Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Rogoźno
miasto w województwie wielkopolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Rogoźno (niem. Rogasen) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie obornickim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Rogoźno. Położone na Pojezierzu Wielkopolskim, nad rzeką Wełną i jeziorem Rogoźno.
31 grudnia 2012 r. miasto miało 11 345 mieszkańców[2].
Miasta Stare Rogoźno i Nowe Rogoźno były miastami królewskimi Korony Królestwa Polskiego[3]. Rogoźno należące do starostwa rogozińskiego, pod koniec XVI wieku leżało w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[4]. W okresie II Rzeczypospolitej oraz w latach 1945–1975 miasto administracyjnie należało do województwa poznańskiego, a od 1975 do 1998 do województwa pilskiego.
Remove ads
Położenie
Rogoźno położone jest nad rzekami Wełną i Małą Wełną oraz nad jeziorem Rogoźno (długie 4750 m, szerokie 350 m, 136 ha, do 6 m głębokości), na wysokości ok. 63 m n.p.m., przy drodze krajowej nr 11 Katowice – Poznań – Piła – Koszalin – Kołobrzeg, 40 km na północ od Poznania i ok. 52 km na południe od Piły. W mieście bierze początek droga wojewódzka nr 241 Rogoźno – Tuchola. Przez Rogoźno przebiegają linia kolejowa Poznań – Piła – Kołobrzeg ze stacją kolejową oraz nieczynna już linia Inowrocław – Krzyż Wlkp.
Według danych z 1 grudnia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 11,24 km²[5].
Remove ads
Ludność
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego stan z dnia 31 grudnia 2012 r. miasto Rogoźno liczyło 11 345 mieszkańców, czyli gęstość zaludnienia na obszarze miasta wynosiła 1009 osób/km².
Struktura wiekowa ludności Rogoźna przedstawia się następująco – stan na 31 grudnia 2012 roku[6].
Obliczony na podstawie tych danych współczynnik feminizacji wskazuje, że na 100 mężczyzn przypadają 104 kobiety.
Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosi 55,2.
Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców wynosi 1,8.
Saldo migracji wynosi -48.
Remove ads
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Nazwa miasta pochodzi od rogoży, czyli ludowej nazwy pałki szerokolistnej – rośliny szuwarowej. Najstarsze ślady grodziska wczesnośredniowiecznego pochodzą z VIII-IX wieku. Pierwsza wzmianka pisana z 1192 (Roguezno).
Początki kasztelanii rogozińskiej przypadają najpewniej na połowę XII wieku, a więc na okres powstania nowego grodu na lewym brzegu Wełny (u wyjścia Małej Wełny z Jeziora Rogozińskiego) udokumentowanego badaniami archeologicznymi. Pod koniec 1. połowy XIII wieku Rogoźno było siedzibą dobrze funkcjonującej kasztelanii, potwierdza to dokument z 1248, w którym wymieniony jest kasztelan Gniewomir – „Gneomir castelanus de Rogozna”. Kasztelania rogozińska posiadała charakter terytorialny. Graniczyła, rozpoczynając od północy, z kasztelaniami: ujską, żońską, gnieźnieńską, radzimską, obrzycką i czarnkowską. Dokładny przebieg jej granic, z uwagi na skąpe materiały źródłowe, jest jednak trudny do określenia.
Pomimo upadku znaczenia urzędu kasztelańskiego, rogozińscy kasztelanowie występowali aż do rozbiorów w XVIII wieku, choć stanowisko miało tu już jedynie charakter tytularny. Ostatnim kasztelanem rogozińskim był wspomniany w źródłach 22 stycznia 1787 Adam Jan Malczewski (zmarły w 1804). Kasztelanowie rogozińscy mieli prawo zasiadania w Senacie I Rzeczypospolitej, jako kasztelanowie mniejsi, zwani drążkowymi. W hierarchii senackiej plasowali się między innymi przed kasztelanami radomskimi, wieluńskimi, przemyskimi, chełmskimi, bydgoskimi czy warszawskimi.
Kasztelanowie rogozińscy:
Dokument lokacyjny Kostrzyna z 1251 wspomina o grupie „gości” książęcych z Rogoźna, historycy wątpią jednak, by tworzyli oni zorganizowaną społeczność miejską. Przyjmuje się, że właściwa lokacja miasta w Rogoźnie nastąpiła dopiero w 1280 wraz z odpowiednim dokumentem wystawionym przez Przemysła II[7]. W przywileju tym wspomina się, że zasadźcami są Jan i Piotr Dedz, ówcześni właściciele miasta. Miasto lokowane było na prawie niemieckim, jakie obowiązywało też w Poznaniu. Przemysł II wybudował w Rogoźnie zamek modrzewiowy, o którym wspomina Jan Długosz w swej pracy pod tytułem „Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae”. Król Przemysł II często przebywał w Rogoźnie, o czym świadczą dokumenty z lat 1284 i 1286. Miejscowość jako miasto pod zlatynizowaną staropolską nazwą Rogoszna wymieniona jest w jednym z łacińskich dokumentów wydanym w Gnieźnie w 1278 roku sygnowanym przez Przemysła II[8]. Miasto na trwale weszło do historii Polski 8 lutego 1296, kiedy Przemysł zginął tu zamordowany w zasadzce (prawdopodobnie dokonanej z inicjatywy bądź z udziałem margrabiów brandenburskich). Przywileje nadane miastu przez Przemysła II zostały dwukrotnie potwierdzone przez innych władców. Po raz pierwszy już w roku 1296 potwierdził je dla rogozińskiego wójta Dobrogosta książę Władysław Łokietek. W 1427 roku prawa przyznane mieszkańcom Rogoźna zostały potwierdzone i w znaczny sposób poszerzone w dokumencie relokacyjnym wystawionym miastu przez króla Władysława Jagiełłę.
Z 1507 roku pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w Rogoźnie[9].
_(cropped).jpg)
W 1750 roku starosta Jakub Szołdrski lokował Nowe Miasto Rogoźno. Przy tej okazji sprowadzono liczną grupę niemieckich sukienników. W XVIII wieku był to jeden z najznaczniejszych wielkopolskich ośrodków sukienniczych. W 1793 miasto anektowały Prusy w II rozbiorze Polski. W roku 1794 na mocy reskryptu króla pruskiego, formalnie połączono Nowe Miasto Rogoźno i Stare Miasto Rogoźno w jeden organizm miejski.
Po zwycięskim powstaniu wielkopolskim z 1806, Rogoźno weszło w skład Księstwa Warszawskiego. W 1806 w Rogoźnie utworzono polski 10 pułk piechoty[11]. W okresie Księstwa Warszawskiego w trakcie odwrotu Wielkiej Armii miała miejsce bitwa w Rogoźnie. 10 lutego 1813 rosyjskie oddziały pod dowództwem Woroncowa zaatakował 4 Pułk Nadwiślański polskiej piechoty zmuszając go do cofania się w kierunku na Parkowo i Oborniki.
Mieszkańcy brali aktywny udział w powstaniu wielkopolskim 1918/1919. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zamordowali w pobliskich lasach rożnowickich ok. 12 tysięcy osób, m.in. pacjentów szpitala psychiatrycznego w podpoznańskich Owińskach i 100 jeńców angielskich[12].
Remove ads
Zabytki
.jpg)
- średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta z rynkiem (pl. Powstańców Wielkopolskich)
- Kościół pw. św. Wita, fundowany według tradycji przez Mieszka I i Dobrawę (wskazywałoby na to m.in. bardzo stare wezwanie), obecny gotycki z 1526 roku, wewnątrz cenna gotycka chrzcielnica z wkomponowanym medalionem rusko-bizantyjskim z XII wieku
- układ urbanistyczny Nowego Miasta z rynkiem (pl. Karola Marcinkowskiego) z XVIII wieku
- Muzeum Regionalne im. Wojciechy Dutkiewicz znajdujące się w dawnym Ratuszu (zabytkowy późnoklasycystyczny budynek zbudowany w latach 1826-1828, rozbudowany 1911-1913). Do najciekawszych zabytków eksponowanych w Muzeum należy znaleziony w okolicach dawnego grodu kasztelańskiego obosieczny miecz żelazny z XII wieku z napisem +INIOINI+ na obu stronach głowni
- kościół poewangelicki pw. Świętego Ducha z 1807 i znajdująca się przy nim drewniana dzwonnica z 1786
- Liceum Ogólnokształcące im. Przemysła II – jedna z najstarszych szkół średnich w Wielkopolsce, mieści się w budynku pochodzącym z 1869 roku, wewnątrz Szkolna Izba Tradycji, w której zgromadzono starodruki sięgające czasów pruskich, liczne dokumenty i fotografie, znajduje się tu także Biblioteka im. Marii i Józefa Sobolewskich zawierająca bezcenne wydawnictwa z końca XIX wieku i okresu II Rzeczypospolitej
- budynek sądu grodzkiego z 1905 roku, nr w rejestrze zabytków: 254/Wlkp/A z 17.10.2005 r.
- budynek Zespołu Szkół im. Hipolita Cegielskiego – dawne Seminarium Nauczycielskie. Oddany do użytku w 1905 roku, mieści 115 izb i jest do dzisiaj największym budynkiem w mieście
- gród średniowieczny na Wójtostwie
- cmentarz katolicki
- cmentarz ewangelicki
- Stary cmentarz żydowski w Rogoźnie – został założony pod koniec XVI wieku. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz. Płyty nagrobne zostały wykorzystane do wybrukowania ulic wokół Nowego Rynku. Po wojnie pokryto te ulice asfaltem – bez wcześniejszego usunięcia macew. Na powierzchni 1,5 hektara nie zachował się żaden nagrobek. Zachowały się jedynie ruiny dawnego domu przedpogrzebowego. Nowy cmentarz żydowski został założony w XIX wieku. Podczas II wojny światowej również zdewastowany, a po wojnie zlikwidowany. Kilka zachowanych rozbitych macew znajduje się w Muzeum Regionalnym. Po rogozińskiej synagodze nie pozostało ani śladu[13]
Remove ads
Edukacja
Żłobki:
- Oddział Żłobkowy przy Pierwszym Polsko – Angielskim Niepublicznym Przedszkolu „Akademia Małych Odkrywców” w Rogoźnie
- Gminny Żłobek „Zielona Kraina" w Rogoźnie
Przedszkola:
- Przedszkole nr 1 „Kubusia Puchatka” w Rogoźnie
- Przedszkole nr 2 „Bajkowy Świat" w Rogoźnie
- Przedszkole nr 3 „Strażak Sam" w Rogoźnie
- Pierwsze Polsko-Angielskie Niepubliczne Przedszkole „Akademia Małych Odkrywców” w Rogoźnie
- Prywatne Przedszkole „Przemysław” w Rogoźnie
- Prywatne Przedszkole „Motylek” w Rogoźnie
Szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Olimpijczyków Polskich w Rogoźnie
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Wielkopolskich 1918/19 w Rogoźnie
Szkoły średnie:
- Liceum Ogólnokształcące im. Przemysła II w Rogoźnie
- Zespół Szkół im. Hipolita Cegielskiego w Rogoźnie
Remove ads
Współpraca krajowa i międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie:
Sport
- KS Rogoźno - drużyna piłkarska występująca w sezonie 2024/2025 w Klasie B Proton, grupa: wielkopolska II
- Klub Żeglarski Kotwica
- Pa-mar-sze Rogoźno
- Gamaja Rogoźno
- Lech Future
Wspólnoty wyznaniowe
- zbór Rogoźno (Sala Królestwa ul. Konieczyńskich 31)[14][15]
Ludzie związani z Rogoźnem
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads