Zmiennoporek szklisty

Zmiennoporek szklisty (Physisporinus vitreus (Pers.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Polyporales)^[1].

Zmiennoporek szklisty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	strocznikowate
Rodzaj	zmiennoporek
Gatunek	zmiennoporek szklisty
Nazwa systematyczna
Physisporinus vitreus (Pers.) P. Karst. Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 48: 324 (1889)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Physisporinus, Meruliaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Gatunek ten opisał w 1796 roku Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Poria vitrea. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Petter Adolf Karsten w 1889 r.^[1]

Ma 22 synonimy. Niektóre z nich:

• Poria adiposa (Berk. & Broome) G. Cunn. 1947
• Rigidoporus vitreus (Pers.) Donk 1966
• Rigidoporus vitreus f. vitreus-subterraneus Domański 1972
• Skeletocutis amorpha f. vitrea Domański, Orloś & Skirg. 1967^[2].

Stanisław Domański w 1965 r. nadał mu polską nazwę podstawnica szklista, Władysław Wojewoda w 1999 r. zmienił ją na zmiennoporek szklisty^[3].

Morfologia

Owocnik

Rozpostarty, kolisty. Sąsiednie owocniki zrastaja się z sobą tworząc duże płaty o długości do 50 cm, na pionowych podłożach często rozpostarto-odgięte, tworzące niby kapelusiki o wymiarach 0,2–0,3 × 0,5–1 × 0,5–1 cm. Takie odchylone nibykapelusiki łatwo dają się od podłoża oderwać. Często mają ryzomorfy o grubości do 3 mm. W stanie świeżym są sztywno-woskowate, nasycone wodą, po wyschnięciu stają się pomarszczone, cienkie, rogowate, twarde i kruche. Powierzchnia hymenialna początkowo wodnistobiała z wyraźnym szarym odcieniem. Miejsce dotknięte zmienia barwę na rdzawobrunatną lub czerwonobrunatną. Po wyschnięciu staje się żółtawa, żółtopłowa lub rudoochrowa. Miąższ o grubości do 3 mm, sztywno-woskowaty, początkowo biały, potem brunatny. Brzeg płonny o szerokości do 3 mm, jaśniejszy, ale na pionowym podłożu na odgiętych kapelusikach pokryty rurkowatym hymenoforem na dolnej stronie^[4].

Cechy mikroskopowe

Rurki o długości 0,5–5 mm, przy brzegu zazwyczaj bardzo płytkie i siatkowate, u owocników pionowo usytuowanych przeważnie nierównej długości, zawsze dłuższe i otwarte. Ostrza rurek ostre, pokryte delikatnym białawym nalotem, później nieco ząbkowane lub nieregularnie kolczaste, początkowo szarobiałe, w końcu koloru drewna. Pory drobne, o średnicy 0,1–0,2(0,3) mm, w liczbie od 3 do 8 na 1 mm, koliste lub nieco podłużne. Zarodniki prawie kuliste, o nieco zaostrzonej podstawie, zwykle z 1 dużą gutulą, bezbarwne lub nieco żółtawe, gładkie^[4].

Występowanie i siedlisko

Podano występowanie zmiennoporka szklistego w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Azji i na Nowej Zelandii. Najwięcej stanowisk podano w Europie^[5]. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył dość liczne stanowisko tego gatunku w Polsce^[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów^[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[7].

Nadrzewny grzyb saprotroficzny, rzadko słaby pasożyt. Występuje w lasach, czasami także w parkach na martwym drewnie drzew zarówno liściastych, jak iglastych: sosna, buk, jesion wyniosły, wierzba biała, rzadko na żywych pniach^[3]. Rozwija się głównie na leżących na wilgotnej ziemi pniach drzew w lasach, ocembrowanych drewnem studniach, drewnianych obudowach ziemnych, w kopalniach^[4].