Pieczarka urynowa

Systematyka i nazewnictwo

Podsumowanie

Perspektywa

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1938 r. Julius Schäffer i Friedrich Alfred Møller, nadając mu nazwę Psalliota urinascens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w 1951 r. Rolf Singer^[1].

Niektóre synonimy naukowe:

Agaricus albertii Bon 1988
Agaricus crocodilinus var. stramineus (Jul. Schäff. & F.H. Møller) Hlaváček 1976
Agaricus macrosporus (F.H. Møller & Jul. Schäff.) Pilát 1951
Agaricus macrosporus var. stramineus (Jul. Schäff. & F.H. Møller) Bon 1985
Agaricus schaefferianus Hlaváček 1987
Agaricus schaefferianus Hlaváček 1987
Agaricus stramineosquamulosus Rauschert 1992
Agaricus stramineus (Jul. Schäff. & F.H. Møller) Singer 1951
Agaricus substramineus Courtec. 1985
Agaricus villaticus Brond. 1830
Fungus villaticus (Brond.) Kuntze 1898
Pratella campestris var. villatica (Brond.) Gillet 1878
Pratella villatica (Brond.) Gillet 1884
Psalliota arvensis subsp. macrospora F.H. Møller & Jul. Schäff. 1938
Psalliota arvensis var. villatica (Brond.) Cleland & Cheel 1918
Psalliota campestris var. villatica (Brond.) Cheel 1913
Psalliota macrospora (F.H. Møller & Jul. Schäff.) F.H. Møller 1951
Psalliota straminea Jul. Schäff. & F.H. Møller 1938
Psalliota urinascens Jul. Schäff. & F.H. Møller 1938^[2].

Polską nazwę pieczarka urynowa zarekomendowała Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego w 2025 r.^[3] Gatunek ten opisywany był także jako pieczarka słomkowa oraz pieczarka słomkowożółta^[4]^[5]^[6]. W niektórych opracowaniach (m.in. w checklist W. Wojewody) opisywany jest jako pieczarka wielkozarodnikowa (Agaricus macrosporus (F.H. Møller & Jul. Schäff.) Pilát)^[4], jednak według Index Fungorum jest to synonim Agaricus urinascens^[2].

Remove ads

Morfologia

Kapelusz

Za młodu półkulisty, później wypukły do płaskiego; biały, mięsisty, przy nacisku powoli przebarwiający się na żółto; z wierzchu delikatnie jedwabisto-łuseczkowaty. Średnicy 15–25 cm, a nawet do 50 cm^[6]^[7].

Blaszki

Początkowo szare potem purpurowobrązowe; gęste, nie przyrośnięte do trzonu^[6].

Trzon

Mocny i bardzo gruby, dosyć krótki, z delikatnie kosmkowatą powierzchnią; z pierścieniem bardzo szerokim, grubym, początkowo odstającym poziomo, o ząbkowanym brzegu; niżej żółtawy.

Miąższ

Biały, na przekroju w trzonie wolno przebarwia się na pomarańczowo lub czerwonawo; smak łagodny, słaby zapach anyżku^[6].

Wysyp zarodników

Ciemny, purpurowobrązowy. Zarodniki eliptyczne, gładkie, o rozmiarach 8,5–12,5 × 5,5–6,5 µm, bez pory rostkowej^[6].

Gatunki podobne

Może być mylony ze śmiertelnie trującymi muchomorami, na przykład z muchomorem zielonawym, czyli sromotnikowym (Amanita phalloides), czy też z muchomorem wiosennym (Amanita verna) bądź z muchomorem jadowitym (Amanita virosa). Podobna jest również blisko spokrewniona, jadalna pieczarka biaława (Agaricus arvensis), która ma mniejsze zarodniki oraz trująca pieczarka karbolowa (Agaricus xanthoderma)^[6].

Remove ads

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i na Nowej Zelandii^[8]. Jest dość rzadki, miejscami rozpowszechniony^[6]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[9]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii i Norwegii^[4].

Naziemny grzyb saprotroficzny. Owocniki od sierpnia do października, przeważnie na skrajach lasów, w miejscach trawiastych (na łąkach, pastwiskach), zwłaszcza w średnich górach i w Alpach^[6].

Pieczarka urynowa

Systematyka i nazewnictwo

Morfologia

Występowanie i siedlisko

Znaczenie

Przypisy

Wikiwand - on