Poldowski

Poldowski – pseudonim brytyjskiej kompozytorki i pianistki Régine Wieniawski^[1] (ur. 16 maja 1879, zm. 28 stycznia 1932 w Londynie), córki polskiego skrzypka i kompozytora Henryka Wieniawskiego. Niektóre z jej wczesnych prac zostały opublikowane pod nazwiskiem Irène Wieniawska. Żona sir Aubreya Deana Paula, 5 baroneta (1869-1961). Jej nazwisko pojawia się w wielu formach:

• Régine Wieniawski
• Irène Wieniawska
• Irene Regina Wieniawski or Wieniawska
• Lady Dean Paul
• Lady Irene Dean Paul
• Lady Irene Poldowski Paul
• (Madame) Poldowski, Poldowsky or Poldowska.

Poldowski

Régine Wieniawski

Data i miejsce urodzenia	16 maja 1879 Ixelles
Data i miejsce śmierci	28 stycznia 1932 Londyn
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytorka pianistka
Powiązania	Henryk Wieniawski

Biografia

Rodzina

Régine Wieniawski urodziła się 16 maja 1879 roku w mieście Ixelles w Brukseli, gdzie jej ojciec, polski skrzypek i kompozytor, Henryk Wieniawski, osiadł podczas pracy w konserwatorium w Brukseli. Jej matka, Angielka, Isabelle Bessie-Hampton^[2], była siostrzenicą irlandzkiego pianisty i kompozytora George’a A. Osborne’a (uczył się pod kierunkiem Johanna Petera Pixisa, François-Josepha Fétisa i Fryderyka Kalkbrennera; był bliskim przyjacielem Fryderyka Chopina i Berlioza) i członkiem Londyńskiej rodziny powiązanej z Rossinim, Meyerbeerem, Jenny Lind, Michaelem Williamem Balfe i Antonem Rubinsteinem. Otrzymała imię Régine na cześć babki, matki Henryka Wieniawskiego Reginy Wolf, córki warszawskiego lekarza i siostry zamieszkałego w Paryżu pianisty i kompozytora Edwarda Wolffa.

Czasami można się spotkać się z informacją, że Régine urodziła się kilka tygodni po śmierci ojca. Prawdopodobnie błąd ten spowodowały niektóre wczesne źródła, które podają, że urodziła się w maju 1880 roku, a nie w maju 1879 roku (jej ojciec zmarł 31 marca 1880 r. w Moskwie, podczas trasy koncertowej, kiedy Irene miała zaledwie dziesięć miesięcy).

Eleonora Oesterreicher

Józef Wolff

Herszek Mayer Helman

Gitla Aronowicz Kielmanowicz

Edward Wolff

Regina Wolff

Tadeusz Wieniawski

Józef Wieniawski

Isabelle Bessie-Hampton

Henryk Wieniawski

Julian Wieniawski

Konrad Wieniawski

Aleksander Wieniawski

Régine Wieniawski

Antoni Wieniawski

Maria Pia Ejsmond

Adam Tadeusz Wieniawski

Stanisław Ejsmond

Julian Ejsmond

Kariera

Informacje na temat jej wykształcenia muzycznego zawierają wiele niewiadomych. Początkowo uczyła się gry na fortepianie u Miss Ellis. Powiedziała swoim biografom, że wstąpiła do konserwatorium brukselskiego w wieku 12 lat, gdzie uczyła się gry na fortepianie u Pierre’a Storcka i kompozycji u François-Auguste’a-Gevaerta. Później kontynuowała naukę w Londynie u Michaela Hambourga i Percy’ego Pitta. Po ślubie pojechała do Paryża, by uczyć się u André Gedalge’a, a po śmierci pierwszego dziecka uczyła się u Vincenta d’Indy’ego w Schola Cantorum de Paris^[3][4][5]. Jej nazwisko nie figuruje jednak w żadnych dokumentach konserwatorium brukselskiego.

W 1887 roku, w wieku ośmiu lat, została przedstawiona i zaprzyjaźniła się z Nellie Melbą, a następnie zadebiutował w La Monnaie. W 1893 roku, w wieku 14 lat, publicznie wykonała kilka swoich własnych utworów. Była sąsiadką Octave Mausa, jej pieśni Cortège i Cythère były poświęcone Mausowi i jego żonie Madeleine.

W roku 1896 Régine Wieniawski i jej matka przeniosły się do Londynu. Tam opublikowała kilka wczesnych dzieł pod nazwiskiem Irène Wieniawska. w 1901 roku wyszła za mąż za potomka 1. księcia Marlborough, sir Aubreya Edwarda Henry’go Dean Paula^[6], 5 baroneta^[7] (19 października 1869 – 16 stycznia 1961 roku)^[8], którego przestawiła jej Nelly Melba. W ten sposób została Lady Dean Paul i otrzymała obywatelstwo brytyjskie. Nadal publikowała dzieła jako „Irène Wieniawska”. Z mężem miała troje dzieci:

• Aubreya Donalda Fitzwarrena Severina Deana Paula (1902-1904)
• Sir Briana Kennetha „Nappera” Deana Paula, 6 baroneta (1904-1972)^[9] – artystę amatora, muralistę, opiumistę. Jego portret namalował Lucian Freud^[10].
• Brendę Irene Isabelle Dean Paul (1907-1959) – znaną aktorkę kina niemego, stałą bywalczynię wraz ze swym bratem Koktajlów z Elvirą w londyńskim nocnym klubie Gargoyle, heroinistkę. aresztowaną pod zarzutem przechowywania narkotyków. Przebywała w więzieniu Holloway. Zmarła z przedawkowania narkotyków w swoim mieszkaniu. Przypuszcza się, że ona i jej matka były lesbijkami i że Poldowski była również uzależniona od morfiny)^[11][12] członkinię bohemy artystycznej Bright White People^[13][14].

Wczesna śmierć pierworodnego syna załamała Lady Dean Paul i ostatecznie doprowadziła do rozpadu jej małżeństwa. Zainspirowało również powstanie trzech utworów: pieśni Soir, Berceuse d’Armorique i Berceuse pour l’enfant mourant na skrzypce i fortepian (Kołysanki dla umierającego dziecka).

Następnie przyjęła pseudonim Poldowski^[15]. W marcu 1911 roku wróciła do Brukseli, by wziąć udział w serii koncertów w „La Libre Esthétique”, którą organizował jej dawny przyjaciel Octave Maus. Charles Van den Borren chwalił jej dzieła jako „szczególne ze względu na rzadko spotykaną oryginalność, świadczące o indywidualnej osobowości”^{[potrzebny przypis]}.

Angielski tenor Gervase Elwes zaprezentował jej pieśni do słów Paula Verlaine’a na angielskiej scenie w 1912 roku, w Queen's Hall. Pieśni te były wówczas bardzo modne w Paryżu, a ich prezentacja wywarła ogromne wrażenie na angielskiej publiczności. Elwes był pod wrażeniem jej muzyki już odkąd po raz pierwszy zetknął się z nią prawie 20 lat wcześniej, w 1893 roku w Brukseli. Czuł, że pokazali „wielką oryginalność i jak na wiek kompozytorki, doskonały warsztat”. Elwes spotkał się z Poldowski ponownie w 1903 roku w Brukseli; poświęciła mu wtedy dwa utwory. Koncert prezentujący jej pieśni planowany w USA w 1921 roku odwołano, ponieważ Elwes zginął w wypadku kolejowym w Bostonie.

Wiosną 1912 roku przeprowadziła się do Brukseli, kiedy to królowa Belgii Elżbieta wyraziła pragnienie, by usłyszeć artystkę. Towarzyszyła Émile’owi Chaumontowi podczas premiery swojej Sonaty skrzypcowej d-moll, którą zadedykowała Octave’owi Mausowi. Następnie występowała w Paryżu z bliskim przyjacielem, francuskim pianistą Lazare’em Lévym, z którym poznała się w klasie fortepianu Miss Ellis. W 1923 Lévy zaprezentował po raz pierwszy jej utwór na fortepian solo zatytułowany Caledonian market. W styczniu 1912 r. jej przyjaciel Henry Wood prowadził premierę jej Suite miniature i Nocturnes podczas Koncertów Niedzielnych. W 1913 roku wróciła do Brukseli, żeby po raz ostatni towarzyszyć Jane Bathori-Engels w czterech pieśniach do słów Verlaine’a.

W 1916 Poldowski i jej rodzina przeszli na rzymski katolicyzm.

W 1919 roku, w Queen’s Hall, Henry Wood towarzyszył kompozytorce na premierze jej utworu fortepian i orkiestrę „Pat Malone’s Wake”.

Kompozytorka poważnie zachorowała jesienią 1913 roku. W sierpniu 1919 Poldowski przeniosła się do USA, gdzie opublikowała swoją „operę symfoniczną” Silence mimo poważnych problemów finansowych. Rozwiodła się z mężem w 1921 roku.

W 1922 wróciła do Londynu. Do grona jej stałych gości zaliczali się dramaturg Alfred Sutro, mezzosopranistka Marguerite d'Alvarez, dyrygent Eugène Goossens, syn, klawesynistka Violet Gordon-Woodhouse, skrzypek Paweł Kochański i kompozytor George Gershwin^[16].

Zainicjowana przez nią w 1923 roku seria koncertów południowych w Hyde Park Hotel w Londynie, znana jako Międzynarodowe koncerty La Libre Esthétique, przyciągała takich artystów jak Arthur Rubinstein, Jacques Thibaud i London String Quartet. Otworzyła także butik z modą haute couture, który przygotował kilka kreacji dla brytyjskiej rodziny królewskiej. W 1925 podczas tournee po Hiszpanii otrzymała w prezencie diamentową bransoletkę od króla i królowej Hiszpanii.

Zachorowała na poważne zapalenie płuc, jej prawe płuco zostało usunięte, a ona sama zmarła na atak serca.

Muzyka

Poldowski była utalentowaną kompozytorką pieśni. Jej styl pokazuje silny wpływ Claude’a Debussy’ego. Opracowała 22 francuskie teksty Paul Verlaine’a, a także teksty angielskie Williama Blake’a, W.B. Yeats, Alfreda, Lorda Tennysona i innych.

Twórczość

Pieśni do tekstów Paula Verlaine’a

• Trois mélodies sur des poésies de Paul Verlaine
  • 1. Dimanches d’avril
  • 2. Bruxelles
  • 3. En sourdine
• À Clymène
• A poor young shepherd
• Brume
• Circonspection
• Colombine
• Cortège
• Crépuscule du soir mystique
• Cythère
• Dansons la gigue!
• Effet de neige
• Fantoches
• Impression fausse
• L’attente
• Le faune
• L’heure exquise
• Mandoline
• Spleen
• Sur l’herbe
• Nous deux (Donc, ce sera par un clair jour d’été)

Pieśni do tekstów innych autorów

• Berceuse d’Armorique (Anatole le Braz)
• Dans une musette (Marie Closset)
• Down by the Salley Gardens (W. B. Yeats)
• La passante (do własnego tekstu)
• Nocturne (des cantilènes) (Jean Moréas)
• Pannyre aux talons d’or (Albert Victor Samain)
• Sérénade (Adolphe Ratté)
• Soir (Albert Victor Samain)

Pozostałe dzieła

Zaliczają się do nich:

• Silence
• Laughter
• Nocturnes
• Tenements
• Pat Malone’s Wake
• Suite miniature de chansons à danser^[17][18]
• Caledonian Market
• The Hall of Machinery – Wembley
• Sonatina
• Study
• Violin Sonata in D minor
• Berceuse de l’Enfant mourant
• Largo
• Phryne
• Tango^[19]; nagrane przez Jaschę Heifetza^[20]

Wiele z jej większych dzieł zaginęło. Pełny katalog dzieł zawierający również utwory niepublikowane, sporządzony przez Davida Mooneya, dostępny jest w SMI Music Theses Register^[21].

Twórczość

• Tango – Jascha Heifetz, violin ; Emanuel Bay, piano (nagranie 1946, RCA)
• Poldowski, mélodies [27 utworów] – Élise Gäbele, sopran; Philippe Riga, fortepian; Sylvain Cremers, obój miłosny (2006, Musique en Wallonie MEW 0741)^[22]
• A Verlaine songbook [5 utworów] – Carolyn Sampson, sopran; Joseph Middleton, fortepian (2016, SACD BIS Records)^[23]
• Poldowski Art’songs [23 utworów] – Angelique Zuluaga, sopran; Gwendolyn Mok, fortepian; Ryan Zwahlen, obój miłosny; Alexsander String Quartet (2016 Delos DE 3538)^[24]
• Poldowski re/imagined, 22 mélodies sur les poèmes de Paul Verlaine – Ensemble 1904: Jazmin Black-Grollemund, sopran; Angélique Charlopain, skrzypce; Jérémie Decottignies, kontrabas; David Jackson, fortepian i aranżacje (2016, Resonus Classics RES10196)^[25][CD booklet]
• Irena Regina Wieniawska vel Poldowski - utwory na skrzypce i fortepian / works for violin and piano - Art Chamber Duo - Jarosław Pietrzak - skrzypce, Julita Przybylska-Nowak - fortepian (2020, Grantor CMP, GCD 003)