Pyszczak hełmiasty

Pyszczak hełmiasty^[3] (Cyphotilapia frontosa) – gatunek słodkowodnej ryby z rodziny pielęgnicowatych (Cichlidea). Bywa hodowana w akwariach.

Pyszczak hełmiasty

Cyphotilapia frontosa[1]
(Boulenger, 1906)
Samiec
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Podgromada	promieniopłetwe
Rząd	okoniokształtne
Rodzina	pielęgnicowate
Podrodzina	Pseudocrenilabrinae
Plemię	Cyphotilapini
Rodzaj	Cyphotilapia
Gatunek	pyszczak hełmiasty
Synonimy
Cyphotilapia frontosus (Boulenger, 1906) Paratilapia frontosa Boulenger, 1906 Pelmatochromis frontosus (Boulenger, 1906)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski

Występowanie

Jest endemitem spotykanym na wielu stanowiskach północnej części afrykańskiego jeziora Tanganika^[4][5].

Charakterystyka

Charakterystyczny garb na głowie samca. Poniżej oka widoczna niebiesko błyszcząca plama

Ciało silnie wygrzbiecone. Charakterystyczny czołowy garb (hełm) utworzony z tkanki tłuszczowej^[5][6], zazwyczaj dobrze wykształcony u starszych samców. Na szaro-białym lub niebiesko-szarym tle występują pionowe, ciemne pasy w liczbie 5–7 (ich liczba zależna jest od odmiany)^[5]. Pierwsza pręga przebiega za pokrywami skrzelowymi, a ostatnia przez nasadę płetwy ogonowej. Poniżej oka znajduje się niebiesko błyszcząca plama^[5]. Ubarwienie ciała może ulegać zmianie w zależności od nastroju i kondycji ryb. Długość ciała 20–35^[6] cm.

Opis

Spokojna, łagodna^[6], a nawet płochliwa. Nie wykazuje agresji, ani terytorializmu. Niszczy delikatne rośliny.

Dymorfizm płciowy – samiec z reguły większy i z wyraźniej zarysowanym czołowym garbem, ma dłuższe końcówki płetw: grzbietowej, odbytowej i piersiowych^[5].

Warunki w akwarium

Zalecane warunki w akwarium
Zbiornik
Temperatura wody	24–27°C[6]
Twardość wody	8–25°n
Skala pH	7,3–8,8[6] (o niskiej zawartości azotanów)
Pokarm
Uwagi	W temperaturze powyżej 29 °C ryby mogą zginąć[6]

Wymagania hodowlane

Dobierają się w stada haremowe – kilka samic przypada na jednego samca. Dlatego zbiornik powinien być bardzo duży, raczej powyżej 500 l. W mniejszych zbiornikach spłoszone ryby odbijają się od ścian w czasie ucieczki, co może spowodować poważne okaleczenia. Wymagana jest wolna przestrzeń do pływania i odsłonięte miejsca, w których ryby mogą odbywać tarło^[6]. Istotne jest, aby każda ryba mogła znaleźć sobie kryjówkę. Wystrój akwarium charakterystyczny dla biotopu tanganikańskiego – litoral skalny. Rośliny nie są konieczne. W naturalnych warunkach przebywają w środowiskach skalnych ubogich w roślinność.

Rozmnażanie

Pyszczak hełmiasty osiąga dojrzałość płciową ok. 2–3 roku życia. Samica składa od 25 do 100 jaj. Średnica jaja wynosi 5–6 mm (przy liczbie około 50 złożonych jaj)^[5]. Cyphotilapia frontosa jest typowym pyszczakiem – inkubuje w pysku ikrę, a następnie młode przez 54 dni. W tym czasie może pobierać pokarm. Młode wypuszczone z pyska matki osiągają długość ponad 22 mm i są w pełni samodzielne^[5].

Odżywianie

W naturze pyszczak hełmiasty żywi się małymi skorupiakami, mięczakami wydobywanymi z dna, larwami owadów, rzadko mniejszymi rybami^[5]. W akwarium jedzą dżdżownice, drobne ryby, krewetki, kryla, ochotkę, wodzienia, mięso drobiowe. Ich pokarm można uzupełniać gotowanym makaronem w niedużych ilościach. Pyszczak hełmiasty niechętnie pobiera pokarm pływający pod powierzchnią wody. W naturze dorosłe osobniki żerują na dużych głębokościach – do 40 m (niektórzy autorzy podają głębokość 60–120 m^[2]), a narybek do około 10^[5] m.

Ochrona gatunku

Rosnące zainteresowanie akwarystów i jego przełowienie uważane jest za jeden z głównych czynników zagrażających temu gatunkowi^[2].

Zobacz też

• Słodkowodne ryby akwariowe.