Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Ryszard Paszko
polski duchowny luterański, kapelan Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Ryszard Paszko vel Paszke[a] (ur. 1 czerwca 1878 w Stokach, zm. 17–21 kwietnia[3] 1940 w Kalininie) – duchowny wyznania ewangelicko-augsburskiego, senior Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Remove ads
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
Urodził się 1 czerwca 1878 w kolonii Stoki, w ówczesnym powiecie piotrkowskim guberni piotrkowskiej, w rodzinie Adolfa Gustawa Paszke, nauczyciela, i Karoliny z Kieberników[4][5] (Köbernick)[6]. W latach 1886–1895 uczył się w ośmioklasowym gimnazjum klasycznym w Łodzi[7]. Następnie studiował na Uniwersytecie w Dorpacie (w latach 1895–1899 na fakultecie teologicznym, a w latach 1899–1900 na fakultecie historyczno-filologicznym)[8]. W 1900 uzyskał stopień naukowy kandydata (licencjata) teologii za pracę historyczną „Kardynał Hozjusz i początki kontrreformacji w Polsce”[9]. Podczas studiów przyjęty do korporacji akademickiej Konwent Polonia[10].
24 czerwca 1900 został ordynowany (wyświęcony) na księdza w parafii w Zgierzu[11]. 1 stycznia 1902 został wikariuszem Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Tomaszowie Mazowieckim[12]. 1 lipca 1903 został mianowany administratorem parafii Babiak i filii Koło z miejscem zamieszkania w Kole[13]. Obowiązki pastora łączył z pracą nauczyciela w rosyjskiej Szkole Realnej, a następnie polskiej Szkole Handlowej w Kole[14]. W 1910 został sekretarzem Rady Opiekuńczej szkoły, a w 1914 pełnił obowiązki kierownika szkoły[14]. W 1915 za propagowanie polskiego patriotyzmu został internowany przez Niemców w Celle pod Hanowerem. Od sierpnia 1916, po uwolnieniu, pracował jako pastor w Łomży[10]. W marcu 1918 r. za krzewienie polskości wśród młodzieży szkolnej oraz wśród wiernych parafii szef cesarsko-niemieckiego Zarządu Cywilnego Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego „zawiesił go w urzędowaniu i wysiedlił z ziemi łomżyńskiej”[15]. 4 listopada 1918 oddał się do dyspozycji Ministerstwa Spraw Wojskowych, lecz ze względów formalnych nie został wówczas przyjęty do służby[16].
25 września 1919 Naczelny Wódz Wojsk Polskich mianował go kapelanem wyznania ewangelickiego w VII klasie rangi i przydzielił do Departamentu I Mobilizacyjno-Organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wojskowych (Sekcja Religijno-Wyznaniowa)[17][18] i administratorem parafii Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie przy ulicy Puławskiej 2/4, jedynego ewangelickiego kościoła garnizonowego. Pracował również jako nauczyciel: w grudniu 1921 r. otrzymał nominację na nauczyciela kontraktowego religii ewangelickiej w Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Reytana w Warszawie[19]. Pełnił służbę na stanowisku szefa Głównego Urzędu Duszpasterskiego Wyznania Ewangelicko-Augsburskiego, a od 1927 – szefa Wydziału Wyznania Ewangelicko-Augsburskiego Biura Wyznań Niekatolickich Ministerstwa Spraw Wojskowych.
3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu naczelnego kapelana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania ewangelicko-augsburskiego[20]. 8 sierpnia 1922 został przemianowany na seniora z tym samym starszeństwem i lokatą.
Z dniem 30 września 1929 został przeniesiony w stan spoczynku[21].
7 września 1939, w czasie kampanii wrześniowej, mimo że nie podlegał obowiązkowi służby wojskowej, pozostawił rodzinę w Sulejówku pod Warszawą, dołączył do grupy żołnierzy bez oficera i objął nad nimi dowództwo, aby na ich czele uczestniczyć w walkach. Po agresji ZSRR na Polskę, pod koniec września dostał się do niewoli sowieckiej w okolicy Zamościa. 28 października 1939 znajdował się na liście jeńców więzionych w obozie w Putywlu[3], skąd przewieziono go w listopadzie 1939 do obozu jenieckiego w Kozielsku[3]. W wigilię Bożego Narodzenia 1939 został wywieziony z Kozielska[22] razem grupą 41 jeńców, m.in. Czesławem Wojtyniakiem, Józefem Skorellą oraz Edmundem Nowakiem. 29 grudnia 1939 przebywał w obozie jenieckim w Ostaszkowie[3]. Między 16 a 19 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Obwodowego Zarządu NKWD w Kalininie[3] – lista wywózkowa nr 027/3 z 13 kwietnia 1940[3], pozycja 33[23]. Między 17 a 21 kwietnia 1940[3] został zamordowany w Kalininie (obecnie Twer) przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Kalininie oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano potajemnie na terenie leśnym, w bezimiennych mogiłach zbiorowych,, gdzie od 2 września 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje[24][25].
Życie prywatne
W 1908 ożenił się z Lidią z Denelów (1889–1966), z którą miał czworo dzieci: Bohdana (1909–1939), kapitana lekarza, naczelnego lekarza 6 pułku ułanów, Halinę Paszko-Sachnowską (1913–2009), dziennikarkę, żołnierza AK zgrupowania Sulejówek, Janusza „Zadora” (1921–2007), kapitana, kawalera Orderu Virtuti Militari, i Stefana (1918–1918)[26][27]. Mieszkał we wsi Sulejówek pod Warszawą[3]. W latach 1934-38 był prezesem Stowarzyszenia Przyjaciół Sulejówka[28].
Remove ads
Upamiętnienie
Podsumowanie
Perspektywa
W 55. rocznicę zbrodni katyńskiej, w kwietniu 1995, odsłonięto w kościele pw. Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła w Sulejówku, pamiątkową tablicę poświęconą sześciu zamordowanym w Katyniu mieszkańcom Sulejówka, w tym Ryszardowi Paszko[29].
13 czerwca 1998 Ryszard Paszko został pośmiertnie uhonorowany tytułem Zasłużonego dla Miasta Sulejówek[30].
12 listopada 2006 z okazji święta niepodległości Ewangelickie Duszpasterstwo Wojskowe nadało Kaplicy Ewangelickiej Żołnierza Polskiego przy ul. Nowowiejskiej 26 w Warszawie imię ks. sen. płk. Ryszarda Paszko. Kaplica ta jest drugim miejscem w Warszawie, obok symbolicznego grobu na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul. Młynarskiej (aleja 12, rząd 12, miejsce 13)[31], przypominającym o tej postaci.
Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Aleksandra Kaczyńskiego z 5 października 2007 ks. sen. Ryszard Paszko został pośmiertnie awansowany na stopień generała brygady[32]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
W 2008, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, posadzono Dąb Pamięci Ryszarda Paszko przy Gimnazjum nr 1 w Rogoźnie[33].
12 maja 2019 w Kalwarii Pacławskiej odbyła się uroczystość związana z odsłonięciem i poświęceniem tablicy pamiątkowej i Alei Dębów Pamięci Kapelanów Katyńskich przy kaplicy „Ukrzyżowanie”. Wśród 32 kapelanów wojskowych różnych wyznań, zamordowanych w Katyniu i innych miejscach kaźni w 1940, jest wymieniony gen. bryg. Ryszard Paszko[34][35][36].
Remove ads
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 31 grudnia 1923[37][38]
- Medal Niepodległości – 15 czerwca 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[39]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[40]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych nr 430[41][42]
- Złoty napierśny krzyż dla duchownych – 1913[43]
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads