeczu Parsęty i jego sąsiedztwie. Związek przyjął sobie za cel podejmowanie wspólnych przedsięwzięć w zakresie ochrony wód, ziemi, powietrza i krajobrazu oraz ukierunkowywanie rozwoju gospodarczego terenu swoich członków w oparciu o naturalne walory przyrodnicze i środowiskowe[11].
Zostało także powołane Towarzystwo Miłośników Parsęty, które wyznaczyło sobie za cel dążenie do zachowania dziewiczego charakteru Parsęty, naturalnych jej walorów oraz poprawy stanu czystości wody[12].
Jakość wód
Remove ads
Hydronimia
Nazwa rzeki została odnotowana od XIII wieku: Parsandi 1159, Persandi 1179, Perszandi 1184, Persantam 1251, 1283 Persanta 1299 itd. W XVI i XVII wieku pojawiła się pisownia Parsante 1526, (1618), następnie w XIX wieku: Persanta 1880, Persanta, Prośnica 1887[15]. Na polskiej mapie wojskowej z 1937 r. podano polski egzonim Prośnica na oznaczenie rzeki[16]. Nazwę Parsęta wprowadzono urzędowo w 1948 roku, zastępując poprzednią niemiecką nazwę rzeki – Persante[17].
Nie wyjaśniono pochodzenia nazwy rzeki, jednak istnieje kilka hipotez. Najpierw przedstawiano ją jako iliryjską, później bałtycką. Badacze starych języków europejskich przyjmują formę wyjściową Persanta i wyprowadzają ją od indoeuropejskiego pierwiastka *pers– (pryskać) z właściwym hydronimii staroeuropejskiej formantem –anta[18]. Hipoteza słowiańska wywodzi nazwę rzeki od rzeczownika parsę (z fonetyką pomorską), prasłowiańskiego porsę (prosię), zaliczając ją do typu nazw odzwierzęcych (jak np. Bobrza od bóbr). Jednak żadna z hipotez nie wyjaśnia w sposób wyczerpujący etymonu nazwy i jej budowy słowotwórczej[19][15].
Remove ads
Szlak kajakowy
Parsęta jest szlakiem kajakowym. Na odcinku od Białogardu do Kołobrzegu – łatwym, dostępnym dla turystyki masowej. W odcinku górnym i środkowym (do Byszyna) jest to szlak miejscami bardzo trudny i uciążliwy – liczne zwalone drzewa, rozgałęzione wierzby, przewężenia, boczny nurt i gwałtowne zakręty. Konieczne są tu długie przenoski, w tym ponad 50-metrowe[20].
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads