Priapizm

Priapizm, ciągotka (łac. priapismus, z gr. πριαπισμός = wzwód) – objaw chorobowy polegający na występowaniu długotrwałego, bolesnego wzwodu członka, który nie jest związany z podnieceniem lub pobudzeniem seksualnym. Nazwa priapizm wywodzi się od starożytnego boga Priapa, którego wizerunki przedstawiały mężczyznę z członkiem w stanie erekcji.

Bolesny wzwód prącia (priapismus)

priapismus
Specjalizacja	urologia, andrologia
Klasyfikacje
ICD-10	N48.3 Bolesny wzwód prącia (priapismus)
DiseasesDB	25148
OMIM	176620

Fresk przedstawiający boga Priapa, Casa Dei Vettii, Pompeje.

Przyczyny i patomechanizm

Istnieją dwa zasadnicze mechanizmy powstawania priapizmu:

• niskoprzepływowy (zastoinowy; żylno-okluzyjny), który jest stanem nagłym wymagającym interwencji urologicznej
• wysokoprzepływowy.

Priapizm niskoprzepływowy najczęściej jest idiopatyczny. Może być związany ze stosowaniem niektórych leków (w tym leków do ciał jamistych – papaweryny^[1][2], alprostadylu^[3][4]), a także może być powiązany z chorobami hematologicznymi^[5], zwłaszcza anemią sierpowatą, białaczkami, talasemiami i chorobą Fabry’ego, nocną napadową hemoglobinurią.

W trakcie stosowania niektórych innych grup leków donoszono o występowaniu priapizmu, są to: leki przeciwnadciśnieniowe^[6], przeciwpsychotyczne (np.: chloropromazyna, klozapina)^[6][7], przeciwdepresyjne (głównie trazodon)^[6][8], przeciwkrzepliwe (heparyna)^[6] oraz substancje uzależniające czy narkotyczne (alkohol i kokaina)^[5][9]. Również jad niektórych zwierząt może prowadzić do długotrwałego wzwodu członka (wałęsak brazylijski)^[10][11]. Priapizm jest także jednym z objawów urazu kręgosłupa z uszkodzeniem rdzenia kręgowego^[12].

Priapizm typu wysokoprzepływowego powstaje zwykle w następstwie urazu okolicy krocza, rzadziej jest idiopatyczny, a całkiem wyjątkowo występuje w przebiegu anemii sierpowatokrwinkowej.

Analiza 230 przypadków priapizmu wykazała, że w 1/3 ma podłoże idiopatyczne, w 21% uzależniony jest od przyjmowanych leków i alkoholu, u 12% chorych przyczyną patologicznego wzwodu jest uraz krocza, natomiast 11% stanowią przypadki priapizmu w przebiegu niedokrwistości sierpowatokrwinkowej^[13].

Leczenie[14]

Priapizm typu niskoprzepływowego

Aspiracja krwi z ciał jamistych i przepłukanie ich solą fizjologiczną. Jeżeli po dwukrotnej próbie tego typu leczenia brak jest efektu, wówczas należy zastosować powtarzane iniekcje leków o działaniu α-adrenomimetycznym (adrenaliny, noradrenaliny, metaraminolu, fenylefryny lub efedryny) do ciał jamistych. Przy niepowodzeniu leczenia zachowawczego alternatywą jest leczenie chirurgiczne.

Priapizm typu wysokoprzepływowego

Jeżeli przyczyną jest uszkodzenie tętnicy głębokiej prącia, z wytworzeniem przetoki tętniczo-jamistej to polecanym sposobem leczenia jest zastosowanie wybiórczej embolizacji uszkodzonej tętnicy.

Zobacz też

• erekcja pośmiertna