Pełcznica (rzeka)

Pełcznica (Czarnula^[3], niem. Polsnitz, Freiburger Wasser) – rzeka górska w południowo-zachodniej Polsce w woj. dolnośląskim w Sudetach Środkowych, w Górach Wałbrzyskich, Kotlinie Wałbrzyskiej i Pogórzu Wałbrzyskim.

Ten artykuł dotyczy rzeki prawego dopływu Strzegomki. Zobacz też: inne znaczenia.

Pełcznica

Pełcznica
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Lokalizacja	woj. dolnośląskie
Rzeka
Długość	39,95 km
Spadek	8,95‰
Powierzchnia zlewni	68 km²
Źródło
Miejsce	podnóże zachodniego zbocza wzniesienia Borowa po północnej stronie przysiółka Kamionka[1].
Wysokość	558 m n.p.m.
Współrzędne	50°43′14″N 16°16′37″E
Ujście
Recypient	Strzegomka
Miejsce	na zachód od Skarżyc
Wysokość	200,1 m n.p.m.[2]
Współrzędne	50°57′32″N 16°24′51″E
Położenie na mapie powiatu świdnickiego źródło ujście
Położenie na mapie Polski źródło ujście
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego źródło ujście

Rzeka o długości 39,95 km^[4], prawy dopływ Strzegomki^[5], jest ciekiem IV rzędu należącym do dorzecza Odry, zlewiska Morza Bałtyckiego.

Rzeka płynie w województwie dolnośląskim. Jej źródła znajdują się powyżej Wałbrzycha, w Górach Wałbrzyskich, u podnóża zachodniego zbocza wzniesienia Borowa, po północnej stronie przysiółka Rybnicy Leśnej- Kamionka^[1], w pobliżu dzielnicy Glinik Stary, około 558 m n.p.m. Przepływa przez Wałbrzych i Świebodzice, przy czym wałbrzyski odcinek jest częściowo skanalizowany – tzn. na całym odcinku zabudowy miejskiej koryto rzeki stanowi kanał kryty o długości ok. 5,4 km, który kończy się w dzielnicy Stary Zdrój^[6]. Pomiędzy Wałbrzychem a Świebodzicami tworzy Przełom Pełcznicy. Wpada do Strzegomki na jej 43–44 kilometrze, w pobliżu wsi Skarżyce. Koryto rzeki kamienisto-żwirowe słabo spękane i na ogół nieprzepuszczalne z małymi progami kamiennymi, na których w górnym biegu w kilku miejscach występują niewielkie progi. W większości swojego biegu płynie obok drogi, wśród terenów zabudowanych i pól uprawnych. Zasadniczy kierunek biegu rzeki jest północno-wschodni. Jest to rzeka górska odwadniająca ze swymi dopływami zachodnią część Gór Wałbrzyskich oraz odprowadza część wód z Kotliny Wałbrzyskiej i Pogórza Wałbrzyskiego. Rzeka charakteryzuje się niewyrównanymi spadkami podłużnymi i zmiennymi wodostanami, znajduje się na niej szereg progów redukujących spadek.

Pełcznica w Książańskim Parku Krajobrazowym

Większymi dopływami są potoki: Sobięcinka, Poniatówka, Lubiechowski Potok (Lubiechowska Woda) i Szczawnik.

Obecnie Pełcznica toczy wody od I do III klasy czystości. W latach 1946–1996 była zwana przez mieszkańców Wałbrzycha i okolic „Czarną Rzeką”, „Czarną”, „Smródką”, a w Świebodzicach – „Czarnulą”. Powodem było katastrofalne zanieczyszczenie szlamem z odstojników, poflotacyjnych węgla z wałbrzyskich kopalń^[7].