Sandro Pertini

Alessandro „Sandro” Pertini (ur. 25 września 1896 w Stelli, zm. 24 lutego 1990 w Rzymie^[1]) – włoski polityk i dziennikarz, działacz antyfaszystowski, więzień polityczny, sekretarz Włoskiej Partii Socjalistycznej, długoletni parlamentarzysta, w latach 1968–1976 przewodniczący Izby Deputowanych, prezydent Włoch w latach 1978–1985.

Sandro Pertini

Pełne imię i nazwisko	Alessandro Pertini
Data i miejsce urodzenia	25 września 1896 Stella
Data i miejsce śmierci	24 lutego 1990 Rzym
Prezydent Republiki Włoskiej
Okres	od 9 lipca 1978 do 29 czerwca 1985
Przynależność polityczna	Włoska Partia Socjalistyczna
Poprzednik	Giovanni Leone
Następca	Francesco Cossiga
Przewodniczący Izby Deputowanych
Okres	od 5 lipca 1968 do 4 czerwca 1976
Przynależność polityczna	Włoska Partia Socjalistyczna
Poprzednik	Brunetto Bucciarelli Ducci
Następca	Pietro Ingrao
Odznaczenia

Życiorys

Syn Alberta i Marii. W 1914 podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Genueńskim. Ostatecznie kierunek ten ukończył w 1923 na Università degli Studi di Modena e Reggio Emilia. Rok później został absolwentem nauk politycznych na Uniwersytecie Florenckim^[1][2]. Uczestnik I wojny światowej^[2], został powołany w 1915, brał udział w walkach nad Isonzo^[1]. Dołączył do włoskich socjalistów, po rozłamie w pierwszej połowie lat 20. został członkiem Partito Socialista Unitario. Od 1919 zasiadał w radzie miejskiej swojej rodzinnej miejscowości^[1].

Zdeklarowany przeciwnik reżimu faszystowskiego^[2]. Represjonowany i kilkakrotnie skazywany za prowadzoną działalność. Pierwszy raz zatrzymany w 1925 za rozpowszechnianie opozycyjnej broszury, skazany na 8 miesięcy pozbawienia wolności, którą to karę darowano na mocy amnestii. W 1926 był w grupie opozycjonistów, którzy zorganizowali wyjazd socjalistycznego działacza Filippa Turatiego do Francji. Skazany za to na 5 lat pozbawienia wolności, zdołał sam również wyjechać do Francji. Pracował tam m.in. jako robotnik, był na emigracji również sądzony za prowadzoną działalność. W międzyczasie we Włoszech zaocznie skazany na 10 miesięcy pozbawienia wolności. W 1929 na podstawie podrobionego paszportu powrócił do Włoch, gdzie został aresztowany, a następnie orzeczono wobec niego karę 10 lat i 9 miesięcy pozbawienia wolności. Początkowo więziony, później osadzany w obozach internowania, został zwolniony w sierpniu 1943. Dołączył do kierownictwa socjalistów^[3] oraz do Comitato di Liberazione Nazionale^[1]. Ujęty w październiku 1943 i następnie skazany na karę śmierci, zdołał w styczniu 1944 uciec i przedostać się do Mediolanu. Kontynuował działalność w CLN jako jeden z jego przywódców. Był jednym z organizatorów powstania w Mediolanie z kwietnia 1945^[1][2][3].

W 1945 pełnił funkcję sekretarza Włoskiej Partii Socjalistycznej (wówczas pod nazwą Partito Socialista Italiano di Unità Proletaria)^[2][3]. W 1945 zasiadł w Consulta Nazionale, prowizorycznym parlamencie^[4]. W latach 1946–1947 i 1947–1951 był dyrektorem „Avanti!”, czasopisma związanego z socjalistami^[3]. W 1946 wybrany do konstytuanty^[4]. W 1948 wszedł w skład Senatu I kadencji^[5]. W 1953 uzyskał mandat posła do Izby Deputowanych II kadencji. Z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w pięciu kolejnych wyborach w 1958, 1963, 1968, 1972 i 1976^[4]. W 1963 objął funkcję wiceprzewodniczącego^[3], a od lipca 1968 do czerwca 1976 był przewodniczącym Izby Deputowanych^[4].

W lipcu 1978 w szesnastej turze głosowania został wybrany na urząd prezydenta Włoch^[3]. Kadencję prezydencką rozpoczął 9 lipca tegoż roku, a zakończył 29 czerwca 1985^[4]. Wszedł następnie w skład izby wyższej włoskiego parlamentu jako senator dożywotni, w którym zasiadał do czasu swojej śmierci w 1990^[5].

Był przyjacielem Jana Pawła II. 13 maja 1981, po zamachu na papieża, odwiedził rannego w szpitalu klinicznym Gemelli. Według relacji watykańskiego fotografa Artura Mariego (przekazanej kilkanaście lat później) umierający prezydent wyraził chęć zobaczenia się z papieżem, na co jednak nie zezwoliła jego żona^[6]. Informacjom, aby to żona Sandra Pertiniengo podjęła taką decyzję, zaprzeczył natomiast przedstawiciel fundacji imienia zmarłego polityka^[7].

Był żonaty z Carlą Voltoliną^[3].

Odznaczenia i wyróżnienia

• Wielki Mistrz Orderu Zasługi Republiki Włoskiej – ex officio (1978–1985)
• Wielki Mistrz Orderu Wojskowego Włoch – ex officio (1978–1985)
• Wielki Mistrz Orderu Zasługi za Pracę – ex officio (1978–1985)
• Wielki Mistrz Orderu Gwiazdy Solidarności Włoskiej – ex officio (1978–1985)
• Wielki Mistrz Orderu Vittorio Veneto – ex officio (1978–1985)
• Złoty Medal za Męstwo Wojskowe – 1955^[8]
• Srebrny Medal za Męstwo Wojskowe – 1917^[a][9]
• Medaglia d’oro ai benemeriti della scuola della cultura e dell’arte – 1985^[10]
• Wielki Łańcuch Orderu Świętego Jakuba od Miecza – 1980, Portugalia^[11]
• Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego – 1986^[12]

Uwagi

1. Odznaczenie zostało nadane za czyny bojowe w trakcie walk nad Isonzo. Fakt ten został jednak ukryty przez włoskich faszystów ze względu na poglądy i antyreżimową działalność Sandra Pertiniego. Medal odebrał dopiero po zakończeniu kadencji prezydenckiej z rąk przewodniczącego Senatu Giovanniego Spadoliniego.