Powiat jarosławski

Powiat jarosławski – powiat w Polsce (województwo podkarpackie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Jarosław. Powiat położony jest we wschodniej części województwa podkarpackiego, w Przemyskiem^[2].

Ten artykuł dotyczy współczesnego powiatu. Zobacz też: powiat jarosławski w II Rzeczypospolitej.

Powiat jarosławski

powiat
XVI-wieczna kamienica Orsettich w Jarosławiu - siedziba Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
TERC	1804
Siedziba	Jarosław
Starosta	Kamil Dziukiewicz
Powierzchnia	1029,15 km²
Populacja (31.12.2023) • liczba ludności	116 192[1]
• gęstość	113 os./km²
Urbanizacja	37,74%
Tablice rejestracyjne	RJA
Adres urzędu: ul. Jana Pawła II 17 37-500 Jarosław
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich 2 Liczba gmin miejsko-wiejskich 1 Liczba gmin wiejskich 8
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Budynek Starostwa Powiatowego

Graniczy z rejonem jaworowskim obwodu lwowskiego .

Historycznie należy do ziemi przemyskiej Rusi Czerwonej, na granicy z ziemią bełską (powiat lubaczowski).

W całości pokrywa się z urzędem rejonowym w Jarosławiu 1996–1998 w woj. przemyskim 1975-1998.

Około 116 tys. ludności, a jego powierzchnia stanowi 5,8% powierzchni województwa.

Znajduje się wśród 21 powiatów ziemskich województwa podkarpackiego na miejscach:

• Ludność – 4. miejsce
• Powierzchnia – 6. miejsce
• Gęstość zaludnienia – 11. miejsce

W latach 1856–1866 i 1954–1961 na terenie obecnych powiatów: jarosławskiego, przemyskiego i lubaczowskiego istniał powiat radymniański z siedzibą w Radymnie.

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejskie: Jarosław, Radymno
• gminy miejsko-wiejskie: Pruchnik
• gminy wiejskie: Chłopice, Jarosław, Laszki, Pawłosiów, Radymno, Rokietnica, Roźwienica, Wiązownica
• miasta: Jarosław, Pruchnik^[3], Radymno

Władze powiatu

• Przewodnicząca Rady Powiatu – Grażyna Strzelec
  • Wiceprzewodniczący Rady Powiatu – Tomasz Kulesza
  • Wiceprzewodnicząca Rady Powiatu – Magdalena Rożek
• Starosta Powiatu – Kamil Dziukiewicz
  • Wicestarosta Powiatu – Krzysztof Cebulak
  • Członek Zarządu – Barbara Stawarz
  • Etatowy Członek Zarządu - Andrzej Wyczawski
  • Członek Zarządu – Marcin Zaborniak

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 grudnia 2014):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	121 795	100	62 383	51,22	59 412	48,78
Miasto	47 976	39,39	25 247	20,73	22 729	18,66
Wieś	73 819	60,61	37 136	30,49	36 683	30,12

▶Wieś vs ▶miasto

Ogółem (▶k, ▶m)

Miasto (▶k, ▶m)

Wieś (▶k, ▶m)

Piramida wieku mieszkańców powiatu jarosławskiego w 2014 roku^[4]

Gminy powiatu jarosławskiego

Stan: na 31 grudnia 2014 rok
Źródła: Główny Urząd Statystyczny

Gmina	Powierzchnia gminy	Ludność gminy	Gęstość zaludnienia
–	km²	os.	os./km²
Gmina miejska
Jarosław	34,61	38 796	1121
Radymno	13,62	5433	399
Gminy miejsko-wiejskie
Pruchnik	78,26	9825	126
Gminy wiejskie
Chłopice	49,11	5610	114
Jarosław	114,05	13 137	115
Laszki	137,85	7035	51
Pawłosiów	47,49	8385	177
Radymno	182,44	11 435	63
Rokietnica	57,35	4374	76
Roźwienica	70,69	6185	87
Wiązownica	243,86	11 580	47

Kościoły i związki wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki: 63 parafie
• Kościół greckokatolicki: 2 parafie
• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny: 2 parafie
• Kościół Zielonoświątkowy: zbór
• Świadkowie Jehowy: dwa zbory^[5]
• Świecki Ruch Misyjny „Epifania”: zbór

Środowisko geograficzne

Region jarosławski leży niemal w całości we wschodniej części Kotliny Sandomierskiej i tylko jego południowe krańce sięgają pasma pierwszych wzniesień Pogórza Karpackiego, tzw. Pogórzem Dynowskim. Rozległy obszar Kotliny Sandomierskiej dzieli się na szereg mezoregionów. Omawiany teren mieści się na Podgórzu Rzeszowskim i Płaskowyżu Tarnogrodzkim, przedzielonym Doliną Dolnego Sanu. Podgórze Rzeszowskie, zwane niekiedy Podgórzem Jarosławskim, obejmuje południowo-zachodnią część regionu. Tworzy je obszar łagodnych wzniesień stanowiący teren przejściowy pomiędzy Kotliną Sandomierską a Pogórzem Dynowskim, ciągnący się szerokim łukiem od Rzeszowa, aż po Przemyśl. Podgórze Rzeszowskie zbudowane jest z kilku pasm wzniesień, których wysokość wzrasta od północy ku południowi. W okolicach Jarosławia wzniesienia mają wysokość 210–240 m n.p.m., na linii Pruchnik–Rokietnica osiągają wysokość 240–280 m n.p.m. W tej części rzeźba Podgórza jest bardziej urozmaicona, wysokości względne są znacznie większe, a nachylenie stoków bardziej strome. W wielu miejscach wzniesienia poprzecinane są charakterystycznymi dla obszarów lessowych głębokimi wąwozami (parowami), zw. wądołami. Rozłożyste wyniosłości rozdzielają doliny kilku rzeczek i licznych strumieni, największe z nich to Mleczka oraz Łęg Rokietnicki. Próg Podgórza podnosi się stromą krawędzią 20–30 m ponad płaską dolinę Sanu, co uwidacznia się szczególnie w okolicach Jarosławia. Na wschód od doliny Sanu, aż po wał Roztocza, rozpościera się Płaskowyż Tarnogrodzki. Powierzchnię tego mezoregionu kształtują obszerne faliste płaskowyże (wysoczyzny) wyniesione 220–280 m n.p.m., przy wysokościach względnych sięgających 30–60 m oraz rozległe obniżenia. Wysokość Płaskowyżu podnosi się stopniowo w kierunku wschodnim. Dalej od doliny Sanu wysoczyzny stają się wyższe i bardziej wyraziste. Krajobraz urozmaicają piaszczyste wały i pagóry wydmowego pochodzenia, zwane górami, z którymi kontrastują często podmokłe doliny i obniżenia. Północną stroną Płaskowyżu przewija się rzeka Lubaczówka, meandrująca pośród płytkiej podmokłej doliny, wpadająca do Sanu w rejonie Manasterza. Przez część południową płynie rzeczka Szkło, uchodząca do Sanu nieopodal Wysocka.

Warunki klimatyczne

Powiat jarosławski położony jest niemal w całości w strefie klimatycznej nizinnej, tylko część południowo-zachodnia pozostaje w zasięgu klimatu podgórskiego. Z reguły występują tu długie i upalne lata, ciepłe i słoneczne jesienie oraz niezbyt ostre zimy. W okolicy Jarosławia średnie dobowe temperatury powietrza w okresie lata wynoszą +17, +18 °C (lipiec, sierpień), podczas zimy −5, −3 °C (styczeń, luty). Okres wegetacyjny jest tu stosunkowo długi, przeciętnie trwa 224 dni w roku – od 29 marca do 9 listopada. Na okres ten przypada około 86% dni pogodnych. Roczna suma opadów wynosi w Jarosławiu około 620 mm, na południowo-zachodnim krańcach dawnego powiatu osiąga 750 mm. Stosunkowo najmniejsze opady występują w okresie zimy, największe podczas miesięcy letnich (lipiec – sierpień). Czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi średnio dla całego obszaru około 70 dni – nieco dłuższy jest w okolicach podgórskich. Przy normalnych warunkach zimowych średnia grubość pokrywy śnieżnej sięga 10–30 cm. W poszczególnych częściach powiatu występuje nieznaczne lokalne zróżnicowanie klimatyczne wynikające z położenia i ukształtowania terenu, stopnia zalesienia i kierunku wiatrów. Najkorzystniejsze warunki klimatyczne istnieją w południowo-zachodniej części regionu.

Gospodarka

Powiat jarosławski jest powiatem rolniczo-przemysłowym, z przemysłem skoncentrowanym przede wszystkim w Jarosławiu. Teren powiatu obfituje w surowce mineralne: bogate złoża gazu ziemnego, surowce ilaste, wapienne i kruszywa. Posiada również znaczne zasoby wód podziemnych i powierzchniowych oraz wody mineralne.

Transport

• A4E40 Autostrada A4 (E40): granica państwa – Jędrzychowice – Wrocław – Katowice – Kraków – Rzeszów – KorczowaKorczowa – granica państwa
• 77 Droga krajowa nr 77: Lipnik – Sandomierz – Nisko – Jarosław – Przemyśl
• 94 Droga krajowa nr 94: Zgorzelec – Legnica – Wrocław – Opole – Bytom – Kraków – Tarnów – Rzeszów – Jarosław – Korczowa
• 865 Droga wojewódzka nr 865: Jarosław – Bełżec
• 867 Droga wojewódzka nr 867: Sieniawa – gmina Wiązownica – Oleszyce – Lubaczów – Hrebenne
• 870 Droga wojewódzka nr 870: Sieniawa – SzówskoSzówsko
• 880 Droga wojewódzka nr 880: Jarosław – PruchnikPruchnik
• 881 Droga wojewódzka nr 881: Sokołów Małopolski – Łańcut – Kańczuga – PruchnikPruchnik – Żurawica

Partnerzy zagraniczni

Rejon jaworowski

Powiat Salzland

Rejon trocki

Rejon oknicki

Miasto Połock

Starostowie jarosławscy

• Mieczysław Kasprzak (1999–2001) (PSL)
• Franciszek Strzępek (2001–2002) (PSL)
• Tomasz Oronowicz (2002–2006) (PSL)
• Tadeusz Chrzan (2006–2010) (PiS)
• Jerzy Batycki (2010–2014) (PSL)
• Tadeusz Chrzan (2014–2019) (PiS)
• Stanisław Kłopot (2019–2024) (PiS)
• Kamil Dziukiewicz (od 2024) (PiS)

Sąsiednie powiaty

• powiat przemyski
• powiat przeworski
• powiat lubaczowski

Zobacz też

• Powiat radymniański